|
Hạnh phúc gia đình, tương lai con cái
Kính thưa
đại chúng hôm nay là ngày mùng 4 tháng 3 năm 2007, chúng ta đang ở
tại tu viện Bát Nhã trong khóa tu dành cho những người cư sĩ. Và hôm
nay là ngày thứ năm của khóa tu.
Căn bản của Yêu Thương: Sự có mặt tươi mát
Khi mình thương ai thì mình phải hiến tặng cho người thương đó sự có
mặt của mình, sự có mặt tươi mát, dễ chịu của mình. Sự có mặt tươi
mát là món quà quý nhất mà mình có thể hiến tặng cho người mình
thương. Người mình thương có thể là ba hay mẹ mình, là con trai, con
gái của mình, là người yêu của mình, là cháu của mình. Không có tình
thương thì sự sống khô cằn, không có sức sống. Vì vậy cho nên sống
thì phải thương. Nhưng có nhiều người càng thương thì càng khổ, lại
có những người càng thương thì càng hạnh phúc.
Đức Thế Tôn là một người có lòng thương rất lớn và tình thương của
ngài bao trùm được rất nhiều người, bao trùm được cả những loài
khác. Như vậy đức Thế Tôn càng thương thì ngài càng có hạnh phúc.
Còn chúng ta, nếu không học cách thương, không biết thương thì càng
thương mình làm cho người thương khổ đau. Nếu không biết thương thì
làm cho người thương bị thương.
Nhiều người cha thương con lắm, muốn cho con nên người thành đạt,
nhưng không biết thương. Cho nên càng thương thì đứa con trai, đứa
con gái càng khổ. Vì không hiểu được con mình, không hiểu được những
khó khăn, những khổ đau, những bức xúc của con mình. Khi nào cũng
nóng nảy, khó chịu, không có sự tươi mát, dễ chịu để hiến tặng cho
con trai hay con gái của mình. Tôi tuy không có con huyết thống
nhưng tôi có rất nhiều con tinh thần, con tâm linh, có nhiều đệ tử
xuất gia và tại gia. Tôi nghĩ là tôi phải làm thế nào để mỗi ngày có
sự tươi mát, có sự dễ chịu, có sự thong dong để hiến tặng cho những
người đệ tử của mình. Tôi tập đi thong dong, tập thở nhẹ nhàng, tập
mỉm cười, tôi tập tươi mát. Tôi nghĩ đó là món quà đẹp nhất, quý
nhất mà tôi có thể tặng cho những người đệ tử.
Ông cũng vậy, ông là người cha, ông muốn thương con, ông muốn
thương bà thì ông phải làm sao có sự tươi mát, có sự dễ chịu, có sự
thảnh thơi. Nếu ông nóng nảy quá, cau có quá, thì tuy ông muốn cho
vợ con có hạnh phúc nhưng ông làm cho vợ ông và con ông đau khổ. Cho
nên ông phải tu tập như thế nào để đừng cau có, đừng gắt gỏng, đừng
giận hờn, đừng nói những lời quá nặng. Lúc đó ông có thể hiến tặng
sự có mặt tươi mát dễ chịu thong dong, nhẹ nhàng cho những người
ông
thương. Bà cũng vậy, bà cũng phải tu như thế nào để giữ được sự tươi mát, sự
dễ chịu của bà. Chính cái đó là món quà quí nhất mà bà có thể tặng
ông và tặng cho các con. Bà phải có khả năng mỉm cười, phải có khả
năng nhìn ông bằng con mắt thương yêu, không trách móc, không hờn
oán. Cái đó không phải không tu mà làm được. Nhìn bằng con mắt
thương yêu, không oán trách. Đó là một câu kinh trong kinh Pháp Hoa:
Từ Nhãn Thị Chúng Sanh, dùng con mắt từ bi để nhìn mọi người.
Trước hết mình nhìn người chồng, người vợ của mình, nhìn những đứa
con của mình bằng con mắt thương. Và khi nói, mình nói những lời
thương, những lời dịu dàng, từ ái gọi là ái ngữ, mình phải tập. Mình
là đứa con, muốn tỏ lộ tình thương của mình đối với cha đối với mẹ,
cũng vậy, phải có sự tươi mát, có sự dịu dàng, phải biết nhìn cha
bằng cặp mắt thương yêu, phải biết nói với cha những lời nhẹ nhàng
đầy ân tình, phải nhìn mẹ bằng con mắt biết ơn, bằng cái nhìn biết
ơn và phải biết nói với mẹ những lời dịu dàng ái ngữ.
Bài tập bông hồng cài áo
Sáng hôm nay chúng ta làm lễ bông hồng cài áo. Đoản văn bông hồng
cài áo là một bài thực tập. Mình biết mẹ còn sống, mình muốn nói với
mẹ một câu để cho mẹ hạnh phúc mà mình cũng hạnh phúc. Mình bận rộn
quá, mình có bao nhiêu công việc ở trong trường hay trong sở làm,
đến khi về thì mình mệt quá rồi, không có thì giờ để ngồi với mẹ,
mình không trân quí sự có mặt của mẹ. Cứ sống ngày này qua ngày khác
như vậy, một ngày nào đó mẹ sẽ mất và mình sẽ có cảm tưởng là chưa
bao giờ thật sự có mẹ. Cho nên mỗi ngày phải trân quí sự có mặt của
mẹ. Muốn thương mẹ thì mình phải hiến tặng cho mẹ sự có mặt tươi mát
của mình và phải công nhận sự có mặt quí giá của mẹ. Đó là bài tập
bông hồng cài áo.
Chiều nay đi làm về hay đi học về, mình đi những bước rất thảnh thơi
nhẹ nhàng, đi vào chỗ của mẹ, bắt đầu thở, bắt đầu nhìn mẹ bằng ánh
mắt của sự quí mến. Mình đứng bên mẹ, tới gần bên mẹ, ngồi xuống, để
tay lên vai mẹ hay là lên cánh tay của mẹ. Mình hỏi ' mẹ ơi, má ơi,
má có biết gì không?' Mẹ mình hơi ngạc nhiên một chút. Không biết
có chuyện gì, nhưng chắc là tin mừng, vì cái mặt nó rất tươi. Lúc đó
mình tươi mát, dịu dàng. Thành ra mình nói ' má ơi má có biết gì
không? '. Má sẽ không hoảng, má mới hỏi 'chuyện gì đó con'. Rồi mình
nói 'má ơi, má có biết là con thương má không.' Câu đó có nghĩa là
'con trân quí sự có mặt của má, con biết ngày nào đó má sẽ ra đi và
con sẽ không hưởng được sự có mặt của má. Cho nên hôm nay con đang
có mặt đây để hưởng thụ, mừng sự có mặt của má. Mẹ đang còn sống, đó
là một niềm vui.
