|
Mưa hè ở
Salzburg
 Sau khi đọc bài viết
về nhạc sĩ thiên tài người Áo, Wolfgang Mozart, trên báo Cỏ Thơm của
nhà văn, nhà biên khảo Phạm Văn Tuấn, người viết lấy một ngày cuối
tuần để đi đến thành thố Salzburg, xem nơi nhạc sĩ ra đời, cảnh trí,
đời sống ra sao. Trên toàn nước Đức lâu rồi đã có những chuyến xe
lửa đi cuối tuần giá rất rẻ, lại đi được mỗi lần một group 5 người.
Cứ lựa chọn, hoặc đi và về trong ngày thứ bảy, hoặc chủ nhật. Còn
ngủ qua đêm thì hôm sau lại phải mua một vé mới. Đó là trên toàn
nước Đức. Còn ở mỗi tiểu bang cũng có những vé đi về trong lãnh thổ
tiểu bang, trong một ngày, cũng cho 5 người.
Thành phố Salzburg của nước Áo tôi nghe từ lâu nhưng chưa có dịp
đến. Salzburg nằm cạnh ranh giới với nước Đức, góc đông nam. Một lần
từ Đức đi thành phố Linz của Áo, xe có chạy ngoài xa lộ ngang qua
ngoại thành của Salzburg, nhưng bận việc nên tôi không có thời giờ
ghé vào thành phố.
Trên đường đến Linz, có những thảm cỏ bao la. Rất ngạc nhiên khi lần
đầu thấy những con hưu con nai nhỏ gậm cỏ thảnh thơi bên dòng đường
xa lộ đầy xe. Ở Đức không có thấy cảnh này. Trông những con vật hình
như không biết sợ xe, sợ người. Hình ảnh vài con hưu đứng gặm cỏ
dưới bầu trời xanh, hoặc đang nhìn ngơ ngác những chiếc xe chạy trên
đường, xa xa là rặng núi Alpen, tôi thấy được cả sự yên bình của
nước Áo. Trong hồn tự nhiên lâng lâng niềm an ổn, quên đi nơi đây là
đất nước nổi tiếng vì tuyết, vì lạnh, vì có ngọn núi cao và trùng
trùng điệp điệp những hàng núi đan khít nhau, ngọn cao ngất ngưỡng.
Cho tị nạn ở đây chắc...chết vì lạnh. Trên chót vót của những ngọn
núi cao này, dù mùa hè nhưng vẫn còn tuyết đóng trắng. Ai đi bằng
đường xe hơi từ Đức ngang thành phố Innsbruck đi về hướng Venedig
của Ý sẽ thấy cảnh này. Nếu Thụy Sĩ có vẻ đẹp nhờ hồ và những con
thiên nga, thì ở Áo lại có vẻ đẹp khác từ hai vùng. Một vùng nhờ
bình nguyên đồng cỏ và những chú hưu nai và một vùng nhờ những ngọn
núi cao trong dãy Alpen đầy tuyết.
Ngày đi từ Ý về Đức ngang Áo của những năm trước gặp cơn mưa mùa hè
nhỏ nhưng đủ làm áo ướt, thì tháng trước khi đến Salzburg sau cơn
nắng nóng tôi cũng chịu cơn mưa hè nhỏ đủ tưới tẫm trên lá cây và
vườn hoa Mirabellgarten trong thành phố.
Salzburg đẹp có lẽ nhờ dòng sông Salzach chảy ngang qua thành phố và
dãy núi chạy dọc sông. Với tôi, nhà ở salzburg cũng vậy thôi. Những
lâu đài cổ ở đây cũng vậy thôi. Cũng giống những lâu đài ở miền nam
nước Đức. Cũng ngất ngưởng trên đồi núi cao. Cũng người người đi bộ,
đi xe kéo, lục đục từ dưới đi lên để thăm viếng lâu đài. Có sông và
núi ở Salzburg là đẹp.
Người viết thích nhất là dòng sông và những băng ghế, thảm cỏ, dọc
theo hai bên bờ. Đi bộ ở bờ bên này nhìn bờ bên kia là những đồi núi
xanh, những lâu đài và những ngôi nhà được cất trơ vơ trên vách núi.
