Tuệ giác và sự phục hồi sau
tai biến mạch máu não*
(My
stroke of insight)
CHƯƠNG 15
PHÁT HIỆN MỚI QUA CƠN XUẤT HUYẾT NÃO
Trải qua cuộc hành trình bất ngờ vào trong chiều sâu của não bộ qua
cơn xuất huyết, tôi cảm tạ Đất-Trời đã cho tôi phục hồi toàn bộ từ
thể lực, trí năng, tình cảm và tinh thần. Thật ra, trong thời gian 8
năm để phục hồi, tôi đã trải nghiệm một thách thức tâm lý lớn lao
bởi nhiều lý do.
Khi tôi mất khả năng sinh hoạt của bán cầu não trái, tôi mất luôn cả
cá tính mà rõ ràng là liên hệ mật thiết với não cầu này. Mà cá tính
này có rất nhiều nét tiêu cực, không mấy tốt đẹp cho mình lẫn cho
người, như: nóng giận, hay cãi lẫy, tự cho mình luôn luôn đúng, cái
gì của mình là hơn hết! Phục hồi sinh hoạt bán cầu não trái có nghĩa
là phục hồi cả các nét cá tính tiêu cực đó. Ngày xưa tôi không biết
thì thôi. Nhưng nay, sau cơn xuất huyết não, tôi đã ý thức được
những phẩm tính tốt đẹp biểu lộ từ bán cầu phải, thì các cá tính
tiêu cực trên không thể chấp nhận được. Nhưng phải làm sao? Cũng như
bạn thích chiếc áo, thích kiểu may, nhưng không ưa màu sắc của nó.
Hoặc mua, hoặc không. Nhưng còn não cầu của bạn?
Làm sao tôi có thể cầu tiến cố gắng ăn học giỏi để có địa vị cao
sang trong xã hội, mà không coi thường người dốt nát với số phận
thấp hèn chung quanh? Làm sao tôi biết quý giá trị đồng tiền, biết
dành dụm không phí phạm để trở thành dư giả, giàu có mà không sanh
tánh muốn có thêm, tham lam và keo kiệt? Làm sao tự cho cái Tôi, cái
Ngã của mình là nhất thiên hạ mà lại có thể đem lòng thương yêu,
chia sẻ, cảm thông và bình đẳng với mọi người? Và quan trọng nhất là
cái ý thức con người là một với vũ trụ. Tôi tự hỏi không biết
phần ý thức nào của bán cầu phải sẽ bị mất đi khi bán cầu trái hoàn
toàn hồi phục. Nhưng tôi không muốn mất ý thức con người với vũ trụ
là một. Tôi không muốn bộ óc chạy quá nhanh theo danh lợi của cuộc
đời khiến tôi phải đánh mất mình. Tôi không muốn thấy rằng mình là
một cá nhân độc lập với toàn thể. Tôi cũng không muốn từ bỏ cái ý
thức rằng cuộc đời là nơi thanh tịnh, an vui cho mọi người và mọi
loài. Và như vậy, bán cầu phải của tôi phải làm sao để mọi người
nhìn tôi mà không cho tôi là người bất thường?
Các nhà khoa học não bộ ngày nay đều đồng ý sự vận hành khác biệt
của tế bào hai não bộ là điều đĩ nhiên. Nhưng sự khác biệt về cá
tính và tâm lý từ hai bán cầu thì ít khi được bàn thảo đến. Thông
thường, các nhà khoa học đều chế giễu não bộ phải coi như là đồ bỏ,
không đáng để ý chỉ vì nó không biết nói (không có Trung tâm ngôn
ngữ) và không biết về luận lý thẳng hàng (quá khứ, hiện tại, vị
lai). Những nghiên cứu gần đây của tiến sĩ Jekill và người phụ tá,
còn mô tả bán cầu phải như là bộ phận không thể kiểm soát được, có
khuynh hướng bạo động, một bộ phận dốt nát, ngu xuẩn, vô ý thức; bộ
phận mà nếu người ta không có thì tốt hơn. Còn với sự ngược lại lớn
lao, não bộ trái được ca tụng là nhà ngữ học, có thể biết đủ mọi thứ
ngôn ngữ, nhà toán học; lại biết phân biệt thời gian, biết phương
pháp học, biết luận lý học, rất thông minh và là trung tâm ý thức
của con người.
Trước khi bị tai biến, não bộ trái độc quyền điều khiển ý thức của
tôi từ nhân sinh quan đến vũ trụ quan, lấn át cả não bộ phải. Đến
khi bệnh, não bộ trái không còn khả năng áp đặt nữa, não bộ phải mới
được tự do biểu lộ phần ý thức của mình. Nhờ vào tai nạn chết người
này, mà tôi, một nhà não bộ học, được trải nghiệm và khám phá những
điều mới lạ kỳ thú về não bộ phải, mà các nhà khoa học não bộ không
hề biết và cũng không “may mắn” bị xuất huyết não để được biết! Hai
bán cấu não trong cùng một bộ óc không những vận hành khác nhau về
phương diện thông tin trong kinh mạch tế bào, mà còn rất khác nhau
trong sự tiếp nhận và giải thể các dữ kiện nhận được, khiến cho cách
nhìn nhân sinh và vũ trụ hoàn toàn khác nhau. Tai biến não của tôi
đã cho thấy trong tận cùng ý thức của não bộ phải là bản thể của con
người, lúc nào cũng thanh tịnh và an vui. Cái ý thức trong tận cùng
sâu thẳm này - mà Phật giáo gọi là “bản ngã” (Từ đúng cho trường hợp
này phải được gọi là "bản môn" - PS.) - lúc nào cũng tỏa ra
sự bình yên, an lạc và tình yêu thương cho mọi người và mọi loài.
