Thằng
ăn cắp
Ở
một làng nào đó bên xứ Ấn Độ, có một thương gia nghèo. Ðời sống khó
khăn, nạn cường hào ác bá quá đỗi lộng hành khiến bác ta sống không
nổi, phải bỏ đi một xứ xa sinh sống. Sống nơi đất khách quê người
lâu ngày, lòng riêng vẫn tủi. Lại thêm tuổi đà xế bóng, tính ganh
đua, lòng ham muốn cũng mỏi mòn. Một hôm chạnh nhớ cố hương, bác
quyết định trở về. Bán hết tài sản lấy tiền mua vàng, gói vào một
túi vải giấu trong túi hành lý khoác vai, bác lên đường về quê
hương.
Trong vùng quê người thương gia, giữa một cánh đồng, dân trong vùng
xây một ngôi chùa nhỏ để các nông phu buổi trưa ghé vào lễ Phật và
nghỉ ngơi. Một cây bồ đề lâu năm che bóng rợp xuống một sân nhỏ lát
gạch, một cái giếng khơi, nước mát và trong vắt, cũng là nơi cho
khách bộ hành ghé chân nghỉ ngơi, giải khát, hoặc đôi khi ngủ qua
đêm trong chùa. Chùa không có người coi. Phật tử trong chùa đều là
nông dân. Lúc rảnh việc thì tự ý tới làm công quả quét tước, dọn
dẹp, chăm sóc cho đám cây cỏ sân chùa lúc nào cũng hương khói quanh
năm.
Sau nhiều ngày lặn lội đường xa, người thương gia về gần đến làng
cũ. Trời đã xế trưa, nắng gắt. Ði ngang qua chùa, bác ghé vào nghỉ
chân dưới gốc bồ đề. Ra giếng nước giải khát, rửa ráy sạch sẽ xong,
bác vào chùa lễ Phật. Trong chùa vắng lặng. Bác thắp hương quỳ trước
bàn thờ Phật. Ngước nhìn lên, nét mặt đức Thế Tôn vẫn trầm mặc như
xưa nay, hơn mười năm qua không có gì thay đổi. Cảnh vật như đứng
ngoài thời gian. Lễ xong, người thương gia rời chùa. Thấy bóng chiều
đã ngả, đường về còn khá xa, bác liền rảo bước, bỏ quên túi hành lý
trong chùa.
Buổi chiều hôm đó, một nông dân nghèo khổ trở về làng sau một ngày
làm việc ngoài đồng. Ngang qua chùa, ngày nào cũng vậy, bác ghé vào
lễ Phật trước khi trở về nhà. Lễ xong, bác trông thấy một túi vải to
để gần bàn thờ. Bác ta nghĩ thầm: “Không biết túi vải của ai đi lễ
đã bỏ quên. Nhỡ có người tham tâm lấy mất thì tội nghiệp cho người
mất của. Âu là cứ mang về nhà rồi bảng thông báo để trả lại cho
người ta.”
Về đến nhà, bác nông dân gọi vợ con ra, trỏ vào túi vải, nói:
- Ðây là vật người ta bỏ quên trong chùa. Nay mình cứ tạm kiểm kê rõ
ràng, đầy đủ, mai mốt có người đến nhận đúng thì trả lại cho người
ta.
Giở ra xem, thấy có gói vàng to, người nông dân nghiêm giọng dặn vợ
con:
- Vàng của người ta là một vật rất nguy hiểm. Nó làm nảy lòng tham.
Mọi điều bất chính, bất lương, mọi sự đau khổ cũng từ đó phát sinh.
Mẹ con mày chớ có dúng tay vào mà khốn!
Bác cất cẩn thận vào rương, khóa lại.
Người thương gia rảo bước về gần đến làng, nhìn xa xa ráng chiều êm
ả, những làn khói bếp vương vấn trên rặng tre quen thuộc. Cảnh xưa
vẫn còn trong trí bác so với nay như không có gì thay đổi sau hơn
mười năm xa cách.
Vừa đến cổng
làng, người thương gia mới sực nhớ đã bỏ quên túi hành lý ở chùa. Lo
sợ, hốt hoảng, bác vội quay lại con đường cũ, vừa chạy vừa kêu:
- Khổ thân tôi! Thế là tôi mất hết cả sản nghiệp dành dụm từ hơn
mười năm nay! Bao nhiêu công lao trôi sống trôi biển cả rồi! Khổ
thân tôi chưa!
Người đi đường ai thấy cũng ngạc nhiên.
Tới chùa thì cảnh vẫn vắng tanh, bên trong chỉ có một cụ già đang lễ
Phật. Người thương gia vội túm lấy cụ già, hốt hoảng hỏi:
- Túi đồ của tôi đâu? Vàng của tôi đâu?
Cụ già ngạc nhiên:
- Túi đồ nào của bác? Vàng nào của bác?
- Thì cái túi hành lý tôi để quên hồi xế trưa trong chùa này!