Đi bên bờ bên kia nhìn bên này là những dãy nhà to lớn, những khách
sạn, quán ăn và ngôi nhà thờ cổ. Không biết nhà của ông Mozart ở mé
nào của dòng sông? Cứ cách vài trăm mét lại có một cây cầu bắt ngang
sông cho khách qua lại.
Cứ phải "khen người chê mình" hoài cũng kỳ. Nhưng thú thật dọc dòng
sông nơi đây có những nơi vệ sinh công cộng mà sạch sẽ tôi không thể
ngờ, chớ không như ngược lại tôi đọc vài bài viết của những tác giả
về VN, đi chơi những nơi có nhà nước đứng ra tổ chức kinh doanh, vậy
mà vào Toilette một lần ra là tởm đến già không dám mò vào lần nữa.
Một lần đủ tởm! Còn ở Đức, những nơi công cộng, có nơi thật sạch thì
cũng có nơi không được sạch lắm, nhưng không đến nỗi phải sợ mỗi khi
cần đi.
Chúng tôi đi vào những con đường nhỏ trong thành phố. Cảnh bán buôn
cũng giống như nước Đức. Có khác là hình như thỉnh thoảng bắt gặp
một tượng hình ông Mozart. Lúc ở công viên, lúc đứng nơi trung tâm
mua sắm giữa thành phố. Hình nhỏ gọn, màu đồng đen. Có thể nhờ tiếng
tăm ông mà Salzburg có nhiều du khách đến thăm. Nhưng dù tài năng
viết nhạc lẫy lừng với thế giới như vậy nhưng trong phố, quê ông,
tượng ông người ta cho dựng cũng nhỏ, cũng bình thường như một con
người, không có nét gì là vĩ đại cả!
Đói bụng chúng tôi vào một lần ở quán cốc bên đường, ăn xúc-xích Áo
và uống bia. Bia nước Áo làm quá ngon, người bạn đi chung với tôi
khen như vậy. Tôi cũng thấy vậy. Vợ chồng người chủ quán cốc người
Áo vui vẻ với hai anh Á châu, dù chắc họ không lạ gì với những người
đến từ VN, bởi Áo cũng có dân tị nạn. Mặc dù khác biệt về màu da, về
ngôn ngữ nhưng họ đối xử rất thân thiện. Có thể là nghề nghiệp của
họ nhưng vẫn để lại trong lòng người khách niềm vui và những "ấn
tượng" lâu dài, không như vài hàng quán ở Hà Nội hôm nay, đọc những
bài viết trên Internet về các quán ăn, cách phục vụ người ta thấy
hởi ơi! Muốn thêm tí nữa hả? Hãy về nhà mà ăn nhá! Cút! Xéo!
Một lần chúng tôi vào quán người Thổ để ăn Kepab và cũng uống bia
Áo. Bia Đức uống thường rồi. Đến Áo mới có dịp uống bia Áo. Bia có
nhản hiệu nền trắng chữ đỏ. Các bạn khi ở xa đến Áo du lịch thử uống
bia này, coi có ngon không?
Vòng vòng trên đường phố khá lâu, chúng tôi tạt vào một quán cà phê
nằm ở giữa phố, cạnh dòng sông. Quán cà phê đầy người. Những tà áo
mùa hè của các thiếu nữ người Áo và những cô gái từ nước khác vào
Salzburg du lịch. Quần áo đủ màu. Tiếc thay, nhìn không được lâu
những màu sắc mang lại cho đời những sức sống đó, vì trời làm giông
và cơn mưa hạ đổ xuống. Mọi người bật dù che, hay cuống quít chạy
núp dưới những tàn cây có những cành nhánh rậm để che mát con đường.
Trời đang nắng, bỗng âm u và có mưa. Nhưng trên dòng sông chiếc tàu
chở du khách cứ chậm rải tiến bước. Tàu có mái che nên những dãi
nắng, những hạt mưa vẫn không làm hành khách trên tàu phải bận rộn.
Họ yên tĩnh ngắm mây trời hoặc những hạt mưa sa xuống mặt sông trong
ngày hè đang oi bức.