Thương trước hết là có mặt cho người mình thương. Mà sự có mặt này
phải là sự có mặt tươi mát chứ không phải sự có mặt cau có. Xin quí
Phật tử nhớ như vậy. Dù mình đem về nhiều tiền nhưng mặt mình cau
có, gắt gỏng thì cái đó không đủ để làm hạnh phúc cho người mình
thương. Thương trước hết là hiến tặng sự có mặt tươi mát của mình.
Thứ hai, thương tức là công nhận sự có mặt quí giá của người kia,
của người mình thương.
Mẹ ơi, con biết mẹ còn sống, con rất trân quí sự có mặt của mẹ. Ba
ơi con biết ba còn sống, con rất trân quí sự có mặt của ba. Tưởng
tượng một ngày nào đó mẹ không còn nữa, ba sẽ không có mặt nữa. Tự
nhiên lúc đó hai cha con, hai mẹ con được sống trong giây phút hiện
tại tuyệt vời. Người con có mặt cho cha và sự có mặt của người cha
được công nhận là quí giá. Được thương tức là được công nhận rằng
đang có mặt. Nếu nói mình thương mà mình không thèm để ý, không có
thì giờ để ý người thương, cái đó chưa phải là thương. Ví dụ bà ngồi
đó, ông ngồi đây, ông cứ nghĩ chuyện này chuyện khác, ông làm ngơ,
ông làm như bà không có mặt. Hay là ông đang lái xe, bà ngồi bên
cạnh ông, ông cứ nghĩ tới chuyện làm ăn, chuyện buôn bán, chuyện
danh lợi. Ông loại bà ra khỏi vùng chú ý của ông, thì bà không có
cảm tưởng là bà đang được thương. Ông phải nói rằng 'em, anh biết là
em đang ngồi bên anh và chúng mình đang trên đường từ Sài Gòn lên
Bảo Lộc'. Nói như vậy tức là bà đang nằm trong vùng chú ý của ông.
Tôi xin nhắc lại, thương trước hết là có mặt tươi mát cho người mình
thương và thứ hai là công nhận sự có mặt quí giá của người mình
thương. Hai cái đều là sự có mặt hết, mà phần lớn những người sống
trong xã hội này họ không có mặt cho nhau, họ lo làm giàu, họ để hết
thì giờ vào thị trường chứng khoán, họ đọc báo, họ nghe radio, họ
chỉ để ý đồng đôla lên hay là xuống. Cho nên không còn thì giờ để tự
chăm sóc cho chính mình và không còn thì giờ để chăm sóc cho những
người thương của mình. Dầu có nhiều tiền đi nữa cũng không có hạnh
phúc,
Tôi đã gặp nhiều ông tỉ phú, nhiều bà tỉ phú nhưng họ rất nhiều khổ
đau, họ không có hạnh phúc vì họ không biết tu tập để có mặt cho
người họ thương, họ bỏ bê vợ, họ bỏ bê con, họ chạy theo sự nghiệp
của họ.
Như quý vị có một cái điện thoại di động đem lên Bảo Lộc. Ông không
đi khóa tu được. Bà có thể thở một vài hơi cho khỏe, rồi bấm số và
ông trả lời. Bà nói như thế này 'anh ơi, ở trên này đẹp lắm,
vui lắm, em được sống bốn năm ngày hạnh phúc và em rất tiếc là anh
không có mặt. Nếu có anh ở đây thì cuộc đời em hoàn toàn đầy đủ. Ở
trên này gần như tuyệt hảo, nếu có anh chắc chắn là tuyệt hảo', nói
như vậy đó. Thì ông biết rằng sự có mặt của ông rất quan trọng cho
bà. Mà đâu phải nói nhiều. Ít hơn một phút có thể nói câu đó được
rồi. Đó là lời nói yêu thương, nó chứng tỏ rằng mình trân quí sự có
mặt của người kia.
Bông hồng cài áo là như vậy đó. Mẹ ơi, mẹ có biết là con thương mẹ
không. Mẹ có biết là con trân quí sự có mặt của mẹ bên con không.
Con có phước lắm mới có được mẹ đang sống với con. Đó là công nhận
sự có mặt quí giá của người mình thương.
Con trai mình, mình la mắng nó, mình rầy rà nó nhưng mình biết rằng
một ngày nào đó nó sẽ ra ở riêng, nó lập gia đình hoặc nó đi du học,
hoặc nó đi làm xa. Mình đâu có thấy nó mỗi ngày nữa. Thành ra mình
nói ' này con trai của ba, bây giờ con đang còn nhỏ ba được sống với
con, chứ mai mốt con hai bốn hai lăm tuổi con đi chỗ khác, con lập
gia đình rồi con đâu có thì giờ để ngồi chơi với ba nữa, cho nên ba
rất là quí sự có mặt của con '. Cái đó là thương. Ông phải tập nói
những câu như vậy. Bà phải tập nói những câu như vậy. Trước hết ông
bà nói với nhau. Sau ông bà nói với các con và tập cho các con cũng
nói được như vậy.
Hạnh Phúc gia đình
- Tương lai con cái
Có nhiều gia đình trong đó bố mẹ không nói chuyện được với nhau,
không thấy sự có mặt của người kia là tươi mát là quí hóa, thậm chí
còn muốn ly dị, ly thân. Trong một gia đình như vậy, đứa con lớn lên
làm gì có hạnh phúc, nó không tin vào hạnh phúc gia đình, nó thấy
gia đình là địa ngục, vì ông làm khổ bà, bà đay nghiến ông. Nhiều
đứa con chịu không nổi những cơn bão táp gia đình xảy ra hoài và nó
khổ lắm. Nó mới năm, sáu tuổi, nó chịu đựng không nổi ba với má cãi
nhau, ba làm khổ má, má làm khổ ba. Sống trong chung cư nó không
trốn được.
