|
Tại sao bố mẹ và con cái
cần tiếp tục nói chuyện
 Lý do tại sao bố mẹ và con cái tuổi teen cần
tiếp tục nói chuyện là vì những chuyện có thể thường xuyên xảy ra
khi họ không, sẽ không, hoặc không thể nói. Khi không thông báo đủ
thông tin cho người kia thì sự không biết có thể trở thành một rắc
rối khi nỗi lo lắng và trí tưởng tượng bắt nguồn từ việc không
biết tạo ra những giả định sai và những hiểu lầm có thể làm cho
một mối quan hệ đang lạnh nhạt và căng thẳng tồi tệ hơn. Nói với
nhau là một cách chủ yếu để bố mẹ và con cái có thể hiểu nhau,
biết được chuyện gì đang diễn ra và giữ được sự kết nối.
Sự không biết trong những mối quan hệ là vấn đề tồn tại mãi mãi
của con người mà nói thành lời là phương tiện để vượt qua.
Đây là một vấn đề đang xảy ra vì sự thay đổi luôn luôn tạo ra
những nhu cầu về thông tin mới. Nó liên tục làm con người đi từ
trạng thái kinh nghiệm và hoàn cảnh cũ đến mới, giống nhau đến
khác nhau, từ biết đến chưa biết. Do đó, sự thay đổi mang tính
phát triển yêu cầu những người trưởng thành tiếp tục thay đổi mối
quan hệ bố mẹ/con cái theo những cách cần được thảo luận nếu họ
được hiểu. Vì nói chuyện quan trọng nên nó đáng được suy nghĩ thêm
lí do tại sao.
Hãy xem xét việc nói chuyện theo một cách được đơn giản hoá.
Giả sử bây giờ tôi đang đứng trước mặt bạn, và tôi hỏi bạn 3 câu
rất đơn giản. Thứ nhất, “Bây giờ tôi đang có cảm nhận gì?” Bạn có
thể đoán, nhưng trừ khi tôi nói cho bạn, bạn thực sự sẽ không biết
một cách chắc chắn. Thứ hai, “Bây giờ tôi đang nghĩ gì?” Bạn có
thể đoán, những trừ khi tôi nói cho bạn, bạn cũng sẽ không thể
biết một cách chắc chắn. Thứ ba, “Bây giờ tôi đang làm gì?” Bạn có
thể trả lời vì khi tôi hành động ở đây bạn có thể nhìn thấy. Nhưng
nếu tôi sửa câu hỏi và hỏi “Tôi đang làm gì cách đây 1h?”, trừ khi
tôi nói cho bạn, bạn thực sự sẽ không biết câu trả lời.
Ngay cả nếu tôi là một người bạn biết rất rõ và yêu rất nhiều –
một người bố, mẹ, một đứa con, một người yêu, một người bạn thân –
ở bất kì thời điểm nào, chúng ta vẫn là một bí ẩn đối với người
kia. Chúng ta là những người xa lạ với những gì đang diễn ra trong
cuộc sống của người kia. Không có sự giúp đỡ của họ, chúng ta thậm
chí không thể trả lời những câu hỏi cơ bản nhất về người khác – họ
đang cảm nhận điều gì, họ đang nghĩ gì, họ đang làm gì? Chúng ta
chỉ biết những câu trả lời nếu chúng ta được nói cho biết và thậm
chí sự hiểu biết thực sự phụ thuộc vào việc được kể cho nghe sự
thật. Do đó, lỗi cốt yếu trong truyền thông/nói chuyện là bóp méo
thông tin – nói dối.
Vậy, một định nghĩa đơn giản của nói chuyện là quá trình thông qua
đó con người, trong trường hợp này là bố mẹ và đứa con tuổi teen,
trao đổi thông tin bằng lời. Họ liên tục thu thập thông tin trong
mối quan hệ của họ: “Bạn đang cảm nhận như thế nào?” “Bạn nghĩ gì
về điều này?” “Chuyện gì đang diễn ra?” Những câu hỏi là một cách
chủ yếu để họ thu thập thông tin họ cần.
Khi bố mẹ hoặc con cái từ chối chia sẻ thông tin (nói) hoặc khi bố
mẹ hoặc con cái từ chối nhận thông tin (nghe), thì khi đó 2 nhu
cầu chính trong mối quan hệ không được thoả mãn – nhu cầu
hiểu/biết và nhu cầu được hiểu. Kết nối với những nhu cầu đó là
hai trách nhiệm khó đối với bố mẹ và con cái. Thật khó để nói về
những điều bạn không thích nói hoặc biết rằng người khác không
muốn nghe. Và thật khó để nghe khi bạn đang mệt hoặc bận, hoặc có
thể bất đồng với những điều người kia đang nói.
Ví dụ, nhu cầu hiểu có thể thúc đẩy một người bố kiểm tra câu
chuyện của đứa con để xác minh thông tin mà đứa con đã chia sẻ.
“Bố đã nói chuyện với mẹ của bạn con và họ nói con không ở nhà họ
tối qua.” Và bây giờ đứa con nổi giận vì sự xâm phạm quyền riêng
tư.
Hoặc nhu cầu được hiểu có thể thúc đẩy người con chia sẻ về khuynh
hướng tình dục đồng giới với bố mẹ, sự tiết lộ này đòi hỏi sự dũng
cảm. Và truyền thông, chia sẻ thông tin không phải lúc nào cũng dễ
dàng.