Gần ba mươi năm ở trời Âu. Vì ở miền nam nước Đức nên tôi có dịp đi
nhiều ở những vùng Nam Âu, chưa có dịp nào đến Bắc Âu, ngoại trừ một
lần đi đến một thành phố Đan Mạch, nằm cạnh biên giới Đức. Tôi thấy
các nước phía Nam Âu châu này mỗi nước có một vẻ đẹp riêng. Do trời
đất tạo, nên họ có những khác biệt. Thụy sĩ đẹp nhờ hồ, núi. Hồ ở
Thụy sĩ đẹp như một bức tranh. Mặt hồ phẳng lặng như mặt gương.
Nhưng khi có một chiếc thuyền du lịch chạy qua thì mặt hồ rẻ ra hai
làn sóng con con đều đặn ở hai bên thuyền. Đứng từ mủi thuyền mà
nhìn mặt hồ phía sau thuyền, sau khi thuyền đã đi qua, giờ như một
thân cây cho hai bên hai hàng nhánh cây mỏng đều đặn trên mặt nước.
Ý đẹp nhờ biển và nắng ấm. Áo đẹp nhờ gì? Nhờ những rặng núi cao của
dãy Alpen và những bình nguyên cỏ có hưu nai đứng ngơ ngác cạnh
đường. Hy Lạp đẹp nhờ nhiều đảo nhỏ. Từ trên phi cơ nhìn xuống các
hòn đảo cứ nối nhau thật ngoạn mục. Những đường viềng màu trắng của
sóng biển quanh đảo hiện rõ trong ánh nắng ban trưa, mặt nước biển
màu xanh dương trong trẻo với đủ loại thuyền tàu lớn bé đi về khắp
mọi nơi trên biển. Hoà Lan có gió biển, những con đê đồ sộ và nghêu
sò ốc hến đầy trên bãi biển. Tiệp Khắc có những đồng cỏ hoang và
những cô gái mủi nhỏ gọn, đẹp. Còn Đức và Pháp ắt cũng có những cái
đẹp. Người Việt tị nạn ở Ý khi qua Đức họ khen Đức đẹp nhờ xa lộ,
những rừng thông, rừng cây sồi cây dẻ và những lâu đài cổ. Còn Pháp
đẹp chắc là ngoài những bãi biển dài đẹp họ còn có những thành phố
nổi tiếng. Và nhất là Paris bao giờ cũng quyến rủ du khách trên khắp
địa cầu này. Dòng sông Seine, tháp Effel, Khải Hoàn Môn... là những
thắng cảnh của Paris. Còn Việt Nam mình đẹp nhờ gì? Chắc nhờ bãi
biển dài, những ngày hè mặt biển lóng lánh ánh nắng mặt trời. Nhờ
núi non trùng điệp miền bắc miền trung. Nhờ phù sa sông ngòi miền
tây với những cánh đồng lúa vàng bất tận.
Trên đường từ Salzburg trở về nhà, ánh nắng chiều óng ả rải xuống
những cánh đồng dưới rặng Alpen. Mặt cánh đồng uốn lượn như những
triền sóng trên mặt biển ngày tôi đi vượt biên. Mặt biển ngày ấy,
khi ra gần đến hải phận, có màu xanh âm u buồn thảm. Hành trình còn
xa vời vợi, chưa biết ngày mai sẽ ra sao, khi chiếc ghe nhỏ nhoi
đang chập chùng trên sóng nước, lúc đang thả neo để cho máy nghỉ...
Xe lửa đang chạy chậm chạp qua vùng miền đông nam nước Đức. Nhìn
những đàn bò sữa xa xa đang cúi đầu gậm cỏ, trong ánh nắng chiều
vàng nhạt, tôi nhớ lại cuốn truyện Sữa Muà Thu (Herbstmilch) của tác
giả nữ Anna Wimschneider. Đây chính là vùng mà tác giả, cũng là nhân
vật chính trong truyện kể lại cuộc đời bà, nơi quê hương bà, trong
những ngày trước và sau thế chiến Thứ Hai. Sanh ra và lớn lên trên
một quê hương đầy băng tuyết, những ngày còn nhỏ trong mùa đông cũng
phải đi về vài cây số để đến trường học và trở về nhà. Thế chiến Thứ
Hai bùng nổ, đã phải chịu cùng chung số phận với dân tộc quê hương,
phải chia tay người tình là nông dân, để anh đi vào chiến trận, với
nỗi mong chờ đêm ngày cho ngày trở lại khi chấm dứt chiến tranh. Kết
thúc của câu chuyện rất có hậu. Sau chiến tranh anh đã trở về lành
lặn, đám cưới, một mái gia đình, anh bỏ việc làm nông gia, vào làm
trong nhà máy, có tiền hưu trí sau mười năm làm việc. Những quang
cảnh tôi thấy và đọc trong phim, truyện Sữa Mùa Thu, bây giờ tôi đi
ngang nó đây.