Ngày xưa, mình ở nhà quê, có ao cá, có vườn trái cây; mỗi khi có
chuyện không vui trong gia đình mình chạy ra ngoài ao chơi, leo cây.
Còn ở chung cư thì chạy đi đâu. Có những đứa bé năm tuổi trốn vào
cầu tiêu, khóa cầu tiêu lại, nó khóc. Ông đâu có biết, bà đâu có
biết là đứa con nhỏ của mình rất đau khổ vì ông bà đang làm khổ
nhau.
Tôi có viết những bức thư pháp nho nhỏ ' ba ơi nhìn lại để thương mẹ
nhiều hơn', 'mẹ ơi nhìn lại để thương ba nhiều hơn', 'hạnh phúc của
ba mẹ là gia tài của chúng con', 'hạnh phúc của ba mẹ là vốn liếng
của chúng con'. 'Nếu ba mẹ không có hạnh phúc thì chúng con không có
vốn liếng gì hết trong đời sống của chúng con'. Đó là những tiếng
chuông chánh niệm cho những bậc làm cha làm mẹ. Nếu mình không có
hạnh phúc với nhau thì các con lớn lên sẽ đau khổ, tại mình không có
gì để trao truyền cho các con. Cái trao truyền quí nhất cho các con
là hạnh phúc của mình với nhau. Đó là tiếng nói của người trẻ. Chúng
con không cần ba má để lại cho con tiền bạc, ruộng đất. Chúng con
chỉ cần ba mẹ sống với nhau cho có hạnh phúc là chúng con sung sướng
nhất rồi. Đó là món quà quí nhất mà ba mẹ có thể để lại cho chúng
con. Đó là gia tài của chúng con thừa hưởng từ ba mẹ. Đó là vốn
liếng của chúng con sau này khi ra đời. Khi nó thấy ba cưng chiều
mẹ, nói những lời ngọt ngào với mẹ, chăm sóc mẹ. Mẹ nói những lời
ngọt ngào với ba và chăm sóc ba thì tự nhiên sau này nó sẽ biết làm
như vậy đối với người yêu của nó. Nó học từ ba, từ mẹ cái bài học
thương yêu. Không phải học từ lời nói, học từ những bài giảng mà học
từ cách cư xử của ba đối với mẹ hay mẹ đối với ba.
Gia đình là một trường học của yêu thương. Ba mẹ là giáo sư dạy về
yêu thương. Nếu ba mẹ thất bại thì các đứa con sau này lớn lên sẽ
không biết yêu thương và chăm sóc người thương của nó. Chuyện này là
chuyện mình phải học.
Khi quý vị tới khóa tu, học đi, học thở, học mỉm cười, học nhìn sâu,
học tha thứ, học xót thương là để thực hiện chuyện đó. Thấy được
người kia có những khó khăn, những khổ đau, bức xúc thì hiểu được
người kia và không trách móc nữa. Dù người kia có nói một câu nặng
nề hay làm một cái gì đó hơi phũ phàng, mình cũng tha thứ được và có
thể nói được những lời yêu thương. Mình có những hành động tỏ lộ sự
yêu thương thì tự nhiên người kia sẽ từ từ thay đổi và sự truyền
thông giữa hai người sẽ được thiết lập. Còn nếu không tu tập, thì
gia đình sẽ trở nên địa ngục. Những đứa con sẽ khổ đau, chúng nó sẽ
đi tìm sự khuây khỏa ở bên ngoài và chúng sẽ sa vào hầm hố của ma
túy, của băng đảng, của đĩ điếm.
Những tệ nạn xã hội xảy ra rất nhiều trong thời đại của chúng ta.
Nhà nước có chương trình thành lập những khu phố văn hóa, những thôn
văn hóa, những ấp văn hóa. Nghĩa là nhà nước muốn trong những khu
phố, những thôn ấp đó không xảy ra những tệ nạn xã hội như ma túy,
băng đảng, thanh niên tự tử, đĩ điếm. Nhưng những phương tiện của
nhà nước chỉ là kiểm soát và trừng phạt thôi. Chính sự tu học mới
chuyển hóa gia đình trở thành ra một nơi dễ chịu. Nếu ba má tu tập,
hòa giải được với nhau, nói với nhau được những lời thương yêu thì
đứa con nó bắt đầu có niềm tin nơi hạnh phúc gia đình và nó sẽ không
tìm ra ngoài để bị lọt vào cái ổ của ma túy, của băng đảng. Cho nên
tu học, thọ trì năm giới, thực tập năm giới xây dựng lại gia đình là
công tác căn bản cho sự thành công của những khu phố văn hóa.
Trong các thiền viện, tu viện các thầy các sư cô được học hỏi để có
thể mở những khóa tu cho người cư sĩ, để có thể giúp cho những cặp
cha mẹ, cha con, mẹ con hòa giải được với nhau, đem lại hòa điệu và
hạnh phúc trong gia đình. Đó là công tác căn bản để xây dựng những
khu phố văn hóa, những thôn ấp văn hóa. Trước hết chúng ta học nói
những câu dịu dàng, những câu nói ái ngữ để chúng ta hiến tặng sự có
mặt dễ chịu của chúng ta cho người thương
Mấy ngày nay ở tu viện Bát Nhã tôi nghe tiếng sáo vọng qua từ bên cư
xá của các thầy. Các thầy, các sư cô, các Phật tử ở tu viện Bát Nhã
làm việc rất nhiều để chuẩn bị cho khóa tu của chúng ta, tôi biết
điều đó. Thế mà trong suốt năm ngày nay, ngày nào tôi cũng nghe
tiếng sáo. Tôi nghe tiếng sáo nói với tôi như thế này ' thầy ơi
chúng con không tới nỗi quá bận bịu, chúng con vẫn còn giữ được sự
thảnh thơi, tôi nghe tiếng sáo nói như vậy đó. Nếu không thảnh thơi
thì làm sao có thì giờ để thổi sáo.