Nói như vậy, dĩ nhiên không có nghĩa là tôi bị mắc chứng thần kinh
nhiễu loạn với nhiều cá tính khác nhau, khi vầy khi khác. Vấn đề
không chỉ đơn giản như vậy. Xưa nay chúng ta không thể nhận biết vì
chúng ta tin tưởng rằng mình chỉ có một nhận thức, một ý thức trong
cái sọ này. Không khi nào ngờ rằng chúng ta có hai bán cầu não với
hai cá tính hoàn toàn khác biệt trong cùng một bộ óc đang tranh cãi
nhau. Chỉ cần một chút hướng dẫn là bạn có thể nhận ra dễ dàng. Phần
lớn chúng ta, ai cũng có lúc thấy: lý trí muốn làm thế này (não
trái) mà trong tâm hay trong bụng (não phải) muốn làm thế khác. Có
người thì: tôi nghĩ (não trái) như vầy mà tôi cảm thấy (não phải)
như kia. Còn người thì bảo: anh/chị sao mà dương tính quá (não
trái), hãy âm (não phải) chút xíu đi! Còn nếu bạn là học trò của
trường phái Karl Jung thì sẽ thấy “suy luận” (não trái) đối nghịch
với “trực giác” (não phải). Mà các triết gia và khoa học gia đều
đồng ý là trực giác lúc nào cũng đúng! Mục đích của tôi là giúp bạn
biết rõ bạn sử dụng não bộ nào nhiều; để biết mà quân bình, không
còn quá khích, hoặc biết khi nào nên thiên về trái hay phải.
Tôi nhận thấy hoạt động căn bản của não bộ phải là tỏa chiếu sự an
vui, thanh tịnh và lòng yêu thương. Nếu chúng ta dùng nhiều thời
gian trong đời mình để sử dụng mạch thần kinh này ở não bộ phải, thì
an vui, thanh tịnh và tình yêu thương sẽ lan tỏa khắp mọi người, kể
cả chúng ta; và cuối cùng, ta sẽ có an vui, thanh tịnh và tình yêu
thương trên mặt đất này. Và đó là Niết Bàn, hay Cực Lạc mà Phật giáo
nói đến. Cho nên khi ta biết rõ phần não bộ nào đang được sử dụng để
xử lý các dữ kiện thu nhập từ bên ngoài, ta có nhiều chọn lựa để
biết nghĩ, biết cảm, biết hành xử sao cho thích hợp với hoàn cảnh cá
nhân và với cộng đồng nhân loại.
Từ quan điểm của tế bào thần kinh học, tôi đã vào được cảnh giới an
lạc trong tận cùng thâm sâu của ý thức não bộ phải như đã trình bày,
khi não bộ trái đã hoàn toàn bất động. Hai tiến sĩ Andrew Newberg và
Eugene D’Aquily, nổi tiếng từ đầu thập niên này về nghiên cứu não
bộ, đã giúp tôi xác định những gì tôi nhận biết xảy ra trong bộ óc
tôi. Dùng kỹ thuật chụp ảnh SPECT (Phóng xạ trung hòa đơn tử chiếu
rọi ra màn hình), các nhà khoa học này nhận diện được những tế bào
thần kinh nào đang trong tình trạng trải nghiệm về tôn giáo hay tâm
linh. Họ đã biết rõ vùng nào ở não bộ đã giúp tôi đạt đến ý thức mà
tôi cho là một với vũ trụ (Thượng đế, Niết Bàn, Cực Lạc).
Một cuộc thí nghiệm khác cũng được thực hiện với các nhà sư Tây Tạng
và các nữ tu khổ hạnh dòng Francisco. Những vị này được mời thiền
định hay cầu nguyện trong máy SPECT. Thí nghiệm cho thấy khi các vị
này thiền định tới mức độ cảm thấy sống trong Cực Lạc, hoặc cầu
nguyện tới mức độ thấy mình là một với Thượng đế, thì tế bào thần
kinh của họ chuyển hoạt động sang một vùng đặc biệt của não bộ phải.
Trước đó, hoạt động của trung tâm ngôn ngữ ở não bộ trái ngưng hoạt
động. Rồi đến vùng não trái nhận diện vật thể, không gian ba chiều
và thời gian thứ tự cũng tắt theo. Điều này cũng cắt nghĩa vì sao
khi bị xuất huyết não, bán cầu trái chìm trong biển máu và ngưng
hoạt động, thì tôi chỉ cảm giác tôi là chất loãng và hòa mình làm
một với vũ trụ.
Xem tiếp.....
|