Tôi thật sự bàng hoàng trước cảnh đẹp của vùng này khi xe lửa chạy
qua. Những cánh đồng cỏ màu xanh phẳng lì. Những cánh rừng thông
đứng thẳng hàng, chụm lại từng khu, từng khu. Xa xa có vài ngôi nhà.
Những khe suối chạy ngoằn ngoèo. Nếu nói giống "y chang" như một bức
tranh vẽ thật không ngoa chút nào. Ở Âu châu có những hình ảnh đẹp
như tranh! Những họa sĩ Việt Nam đang ở đâu? Chắc họ đang bận vẽ
những mái tranh nghèo sống ven sông với đời người tạm bợ, ngặt
nghèo; những mẹ già da má nhăn nheo; những em nhỏ hai bàn chân không
"lội" đi bán vé số suốt ngày trong thành phố. Hay họ vẽ những tay
nhà giàu thời đổi mới đang học làm sang trong những sân quần vợt;
quần sọt, áo "cá sấu", giày vớ trắng tinh, hay đang "chơi Golf" trên
những sân Golf vừa lập ra dẫy đầy trên đất nước. Hay họ đang bận vẽ
những cô gái vẫn còn còng lưng trên những cánh đồng để cấy cho xong
những mảng lúa vàng, cây mang nặng hạt. Họ hãy đến đây để vẽ những
cánh rừng thông, những đồng cỏ phẳng hoặc cánh đồng lúa chín bạt
ngàn, mà nhiệm vụ gặt chỉ có 3 chiếc xe có cùng chung một nhiệm vụ
cấy cày bừa gặt v. v... Một đất nước mà chỉ sau ngày chấm dứt chiến
tranh khoảng 20 năm ai ai ở Việt Nam không nghe và biết đến "made in
West Germany". Trông người mà nghĩ đến ta!
Hai đất nước, hai tình cảm, tôi cứ bị cầm tù trong cách suy nghĩ so
sánh hết sức là... mệt! Tự nhủ lòng không để hận thù trải lên trang
giấy, nhưng sự phân biệt rạch ròi phải trái tôi đã học được từ người
Đức qua gần ba mươi năm ở xứ người, làm cho tôi không thể còn là
người "sao cũng được" được. Chắc các bạn Việt Nam đang ở Đức cũng
thấy vậy. Nhưng ở Việt Nam từ mấy chục năm trước cũng đã có những
câu thơ "yêu cứ bảo là yêu, ghét cứ bảo là ghét..." kia mà. Sự trùng
hợp bao giờ cũng có, thời nào cũng có. Như mấy năm trước, trời ở Đức
chỉ thấy "mưa ngâu" như ở Huế, Hà Nội quê mình, thì nay, đang nắng,
mây đen từ đâu kéo về, một đám mưa rào thật mạnh đổ xuống làm mờ mịt
đất trời. Chốc lát trời lại khô rang, nắng lại lên. Y như những cơn
mưa ở Sài Gòn. Khí hậu nước Đức bây giờ "hơi giống" Việt Nam rồi.
Global hết rồi!
Gió mùa thu đã về. Trời gần cuối tháng tám đã có những buổi chiều
hơi lạnh. Trước nhà, trên đường những chiếc lá đã rời cành, nằm rải
trên đường. Cuộc sống cứ tuần hoàn. Vui hay buồn trước mỗi sự việc;
dửng dưng hay thấy có lửa trong hồn trước mỗi hoàn cảnh chắc là tuỳ
vào cách sống của mỗi cá nhân.
Đó là Tự Do của mỗi con người.
Vũ Nam (Germany)
|