Thành ra ông cũng vậy, ông đang cố làm giàu, bà cũng vậy, bà có biết
bao nhiêu công việc nhưng nếu bà bận rộn quá, ông bận rộn quá thì
ông làm gì có thời gian săn sóc cho bà, cho các con. Cho nên đừng có
quá bận rộn, đừng quá ham làm tiền, phải để thì giờ có mặt cho người
mình thương. Có mặt cho người mình thương đó là nguyên tắc đầu. Có
mặt tươi mát, có mặt bằng thân và tâm của mình chứ không phải chỉ
bằng cái thân không. Có khi ngồi đó nhưng thật sự mình không ngồi
đó, vì tâm mình ở tận đâu xa kìa, con mình ngồi đó cũng không được
hưởng, thân ở một nơi mà tâm ở một nẻo. Em bé biết là ba ngồi đó
nhưng mà ba không có mặt. Cái thân xác của ba có đó nhưng ba không
có mặt, ba đang nghĩ tới chuyện làm ăn, đua đòi hoặc ba đang lo
lắng, buồn khổ. Ba không có mặt cho mình, có cha mà như không có
cha. Em bé bơ vơ, tuy cha còn sống đó nhưng mà cha không có mặt. Cha
có mặt như một thân xác thôi, ba không có mặt với cả tâm hồn.
Ở Tây Phương tôi có dạy các em bé tới vỗ nhẹ vào vai ba hỏi ' có ai
ở nhà không, có ai ở nhà không ' tức là nói ba chỉ có cái xác ở đây
thôi, cái tâm của ba ở chỗ nào đó. Ba sẽ trả lời có, ba đang có mặt
đây mà, con muốn gì. Mình nói ba có biết là con đang ngồi bên ba
không, tức là mình đem ba về. Thương là phải có mặt cho người mình
thương và phải có mặt với nụ cười với sự tươi mát, đó là sự thực
tập. Bài học này đâu có khó gì mấy. Mình chỉ ngồi thở độ chừng một
hai phút, chỉ cần đi thiền vài ba phút rồi buông bỏ hết. Mình biết
rằng mình có những điều kiện hạnh phúc, trở về giây phút hiện tại là
mình có thể có mặt cho người mình thương rồi. Bước thứ hai mình công
nhận sự có mặt của người đó, ba ơi con biết là ba đang có mặt cho
con và con rất là hạnh phúc. Con ơi ngày hôm nay con được nghỉ hả,
sướng quá, ba với con có thể chơi với nhau được. Ba có thể nói
chuyện với con như vậy. Hai cha con có thể trở thành hai người bạn,
hai mẹ con có thể trở thành hai người bạn, sống như vậy gia đình mới
có hạnh phúc.
Bữa cơm gia đình
Có những gia đình mà người trong nhà không ăn cơm chung. Gia đình
không có cơ hội ngồi xuống để ăn một bữa cơm chung, tại vì ai cũng
bận việc. Những đứa con đi học về những giờ khác nhau thì lục tủ nó
ăn riêng. Mẹ đi làm về thì mẹ ăn riêng. Ba đi làm về ba ăn riêng
hoặc ba ghé chỗ nào đó ba ăn. Không có những bữa cơm gia đình nữa,
đó là sự thua lỗ của văn hóa. Thành ra ông bà phải biết thiết lập
lại bữa cơm gia đình. Làm thế nào để mỗi ngày tất cả mọi người trong
gia đình được ăn cơm chung, phải đợi để ăn cơm chung. Trước khi ăn
mình ngồi, thở với nhau một phút, nhìn nhau, 'à mẹ đang có mặt đó, à
ba đang có mặt đó, à anh hai đang có mặt đó, mời mẹ ăn cơm, mời ba
ăn cơm, mời anh hai ăn cơm '. Nhìn nhau, nhìn như vậy tức là công
nhận sự có mặt của nhau.
Mấy hôm nay tôi ăn cơm với các thầy thị giả. Mỗi người có cái bát,
khi mở bát ra mọi người đều chắp tay và thở ba hơi. Rồi tôi nhìn lên
tôi nói ' mời các con ăn cơm ' tôi nhìn từng người một, tôi nhận
diện sự có mặt của từng người. Các thầy thị giả cũng vậy, họ nhìn
tôi họ nói ' mời thầy ăn cơm, mời sư anh ăn cơm, mời sư em ăn cơm '.
Mình chỉ tốn có một vài giây thôi, để nhìn người kia và công nhận sự
có mặt của người kia. Trân quí sự có mặt của người kia, đâu có tốn
thì giờ nhiều đâu, một phút thôi, đôi khi ít hơn một phút mà mình
nhận diện được sự có mặt quí giá của nhau. Cho nên tôi rất muốn quí
vị làm sao sắp đặt để mỗi ngày trong gia đình có một bữa cơm chung
mà tất cả mọi người đều có mặt, phải tranh đấu để giữ được cái đó.
Trong bữa cơm mình phải trân quí sự có mặt của nhau, đừng đem những
chuyện buồn ra nói, những chuyện không đâu và nhất là không có trách
móc. Nếu có những chuyện vui có thể làm tăng thêm hạnh phúc gia đình
thì mình nói. Bây giờ, nghe tiếng chuông mình thở cho khỏe rồi tôi
sẽ nói tiếp.
Giới thứ tư
Cấu trúc gia đình bị lung lay, cho nên gia đình không có hạnh phúc
nữa. Ở bên Pháp có khoảng ba mươi lăm thanh niên thiếu nữ tự tử mỗi
ngày tại vì cha làm khổ mẹ, mẹ làm khổ cha, không có hạnh phúc trong
gia đình, nó tuyệt vọng. Tự tử không phải vì nghèo đói mà vì tuyệt
vọng. Ở Việt Nam nghe báo chí đăng cũng có rất nhiều người trẻ tự tử
tại vì trong gia đình cha mẹ không biết nói lời yêu thương với nhau.
Cha mẹ luôn luôn la mắng, nói những lời chua chát với con. Cho nên
giới thứ tư mà mình tiếp nhận sáng hôm nay rất là quan trọng. Thực
tập lắng nghe các con để thấy được những khó khăn, những bức xúc của
con mình. Thực tập lắng nghe những khó khăn của ba mẹ, những bức xức
của ba mẹ và tập nói những lời ái ngữ.
Ba ơi, con biết là ba có nhiều khó khăn, có nhiều bức xúc, có nhiều
đau khổ lắm, ba cho con biết là con có thể làm gì giúp ba được. Ba
cho con biết là con không nên làm cái gì không? Tại vì nếu không thì
con sẽ dại dột, con sẽ nói những điều làm cho ba buồn. Đó là ái ngữ.
