Gỉa
dối lên ngôi, đạo đức suy đồi
Tình trạng đạo đức suy đồi dẫn tới nhiều tệ nạn xã hội trong nước –
thể hiện nhan nhản trên mặt báo “lề phải” lẫn “lề trái” – hiện tiếp
tục làm trĩu nặng nỗi trăn trở của những người có tâm huyết với quê
hương, dân tộc.
Từ A đến Z
Quảng
cáo công khai học thuê thi mướn ở mọi cấp, mọi nơi từ quan chức
tới công nương, thái tử con quan không học vẫn có bằng tốt
nghiệp Đại học, Tiến sĩ... |
Qua bài “Lạm bàn về căn bệnh dối trá tại Việt Nam”, Giáo sư
Trần Kinh Nghị từ Hà Nội đề cập tới điều có thể nói hài hước – nhưng
chua chát - rằng “ở Việt Nam mọi thứ đều giả, chỉ có dối trá là
có thật!”
Một nhà giáo dục luôn quan tâm cho vận nước, dân tộc là GS Hà Văn
Thịnh từ Huế cảnh báo rằng tình trạng giả dối ở Việt Nam giờ lan tỏa
từ “A đến Z”, khi cảnh nhiễu nhương, tự tung tự tác đang
hoành hành xã hội Việt Nam:
“Trong bản chất xã hội Việt Nam có sự giả dối, vô cảm, ích kỷ, sự
tàn nhẫn. Đó là tất cả những gì biểu hiện của văn hóa Việt Nam hiện
nay. Nói ra chẳng ai thích đâu. Nhưng đó là sự thật. Vì sao? Vì giờ
người ta giả dối từ A tới Z, từ trên xuống dưới. Ai muốn làm gì thì
làm, ai muốn lừa ra sao thì lừa, muốn tự tung tự tác hay ăn cướp thế
nào đó vẫn được.”
Theo GS Trần Kinh Nghị, thì dối trá thoạt nghe qua cũng chỉ là một
thói đời không mấy tốt đẹp vốn nhan nhản trong xã hội loài người,
nên người ta dễ tưởng rằng “không có gì nguy hại lắm”. