Châu Á đang sử dụng nước dành cho
tương lai
GS
Brahma Chellaney (Trung tâm Nghiên cứu chính sách, Ấn Độ), trong báo
cáo tại hội thảo ASEM về quản lý nước ở Cần Thơ hôm 22-3, đã cảnh
báo: “Cuộc khủng hoảng về nước ở châu Á sẽ đe dọa phát triển kinh
tế, chính trị và môi trường”. Ông cho rằng, châu Á đang là nơi đứng
đầu thế giới về suy giảm nước sạch và là nơi xài nước với hiệu quả
thấp nhất thế giới.
“Hiện nay châu Á đang sử dụng nước dành cho tương lai”, ông nhấn
mạnh và dự báo: “Châu lục khô nhất trên thế giới sẽ không phải là
châu Phi mà là châu Á, nơi có khả năng nước sạch thậm chí không bằng
một nửa mức trung bình hàng năm của thế giới, là 6.380 mét
khối/người”.
Theo GS Brahma, hiện nay các nền kinh tế của châu Á đang chịu áp lực
về nước có Trung Quốc, Ấn Độ, Việt Nam, Hàn Quốc và Nhật Bản - dù ba
thập kỷ qua, chuyện này chưa xảy ra. Không chỉ là nước sông hồ mà cả
với nước ngầm; ông nói: “Ở nhiều thành phố, nguồn nước này có nguy
cơ cạn kiệt trong vài năm tới” và: “Những nơi tìm được nước ở tầng
sâu hơn, hàng triệu giếng khoan sẽ hút cạn những tầng trữ nước cuối
cùng ở châu Á”.
Con kênh
Cấp 2 ở xã An Nông, Tịnh Biên - An Giang là kênh dẫn nước vào ruộng
nay đã trơ đáy.
Lý
do, vẫn theo GS Brahma, có bảy yếu tố: kinh tế tăng quá nhanh; mức
tiêu thụ trên đầu người tăng vọt; mở rộng tưới tiêu; nhu cầu xài
nước của đô thị và công nghiệp tăng; quá tải trong việc xây đập ngăn
sông; gia tăng tác động môi trường; thiếu cơ chế ngăn ngừa xung đột.
Về kinh tế, ông cho biết với mức tăng trưởng 7% vào năm 2000, châu Á
đã sử dụng tới 92% tổng lượng nước thế giới mỗi năm. Về xây đập, là
“nguồn gốc tranh cãi” của những nước ở thượng và hạ lưu, GS Brahma
nói: “Chỉ một nước Trung Quốc, tính sơ đã chiếm hơn một nửa trong số
gần 50.000 đập lớn trên hành tinh chúng ta”. Ông cho rằng châu Á
không chỉ là trung tâm tưới tiêu của thế giới mà còn là trung tâm
đập của toàn cầu. “Đây là châu lục có nhiều đập nhất thế giới và như
vậy chỉ làm tồi tệ thêm những thách thức về nước ở nơi này”, ông
nhấn mạnh.
GS
Brahma nói nhiều tới yếu tố “thiếu cơ chế ngăn ngừa xung đột”, một
nguyên nhân làm mất an ninh nguồn nước. Mới chỉ có 4/57 lưu vực sông
ở châu Á có sự chia sẻ nguồn nước hoặc thỏa thuận hợp tác; đó là
sông Mekong, sông Ganges, sông Indus và sông Jordan. Nhưng ở lưu vực
Mekong thì: “Sự không tham gia của Trung Quốc, quốc gia chiếm ưu thế
ven sông, đã gây cản trở nghiêm trọng đến thể chế hợp tác”, ông nhấn
mạnh và dự báo việc quản lý cạnh tranh nguồn nước ở châu Á sẽ càng
trở nên khó khăn: “Tiềm năng của các cuộc xung đột về nước giữa các
quốc gia châu Á được nhấn mạnh bởi việc đơn phương đắp đập ngăn dòng
các con sông quốc tế và sự chia sẻ nguồn nước thiếu phù hợp trong
hầu hết các lưu vực xuyên quốc gia. Căng thẳng lâu dài giữa các quốc
gia và bất ổn nội bộ, cùng với nhu cầu về nước tăng cao trong một
thời đại suy thoái môi trường, tạo ra điểm nóng tiềm ẩn cho các cuộc
xung đột nguồn nước nghiêm trọng ở một số lưu vực xuyên quốc gia ở
châu Á”.
Dẫn kinh nghiệm hợp tác của châu Âu về xây dựng thể chế nguồn nước,
GS Brahma cho biết châu Âu dẫn đầu trong việc phát triển công nghệ
nước sạch và “nắm giữ chìa khóa cho một tương lai an toàn hơn cho
thế giới”. Từ kinh nghiệm này, ông đặt câu hỏi: “Làm thế nào các
quốc gia châu Á có thể ngăn chặn các cuộc tranh giành quyết liệt về
nguồn nước để dẫn tới các cuộc xung đột công khai?” và tự trả lời:
“Để ngăn chặn các nguy cơ an ninh, các nước châu Á phải đầu tư nhiều
hơn về việc thể chế hóa hợp tác về tài nguyên lưu vực sông xuyên
biên giới nhằm củng cố sự ổn định chiến lược, tiếp tục bảo vệ tăng
trưởng kinh tế và thúc đẩy phát triển bền vững môi trường”.
Nguồn:
TS
|