Một gia đình gọi là gia đình theo đạo Phật phải giữ giới thứ tư là
học hạnh lắng nghe và tập nói lời ái ngữ. Mình thọ giới là để thực
tập. Chỉ một giới thứ tư đó mà thực tập cho đàng hoàng cũng đủ đem
lại hạnh phúc cho gia đình rồi. Chứ đừng nói là thực tập bốn giới
kia nữa.
Cách đây chừng mười năm, ông Gorbachev tổ chức một Diễn Đàn Quốc Tế
về tương lai của nhân loại. Ông mời các vị nguyên thủ quốc gia, các
nhà khoa học, chính trị, kinh tế tới để bàn về tương lai của trái
đất. Ông có mời tôi. Tôi đã diễn thuyết, nói về đề tài năm giới như
con đường thoát của nhân loại.
Nếu cá nhân, gia đình và cộng đồng thực tập năm giới thì chúng ta sẽ
có một tương lai chứ không phải là vấn đề phát triển kinh tế, phát
triển kỹ thuật. Kinh tế phát triển, kỹ thuật phát triển thì sẽ đi
đôi với những tệ nạn xã hội. Cho nên phải có một nếp sống đạo đức,
nếp sống tâm linh. Trong đạo Phật thì năm giới là nền tảng sự thực
tập của người Phật tử. Các vị cư sĩ thực tập năm giới, các thầy, các
sư cô cũng có thực tập năm giới. Hôm nay mình chỉ nói tới giới thứ
tư thôi. Cái giới biết lắng nghe những người thương của mình để có
thể hiểu được những khó khăn, những khổ đau, những bức xúc của nhau.
Phải biết lắng nghe ba, phải biết lắng nghe má, phải biết lắng nghe
những đứa con của mình, phải biết lắng nghe người bạn hôn phối của
mình. Mình đã dại dột, mình đã vụng về mình đã làm cho người bạn hôn
phối của mình khổ đau. Bây giờ mình phải xin lỗi người đó bằng lời
ái ngữ. Mình hứa từ nay về sau sẽ không làm như vậy nữa, mình sẽ
không nói như vậy nữa. Sự thực tập giới thứ tư có thể đem lại hạnh
phúc cho gia đình, có thể tái lập lại được truyền thông giữa cha và
mẹ, giữa cha và con, giữa mẹ và con.
Chúng tôi đã tổ chức bao nhiêu khóa tu ở tại Âu Châu và Mỹ Châu,
chúng tôi đã cứu được không biết bao nhiêu gia đình, bao nhiêu cặp
vợ chồng và cha con. Chúng tôi cũng đã tổ chức những khóa tu ở Triều
Tiên, ở Nhật Bổn, ở
Trung Quốc,
những khóa tu ở Hồng Kông, ở Ma Cao. Có nhiều cặp vợ chồng báo cáo
là họ đã hòa giải được với nhau nhờ thực tập phương pháp ái ngữ và
lắng nghe. Có những cặp cha con họ báo cáo là họ đã hòa giải được
với nhau nhờ phương pháp thực tập ái ngữ và lắng nghe. Quý vị nên
biết năm giới rất quí báu. Mình tưởng là mình hiểu được năm giới,
nhưng kỳ thực mình phải học hỏi, mình phải pháp đàm mỗi tuần thì mới
có thể hiểu được sâu hơn năm giới. Và phải áp dụng trong đời sống
hàng ngày.
Với năm giới mình có con đường. Nếu đi đúng con đường năm giới thì
bảo đảm hạnh phúc của mình, hạnh phúc gia đình mình, hạnh phúc của
xã hội mình. Cho nên trong Diễn Đàn Quốc Tế của ông Gorbachev tổ
chức đó, tôi chỉ nói về năm giới như con đường thoát của nhân loại.
Quý vị sáng nay đã được tiếp nhận năm giới, phải bắt đầu học hỏi về
năm giới. Có một cuốn sách tôi viết về năm giới mới được xuất bản là
cuốn Để có một tương lai. Để có một tương lai cho trái đất,
tương lai cho nhân loại, tương lai cho gia đình, tương lai cho cá
nhân, phải thực tập năm giới. Cuốn sách đó tôi viết bằng tiếng Anh
và đã được dịch ra nhiều thứ tiếng. Một Phật tử người Việt dịch
thành tiếng Việt. Hình như cuốn sách đó vừa mới được in xong. Quý vị
muốn học hỏi thêm về năm giới để thực tập cho đàng hoàng, có thể
thỉnh một cuốn để bắt đầu học hỏi. Cuốn sách đó tên là Để có một
tương lai.
Thực tập chữa cơn giận
Có ba câu mà tôi rất muốn quý vị học thuộc, ba câu ngắn thôi và ba
câu này rất lợi ích mỗi khi cơn giận của mình trào lên mà mình không
muốn nói những câu làm đổ vỡ thì mình phải thực tập theo ba câu đó.
Quý vị lấy một miếng giấy nhỏ, viết ba câu đó nắn nót trên miếng
giấy này và bỏ vào trong bóp của mình, để gần cái chứng minh nhân
dân. Mỗi khi bắt đầu giận thì phải nhớ rút nó ra, đọc ba câu đó, rồi
sẽ biết mình phải làm gì để đừng nói và đừng làm những chuyện có thể
làm tan vỡ tất cả.
Mình có thể giận chồng, mình có thể giận vợ, mình có thể giận người
yêu, mình có thể giận con, mình có thể giận cha.
Đây là phương pháp thực tập để bảo hộ mình, đừng để cho cái giận đốt
cháy mình và xô đẩy mình gây nên sự đổ vỡ. Ví dụ như bà đang giận
ông, ông vừa nói cái gì đó, ông vừa làm cái gì đó làm cho bà giận
quá đi. Nguyên tắc là bà không nói gì hết, không làm gì hết, đó là
phương pháp của Bụt dạy. Bà phải trở về với hơi thở, phải đi thiền,
phải buông thư, phải quán chiếu. Bà hỏi tại sao ông nói một câu như
vậy, ông có chuyện gì bức xúc, hay là hôm nay bị ông chủ la rầy,
chắc có nguyên do gì đó khiến cho ông nói một cái câu như vậy với
mình, có nguyên do chứ không phải không.
