Thảo thơm Rằm tháng Bảy
Lâu
rồi ý niệm của câu tục ngữ Rằm tháng Bảy, kẻ quảy người không
vẫn cứ in sâu trong lòng tôi. Tôi vẫn còn nhớ lúc cuộc sống khốn
khó, tôi đã từng nghĩ, ừ có, thì mình có mâm lễ, còn không, thì năm
ba cây hương cũng được. Rồi cũng qua chuyện cúng kiến, lễ bái.
Thế nhưng, trong tôi mãi vọng lên điệu kinh cầu về Rằm tháng Bảy. Đây là
mùa báo hiếu của các Phật tử, của những người con đối với mẹ cha. Mục
Kiền Liên là hiện thân của người con hiếu thảo. Trước tội lỗi của mẹ,
Ngài có oán trách đâu. Chỉ có lòng nguyện cầu xin lượng hải hà vô biên
của Bồ tát, cứu vớt linh hồn mẹ. Trong tôi cầu mong đạo hiếu của Mục
Kiền Liên soi rọi tâm hồn mình để ứng xử với cha mẹ, tiên tổ, với những
tiền nhân sao cho phải.
Tôi cũng được biết thêm cách hiểu khác như là tâm niệm của nhân gian về
Rằm tháng Bảy. Đó là dịp xá tội vong nhân. Không cần biết người đã mất
là ai, là kẻ thế nào, chỉ biết đó là hồn oan của những người đã mất,
những hồn tìm sự an bình trong sự cầu an của người trần thế. Tôi cũng
từng nghe bà nội tôi kể chuyện cúng cô hồn Rằm tháng Bảy là cúng các hồn
không nơi nương tựa, cúng hồn đói cái ăn - cái ăn bởi kinh bởi kệ. Người
đã chết, dù có tội, ít ra đến Rằm tháng Bảy cũng được xá tội, mong được
bình an nơi cõi phúc. Trước mắt tôi là những hồn ma vất vưởng xếp thành
hàng. Họ đi, đi âm thầm, mong được xá tội. Trong tôi hiện lên những hình
ảnh của những hồn trong “Văn chiêu hồn” của Nguyễn Du. Có thể họ là
những kẻ đâm thuê chém mướn, cũng có thể họ là kẻ cướp vợ đoạt chồng kẻ
khác, có khi họ dối dưới lừa trên, cũng có khi họ là kẻ có chức có quyền
cướp đất cướp ruộng của dân. Cũng có khi, họ là kẻ tranh chức đoạt
quyền, cũng có khi là kẻ buôn thần bán thánh... Nói chung, các hồn ma
đều mong được ân xá. Trong tiếng cầu nguyện của người đang sống, trong
trầm hương của Rằm tháng Bảy, tôi thấy các hồn ma như được hồi tâm. Họ
thực sự ăn năn hối lỗi. Tôi như thấy các hồn đang nguyện xin được xá
tội. Duy không thấy được hồn của những kẻ bán nước cầu vinh. Tôi chẳng
thấy hồn của Trần Ích Tắc, Lê Chiêu Thống ở đâu. Nghe đâu bọn chúng đang
chịu hình phạt ở hoả ngục, phải “khóc lóc nghiến răng đời đời” (Kinh
Thánh). Thảm thay ! Tội nghiệp thay !
Bất chợt trong tôi cũng hiện lên hình ảnh những con người thực ở cõi
đời, họ cũng thiếu ăn, thiếu gạo, thiếu muối trong những ngày giáp hạt,
trong những lúc bão lũ, thiên tai... Này đây là hình ảnh còm xương của
bao trẻ, bao dân lành miền núi thèm hơi muối, chút cơm. Này đây là những
bàn tay giơ ra đón nhận gói mì tôm, chai nước. Này đây là cái chết oan
khiên khi qua con suối, bờ nương... Họ làm gì nên tội mà phải đói khổ ở
cõi trần ? Họ làm gì nên tội mà phải chịu thay cho tôi, cho bạn ?
Cũng về Rằm tháng Bảy, tôi quên làm sao được những lời của thầy tôi nói
về thời cuộc, khi tôi học lớp 8 năm học 1969 - 1970 ở trường Đông Giang,
rằng Rằm tháng Bảy là lễ giỗ những người chết trận. Lúc đó tôi lơ mơ
hiểu rằng đã là người chết trận là phải được người đời sau làm lễ tưởng
nhớ ghi ơn sự hy sinh của họ. Tôi nhớ lại lời kể của thầy, rằng, nước ta
có thời bị chia cắt làm hai, lấy sông Gianh làm giới tuyến. Nhưng binh
lính tử trận của cả hai bên đều được đời sau hương khói. Tôi nghe lời
thầy, rằng như thế mới hợp đạo làm người. Rằng tiền nhân có lúc bất đồng
ý kiến, có lúc gây gổ, đánh nhau vì quyền lợi nào đó, nhưng suy cho
cùng, để dân phụng thờ tưởng nhớ, phải là người có công với dân tộc. Ai
vì dân tộc đều được phụng thờ. Quân Trịnh, quân Nguyễn vì ai mà một thời
đổ máu ? Vì ai mà hy sinh ? Vì ai mà chút xương tàn không tìm thấy ? Hồn
của các chiến sĩ hai bên có khác gì nhau trong và sau trận chiến ? Hồn
của họ có khác gì nhau trong ý niệm của thời gian, trong sự phán xét của
người cùng thời, của hậu thế ?
Tôi bâng khuâng, như thấy trước mắt mình hồn của những chiến sĩ hai bên
thuở nào cùng lặng im nghe lời khấn niệm của người đang sống, của kẻ cầm
quyền, của người theo đạo này, tôn giáo nọ đang mong linh hồn của họ
được siêu thoát. Các hồn như đang trò chuyện cùng nhau. Không có oán
thù, không có tị hiềm, khích bác. Chỉ có sự hoà hợp của những hồn chiến
sĩ năm nào. Chỉ có sự nguyện cầu cho đất nước an lạc.
Bao nén hương lòng thắp trong Rằm tháng Bảy. Khói hương vẽ đường đi cho
những hồn về nơi cực lạc. Khói hương mang lòng thành đến người đã khuất.
Khói hương Rằm tháng Bảy thảo thơm hồn con dân Việt như là tấm lòng
nguyện cầu an lạc đến cả thế gian.
Tháng 7, năm Canh Dần (tháng 8-2010)
Phan Trang Hy |
Tiết tháng bảy mưa dầm sùi sụt,
Toát hơi may lạnh buốt xương khô
Não người thay buổi chiều thu,
Ngàn lau nhuốm bạc lá ngô rụng vàng...
Đường bạch dương bóng chiều man mác,
Dịp đường lê lác đác mưa sa
Lòng nào lòng chẳng thiết tha
Cõi dương còn thế nữa là cõi âm.
Trong trường dạ tối tăm trời đất,
Có khôn thiêng phảng phất u minh...
Thương thay thập loại chúng sinh
Hồn đơn phách chiếc lênh đênh quê người
Hương lửa đã không nơi nương tựa
Hồn mồ côi lần lữa bấy niên...
Còn chi ai khá, ai hèn
Còn chi mà nói ai hiền ai ngu!
Tiết đầu thu lập đàn giải thoát
Nước tĩnh đàn sái hạt dương chi
Muôn nhờ đức Phật từ bi
Giải oan cứu khổ độ về tây phương.
.....
Văn tế thập
loại chúng sinh
Nguyễn Du
|