Nhưng điều gì xảy ra khi thông tin quan trọng không được chia sẻ,
thông tin mà một bên cần biết và bên kia thì không nghĩ hoặc không
muốn hoặc gặp rắc rối để chia sẻ? Ví dụ, khi tôi 15 tuổi, tôi ở
ngoài suốt đêm với một người bạn lần đầu tiên. Kỳ vọng của mẹ tôi
là tôi sẽ ở nhà trước 10:30. Vì tôi biết nơi tôi ở suốt đêm đó và
ở trong một công ty an toàn nên tôi không có lý do để lo lắng nên
tôi không báo cho mẹ biết. Gần 11:00 bà bắt đầu lo lắng. Gần
12:00, bà tưởng tượng rằng tôi bị hại và từ 1:00 – 5:00 bà hoảng
sợ trước những cảnh tượng kinh khủng mà bà tưởng tượng. Do đó, khi
tôi về, tôi ngạc nhiên khi thấy mẹ vì bà chưa bao giờ thức khuya
hoặc dậy sớm. Bà nổi giận để đáp lại sự từ chối của tôi đối với
nhu cầu muốn biết của bà là tôi đã ở đâu và tôi có ổn không, bà đã
trải qua một đêm kinh khủng và tưởng tượng những điều xấu nhất.
Khi thiếu thông tin quan trọng họ cần biết, con người thường sẽ tự
nghĩ ra thông tin tiêu cực. Giữ lại thông tin mà một người nào đó
cần biết và sự lo lắng của họ có thể gây ra phản ứng tức giận đối
với bạn.
Tất nhiên, hầu hết thông tin truyền thông mà chúng ta dựa vào
trong những mối quan hệ quan trọng là kiểu thông tin không lời –
tiếp xúc mắt, giọng nói, điệu bộ cơ thể, đôi tay, vẻ mặt…Những cái
đó có thể là nguồn tiết lộ thông tin, dù chúng ta có thể hiểu sai
ý nghĩa thật sự của chúng. Và bây giờ chúng ta có những giả định
sai để đương đầu với sự không biết (điều chúng ta nghĩ chúng ta
biết thì thực tế không phải vậy) có thể gây ra nhiều rắc rối.
Ví dụ, một bà mẹ vừa ly dị đợi đứa con trai học trung học đang về
nhà sau 1 tuần thăm bố. Đằng sau cánh cửa, bà mẹ đang sẵn sàng với
một nụ cười tươi, một cái ôm, những lời chào đón nhưng đứa con với
khuôn mặt nhăn nhó, chỉ liếc nhìn mẹ, đi vào phòng và đóng cửa.
Không lời nào được nói ra, nhưng rất nhiều thông tin được truyền
tải vì hành động có sức mạnh lớn hơn lời nói. Dựa vào nỗi sợ xấu
nhất của bà, đây là ý nghĩa mà bà suy ra: đứa con cảm thấy không
hạnh phúc khi gặp bà, nó đang nghĩ làm thế nào mà bố nó xây được
một ngôi nhà tốt hơn, và nó muốn nói về mong muốn được sống lâu
dài với bố.
Đi đến những kết luận đau lòng đó, bà vào phòng con trai và nói
đầy giận dữ: “Nếu con muốn sống với bố và không thích gặp mẹ,
chúng ta có thể thay đổi!” Đứa con hoảng hốt nhìn mẹ và bà có thể
thấy đứa con đang khóc. “Mẹ, mẹ đang nói gì vậy? Con chỉ là vừa có
một chuyến thăm bố không vui và con cần chút thời gian ở một mình
để quay trở lại bình thường. Con vui khi gặp mẹ. Con thực sự hạnh
phúc khi ở nhà!” Và bây giờ khi họ bắt đầu nói chuyện, mối kết nối
thoải mái giữa họ được tái thiết lập.
Là nạn nhân của sự không biết của mình, nhu cầu muốn biết của
người mẹ được thoả mãn bằng cách giả định điều con trai bà đang
cảm nhận, suy nghĩ mà không xác minh bất kì giả định nào của bà.
Vậy, bài học là: khi bạn không biết chuyện gì đang xảy ra với
người khác nhưng cần biết, thì trước khi tạo ra những giả định của
riêng bạn về những điều người đó có thể cảm nhận, suy nghĩ hoặc ý
định, và trước khi đi đến những kết luận gây tức giận của bạn, hãy
kiểm tra những giả định của bạn. Tự hỏi bạn cần biết điều gì.
Và đừng giả định rằng chỉ vì bạn đang cảm thấy tồi tệ sau một ngày
nặng nề nên người đó (dù là bố mẹ hoặc con cái) sẽ biết điều gì
thực sự quan trọng mà bạn không phải nói về nó. Trong những mối
quan hệ yêu thương, khi người này hành động một cách bực tức, thật
dễ dàng để người kia xem nó như vấn đề cá nhân, phản ứng quá mức
và bắt đầu tưởng tượng điều xấu nhất. Và bây giờ việc đọc ý nghĩ
bắt đầu và họ thường đoán sai. Con đường dẫn bố mẹ và con cái đến
nhiều mâu thuẫn được lát bằng những giả định sai.
Để chặn trước những điều đó, hãy xác minh những giả định của bạn
trước khi phản ứng, tôn trọng nhu cầu muốn hiểu và nhu cầu được
hiểu của bạn và người khác, và tiếp tục nói, ngay cả khi, đặc biệt
khi, những vấn đề đó là khó thảo luận. Tiếp tục chia sẻ thông tin
về những cảm xúc, suy nghĩ và hành vi của một người, không phải là
một cách hoàn hảo để giữ cho mối quan hệ vận hành tốt, nhưng đó là
một trong những phương tiện tốt nhất mà chúng ta có.
Nguồn
Why Parent and Adolescent Need to Keep Talking
Communication problems between parent and teenager start when they
stop speaking
Published on August 12, 2013 by Carl E. Pickhardt, Ph.D. in
Surviving (Your Child’s) Adolescence
PsychologyToday
|