Hôm trước tôi đã nói về phương pháp hộ trì thân tâm khi cái giận
phát hiện. Cái giận là năng lượng số một và chánh niệm là năng lượng
số hai. Năng lượng thứ hai nhận diện ôm ấp làm vơi bớt cái cường độ
của cái giận. Chuyện phải làm đầu tiên là mình không nói gì hết,
không làm gì hết. Mình trở về với hơi thở, buông thư, quán chiếu.
Thì nội trong vài giờ đồng hồ là mình bớt khổ. Đôi khi mình tìm ra
là tại mình hiểu lầm, chứ ông không có mục đích, không có ý làm khổ
mình. Nếu gần tới hai mươi bốn giờ đồng hồ rồi mà mình vẫn chưa hết
giận, mình đã tu, đã đi thiền hành, đã quán chiếu mà chưa thành công
bấy giờ mới cần tới ba câu đó.
Câu đầu là ' anh ơi em đang giận anh và em muốn anh biết điều đó
'. Đó là lời người vợ nói với chồng, lời người yêu nói với người
yêu. Khi mình đang giận người thương của mình, mình phải công nhận
sự thật là mình đang giận và mình đang đau khổ. Thông thường, khi
người thương nói ' sao cái mặt em vậy, giận anh hả? ' Mình nói ' đâu
có giận, tại sao tôi phải giận, tại sao phải giận cho khổ cái thân
tôi '. Tức là mình giận, mình khổ đau, nhưng mình không công nhận là
mình đang khổ đau, đang giận. Còn ở đây làm ngược lại. Anh ơi em
đang đau khổ, em đang giận anh và em muốn anh biết điều này. Câu này
mình có thể nói trực tiếp với ổng nhưng mà phải nói bằng ái ngữ. Tại
vì mình thương nhau, mình cam kết với nhau là mình phải chia sẻ với
nhau những ngọt bùi, cay đắng. Thì nói câu đó là trung thành với lời
cam kết ngày xưa. Nếu ông giận bà thì ông cũng không nên có tự ái,
ông nói ' em ơi, anh đang khổ lắm, anh đang giận em, anh muốn em
phải biết điều này. Có nghĩa là em hãy cắt nghĩa cho anh tại sao em
đã nói một câu như vậy, em đã làm điều đó.
Quý vị nếu không ghi chép thì sẽ có cuốn băng này về mình nghe lại.
Câu thứ hai là ' em đang cố gắng với tất cả sức của em đây '.
Có nghĩa là em đang thực tập theo lời thầy dạy. Em đã không nói
những lời lên án, chỉ trích, buộc tội, em không làm gì hết. Em chỉ
trở về với hơi thở, thực tập và ôm ấp cái nỗi khổ niềm đau của em để
làm cho nó vơi bớt, em là người có tu. Câu đó có nghĩa là mỗi khi em
giận em không làm như người khác, em không nói năng, không chửi
mắng, không trách móc, em biết trở về với hơi thở, biết đi thiền
hành, biết ngồi quán chiếu tìm ra gốc rễ của nỗi khổ niềm đau của
em. Câu thứ hai còn có nghĩa là anh có biết là em đang thực tập hay
không.
Khi nghe, đọc câu thứ nhất thì người kia sẽ phản ứng như thế nào.
Trường hợp mình chưa đủ bình tĩnh, không thể tới nói trực tiếp với
người đó được hoặc sợ mình nói lời ái ngữ chưa được thì có thể viết
xuống mảnh giấy câu đó và để trên bàn giấy của anh ta hay là mình
gởi e-mail. Nhớ câu thứ nhất 'em đang giận anh, em đang khổ và em
muốn anh biết điều đó '. Thì phản ứng của người kia: chà mình làm
cái gì, mình nói cái gì để cho bả giận như vậy. Tự nhiên có sự quán
chiếu, sự trở về để đặt câu hỏi. Và chàng cũng bắt đầu thực tập.
Câu thứ hai rất hay, em đang cố gắng với tất cả sức em đây, nghĩa là
em đang tu đó, em là người có tu chứ không phải là người thường, em
đã được học với thầy. Em đang đi thiền hành, em đang thở, em đang ôm
ấp nỗi khổ niềm đau của em, em nhìn coi thử gốc rễ của nó như thế
nào. Thì người kia sẽ tự hào về mình, à mình có một bà vợ biết tu,
khi nổi cơn giận lên biết trở về với hơi thở, biết đi thiền hành,
biết quán chiếu. Người chồng đó sẽ hãnh diện về mình. Câu đó cũng có
nghĩa là mời người chồng cùng quán chiếu. Tại sao mình làm cho vợ
mình, người yêu của mình đau khổ. Mình nói cái gì, vụng về chỗ nào,
đã làm cái gì khiến cho người đó đau khổ tới như vậy. Người đó sau
khi đọc câu thứ hai cũng suy nghĩ, cũng quán chiếu. Đó là một lời
mời mọc cho người kia cũng thực tập như mình. Nó gián tiếp nhưng
đích thực đó là một lời mời mọc, em đang cố gắng hết sức em đây.
Và câu thứ ba 'anh giúp em đi '. Đơn sơ như vậy đó. Có thể em
thực tập chưa thành công hay không thành công. Có thể em thành công
và em sẽ hết giận anh nhưng lần này nó khó lắm, thành anh phải giúp
em đi.
Tức là mình bắt người kia phải sử dụng lương tâm, quán chiếu lại
coi, đã nói cái gì, đã làm gì gây ra cái khổ đau đó. Thường thường
một người làm cho mình khổ đau mà là người dưng nước lã, thì mình
không khổ nhiều. Nhưng ở đây người mình thương nhất trên đời mà nói
câu đó, làm cái đó thì mình quá đau khổ và mình chịu đựng không nổi.
Thông thường mình muốn tỏ rằng mình không cần người đó. Anh làm tôi
khổ, tôi không cần anh. Mình muốn chứng tỏ cho người đó biết một
cách gián tiếp rằng không có anh tôi cũng sống được, bởi vì tự ái
quá lớn. Mà phần lớn chúng ta đều có cái thái độ như vậy với tự ái
rất lớn. Cho nên câu thứ ba này mình làm ngược lại, mình nói anh
giúp em đi. Khi viết xuống được câu đó hay nói ra được câu đó thì nó đỡ giận rất
nhiều rồi.