Cụ già vẫn bình thản:
- Quả thật lão không thấy túi đồ của bác. Lão đã sống thanh đạm cả
đời, nỡ nào trong chốc lát vứt bỏ lương tâm mà tham của người. Bác
cứ bình tĩnh. Của mất, có duyên còn có ngày lấy lại, vô duyên thì
của cầm trong tay cũng mất. Túi đồ của bác đã thất lạc, bác lại mất
luôn cả cái tâm công chính, đỗ vấy cho người là cớ làm sao?
Gần đây có một xóm làng, buổi chiều nông dân thường lễ Phật trước
khi về nhà. Bác thử tới đó hỏi xem. Thói thường, thấy vàng là tối
mặt lại. Nhưng cũng còn tùy. Cũng còn có nhiều người tốt.
Người thương gia nghe ra, nhận thấy mình vô lý, bèn xin lỗi cụ già
rồi theo lời chỉ dẫn, tiếp tục đi tìm. Tới làng, ông ta hỏi nhiều
người mà không ai biết. Nghĩ rằng sản nghiệp dành dụm trong mười năm
của mình nay phút chốc như chiếc lá vàng rơi theo gió đưa, biết đâu
là bờ bến mà tìm! Ðành phó mặc cho bước chân tình cờ may rủi. Khi
tới cuối làng, giữa vườn cây cối um tùm có một căn nhà lá nhỏ tồi
tàn. Trước cửa treo một tấm bảng đen, với hàng chữ trắng viết to:
“Tôi có nhặt được một túi vải bỏ quên trong chùa. Ai là chủ xin tới
nhận lại.”
Người thương gia mừng quýnh đập cửa, gặp anh nông dân ra mở hỏi:
- Bác là chủ túi đồ bỏ quên trong chùa?
- Vâng, chính tôi. Tôi đã để quên trong chùa hồi xế trưa nay. Xin
cho tôi nhận lại.
- Nếu đó là của bác thì bác phải nói xem túi đồ của bác như thế nào?
Trong đựng những gì?
Người thương gia trả lời:
- Ðó là túi vải, trong đựng một ít lương khô đi đường.
Người nông phu nói:
- Thế thì không phải túi đồ của bác.
- Thú thật với bác, cũng còn một số vàng trong một gói vải khác màu
đỏ.
Người nông phu nghe tả đúng các đồ vật và số lượng vàng đựng trong
túi vải, biết chắc người tới hỏi là chủ nhân bèn mở rương ra, nói
với người thương gia:
- Quả thật đó là túi đồ của bác. Xin mời vào nhận.
Người thương gia nhận đủ số vàng, lòng vui khôn tả. Bác thấy cảnh
nhà người nông dân nghèo nàn mà lại không có lòng tham, để tỏ lòng
biết ơn, bác chia đôi số vàng gói vào một miếng vải đưa cho người
nông dân. Bác nói:
- Vàng của tôi tưởng đã mất, may sao lại gặp tấm lòng quý của bác.
Tôi xin biếu bác một nửa để tỏ lòng thành thật biết ơn.
Người nông dân ngạc nhiên:
- Trả lại món vật không phải của mình chỉ là một việc bình thường,
có ơn gì mà được đền?
- Bác đã làm một điều thiện. Ðược đền ơn là đúng lẽ.
- Làm việc thiện là nghĩa vụ tự nhiên. Đạo lý xưa nay vẫn dạy như
vậy. Đó không phải là cái cớ để đòi hay nhận tiền thưởng. Cũng như
lòng yêu dân tộc, yêu tổ quốc không phải là cái cớ để được trả công.
Vàng của bác do công sức làm ra thì bác hưởng. Tôi có góp công lao
gì vào đó mà chia phần? Thôi, xin bác hãy để tôi được sống yên vui
trong cái nghèo của tôi hơn là sống giàu có nhờ vào của cải người
khác. Như thế cũng là một cách ăn cắp.
Người thương gia không còn lý lẽ gì để nói thêm bèn khoác hành lý
lên vai, bất thần vất gói vải đựng nửa số vàng lên bàn rồi bỏ chạy.
Ý định của ông ta là bắt buộc bác nông dân phải nhận sự đền ơn,
nhưng bác vội nhặt gói vàng rồi đuổi theo, miệng hô hoán:
- Bớ người ta, thằng ăn cắp! Bắt lấy thằng ăn cắp.
Dân trong làng nghe tiếng hô hoán liền đuổi theo bắt được người
thương gia dẫn trở lại trước mặt bác nông dân, hỏi:
- Hắn đã ăn cắp vật gì của bác?
- Hắn định ăn cắp cái tâm công chính và chân thật mà tôi có được từ
ngày tôi học Phật!
Những người làm việc công mà đòi trả ơn, làm việc thiện chỉ do tư
lợi, làm việc nước cốt vì quyền hành địa vị... thảy đều không hiểu
chuyện nầy!!
(Không biết tên người kể.)
|