Tôi cam đoan là có hiệu quả, nếu không hiệu quả thì các ông các bà
bắt đền tôi. Phải nói ra được câu thứ nhất là đỡ khổ rồi, anh ơi em
đang giận anh, em đang khổ và anh phải biết điều đó. Em đang thực
tập hết với tất cả cái sức của em. Anh giúp
em đi. Nếu bà
viết xuống được ba câu đó thì tự nhiên cái đau khổ, buồn khổ của bà
đã bớt tới sáu mươi phần trăm rồi. Nó rất hay và không biết bao
nhiêu thiền sinh theo học ở làng Mai đang thực tập như vậy. Nếu
trong vòng hai mươi bốn giờ đồng hồ mà mình giải quyết được, mình
hết giận thì tốt. Nếu gần hết hai mươi bốn giờ mà chưa hết giận thì
mình phải đưa cái tối hậu thơ đó, đưa cho anh chàng mảnh giấy có ba
câu đó. Khi biết rằng người kia đọc được cái đó thì mình đỡ khổ rồi
và mình tiếp tục thực tập. Nếu trong khi thực tập, mình tìm ra đó là
tri giác sai lầm của mình thì phải vội vàng điện thoại cho anh
chàng, anh ơi, em hết giận rồi, tại vì em hiểu lầm. Chứ đừng để cho
anh chàng tiếp tục đau khổ mà tội.
Còn nếu mình là anh chàng, khi nhận được thông điệp với ba câu đó
mình phải tự hỏi ' chà, mình làm cái gì, mình nói cái gì khiến cho
người kia đau khổ như vậy. Mình mới hồi tưởng lại, trời ơi mình hơi
vụng về khi nói câu đó. Khi mình thấy được điều đó thì mình phải gửi
e-mail hay phải gọi điện thoại về xin lỗi liền lập tức, đừng để cho
người kia khổ thêm một phút nào nữa.
Bà thực tập như vậy, ông cũng thực tập như vậy và cháu cũng có quyền
thực tập như vậy. Nếu anh là con trai, chị là con gái, mà nếu anh
hoặc chị giận ba thì anh hay chị cũng có thể viết ba câu đó: ' ba ơi
con đang khổ con đang giận ba đây và con đang thực tập theo lời thầy
dạy nhưng có thể con thực tập không thành công, vì vậy ba giúp con
đi '. Nếu người con trai viết được cho ba mấy câu đó thì con trai sẽ
bớt khổ rất nhiều. Người con gái cũng vậy, nếu viết được cho ba hay
cho mẹ ba câu đó thì người con gái sẽ bớt khổ rất nhiều. Tại vì có
sự truyền thông, có sự tin tưởng lẫn nhau. Cứ về làm đi, tôi bảo đảm
sự thành công. Vì mình tin nhau mình mới nói được với nhau những lời
như vậy.
Nếu mình là người cha, mình giận con trai của mình thì mình cũng có
thể nói như vậy 'con ơi ba đang khổ, ba đang giận con và con phải
biết điều đó cho ba ', mình không tự ái, đó là con của mình. Mình
đừng nói nó là con mình chứ đâu phải ông nội của mình mà phải nói
như vậy. Không nên nói như vậy. Nó là con trai của mình, nó là người
thương của mình. Thành ra ông viết cho con trai, ông nói 'con ơi ba
đang giận con, ba đang khổ lắm, ba không biết tại sao con đã làm như
vậy, đã nói như vậy, ba đang thực tập đây, ba đang cố gắng hết sức
để thực tập đây. Ba đã học được cái phương pháp này ở khóa tu chùa
Bát Nhã, con giúp ba đi '. Khì đứa con trai nhận được cái thông điệp
đó mà không có đáp ứng, không có cảm động thì không phải là đứa con
trai nữa. Khi ba mình nói với mình những lời tâm huyết như vậy thì
mình sẽ tự tỉnh. Mình sẽ hỏi ' trời đất ơi, mình làm gì cho ba mình
đau khổ như vậy, mình đã nói gì, đã làm gì. Nếu mình không biết thì
mình hỏi ba, ba ơi con đã nói gì khiến cho ba buồn như vậy, con đã
làm gì khiến cho ba khổ như vậy, ba cho con biết đi. Tình trạng lúc
đó rất là dễ.
Tôi xin quý vị hãy học thuộc ba câu này. Nếu quý vị sợ quên, quý vị
viết ba câu đó trên một mảnh giấy lớn bằng cái carte-de-visite thôi.
Mỗi khi buồn khổ lấy ra. Đây là phương pháp của Bụt dạy. Tôi có
những người đệ tử thực tập điều này rất là giỏi và tôi rất biết ơn
người đệ tử đó, họ thực tập thành công, họ đem lại hạnh phúc, hòa
khí trong gia đình họ. Có những người đệ tử rất trẻ, về làm hòa được
với cha, với mẹ và giúp cho cha mẹ làm hòa được với nhau, tôi rất
hãnh diện về những người đệ tử trẻ đó.
Tôi xin lập lại: Câu thứ nhất "anh đang giận em, anh đang khổ và cái
muốn em biết điều đó ". Câu thứ hai " anh đang thực tập với tất cả
con người của anh" . Câu thứ ba " em giúp anh đi ".
Các câu nói đó có thể được sử dụng bởi người chồng, người vợ, người
cha, người con hay người mẹ. Nếu mình đem hết tất cả tâm tư vào sự
thực tập thì chắc chắn sẽ có kết quả. Thành công được một lần mình
sẽ có niềm tin: mình sẽ thành công trong những lần kế tiếp. Đó là sự
chiến thắng của đạo pháp, của tình thương.
Năm giới đã vạch cho mình một con đường đi. Đức Thế Tôn có dạy rằng
người không biết đường đi, là người đau khổ, sợ hãi, không biết mình
đi về đâu. Nhưng mình đã có đức Thế Tôn làm thầy, ngài đã chỉ cho
mình một con đường, con đường đó là con đường thực tập năm giới,
sáng như gương. Mình chỉ cần bám sát con đường đó là mình không còn
lo lắng sợ hãi. Cho nên có câu: "Đã có đường đi rồi, con không còn
lo sợ." Lo sợ khi mình không có con đường, bây giờ mình đã có con
đường rồi thì mình đâu cần phải lo sợ. Quý vị tiếp nhận năm giới là
quý vị có con đường, phải tin vào con đường đó, đó là con đường
thoát của thế giới, của nhân loại, của trái đất, của loài người, của
gia đình và của cá nhân mình.
Nếu có thể quý vị đi tìm đọc cuốn Để có một tương lai.
Tôi tin chắc rằng người trẻ sẽ đến tu viện Bát Nhã tu học đông trong
những năm tháng sắp tới. Các thầy các sư cô ở đây dự tính mùa hè sẽ
tổ chức những khóa tu bảy ngày, mười bốn ngày, hai mươi mốt ngày,
một tháng cho giới trẻ. Giới trẻ rất cần được nghe, được tiếp thu
những giáo pháp như vậy để đừng trở thành nạn nhân của tuyệt vọng.
Để có khả năng đóng góp vào sự tái lập truyền thông, hòa khí và đem
lại hạnh phúc cho gia đình. Tôi đã nói tôi có những đệ tử rất trẻ
và những người đó đã giúp bố mẹ, đã đem lại được hòa khí và hạnh
phúc trong gia đình. Nếu quý vị có con em chưa được tiếp xúc với đạo
pháp thì quý vị có thể tìm cách cho con trai con gái của quý vị có
cơ hội tới tu viện Bát Nhã để tu với các thầy các sư cô trẻ một
khóa. Nếm được mùi chánh pháp, tìm thấy được con đường. Tuổi trẻ
không có con đường là tội lắm, tuổi trẻ không có đường đi thì sẽ tự
tử. Cho nên hiến tặng cho tuổi trẻ một con đường là món quà lớn
nhất. Có bao nhiêu tiền cũng thiêu vào những chuyện ăn chơi thôi.
Quý vị có con đường rồi, quý vị thật sự đang đi trên con đường đó
thì quý vị có thể chỉ cho những người trẻ con đường, để cho đất nước
chúng ta có một tương lai.
Thưa đại chúng, trong những ngày vừa qua chúng ta đã có
cơ hội ngồi với nhau trong tình thầy trò, tình huynh đệ. Chúng ta
ngồi giữa gió xuân, để cho mưa pháp tưới tẩm những hạt giống của ân
tình, của hạnh phúc, của tha thứ, của thương yêu. Chúng ta thấy khỏe
ra, xin quý vị sau khóa tu này đem tinh thần đó về nhà thực tập. Ở
đâu mình cũng có thể lập ra một tăng thân nhỏ để tiếp tục ngồi giữa
gió xuân. Để có thể thực tập đi những bước thong dong, để có thể
ngồi ăn chung với nhau, nhìn nhau mỉm cười trước khi ăn, những
chuyện đó ở đâu mình cũng có thể làm được.
Hôm nay ngồi với chúng ta có cả trăm thiền sinh ngoại quốc. Trong
tương lai tu viện Bát Nhã sẽ trở thành một trung tâm tu tập quốc tế.
Chúng ta sẽ có dịp tu chung với những thiền sinh Âu Châu, Mỹ Châu,
Úc Châu và Á Châu. Chúng ta rất may mắn có Thượng tọa viện chủ ở
đây, Thượng tọa Đức Nghi có một trái tim nóng hổi, rất thiết tha đem
pháp môn tu tập của làng Mai để truyền bá trong nước. Chúng ta có
các thượng tọa như thượng tọa Giác Viên, các vị giáo thọ khác dầu
còn trẻ nhưng hết lòng muốn hiến tặng cho quê hương, cho tuổi trẻ
một con đường đi, một con đường tâm linh sáng. Chúng ta sẽ có nhiều
tiền, chúng ta sẽ có nhiều cơ sở lớn, nhưng cái chúng ta thiếu là
một con đường. Một con đường sáng tâm linh mà chúng ta có thể cống
hiến được bằng sự tu tập của chúng ta tại tu viện, tại địa phương
của mình, tại các khóa tu. Khi chúng ta tu tập có hạnh phúc có sự
tươi mát thì chúng ta có khả năng chia sẻ sự tu tập đó với những
người khác.
Chiều nay quý vị đã phải rời tu viện Bát Nhã rồi, nhưng mà thầy trò
có cơ hội ngồi với nhau trong một khóa tu là chư Tổ thương lắm đó,
chúng ta còn được thương, chúng ta phải ý thức được điều đó. Thầy
trò mình sẽ có cơ hội tu chung trong những khóa tu khác. Bây giờ các
thầy các sư cô sẽ trì niệm danh hiệu đức Bồ Tát Quán Thế Âm để dâng
lên lời cảm tạ chư vị Bồ Tát và Tổ sư đã yểm trợ cho khóa tu chúng
ta xảy ra một cách êm thắm và hạnh phúc. Mời các thầy, các sư cô lên
đứng đông để mình niệm Bụt, Nam Mô Bồ Tát Quan Thế Âm.
Trong khi các thầy các sư cô chuẩn bị, tôi xin đọc hai bài thơ quý
vị gởi cho tôi về chuyện ngồi giữa gió xuân. Bài này của Phật tử
Diệu Xuân:
Mừng Đón Thầy
Nước
mắt hoan hỷ rơi ướt áo
Lòng mong mỏi khôn nguôi
Bao năm trông đợi qua rồi
Phút giây hy hữu được ngồi giữa gió xuân
Bên thầy cùng với tăng thân
Mấy ngàn con nhỏ quây quần bên cha
Tình thương ấm cả sơn hà
Suối nguồn hạnh phúc chính là nơi đây.
Bài này của Phật tử Phước Tịnh:
Tọa Xuân Phong
Thiền
đường bỗng lắng yên
Gió
đầu xuân khẻ nhẹ
Hoa
đào nghiêng cánh hé
Thỏ
thẻ lời yêu thương
Bây
giờ và ở đây
Bên
thầy bên đại chúng
Con
tập ngồi an trú
Lắng
nghe hơi thở mềm
Hiện
tại, ôi tuyệt vời
Bao
tháng ngày mơ ước
Rừng
Bát Nhã mênh mông
Suối
reo hòa chim hót
Lần
đầu tiên tu tập
Tọa
xuân phong cùng thầy
Con
nguyện mùa xuân ấy
Không
có mùa đổi thay
Rất
là hay, ở trong này có nhiều thi sĩ lắm.
|
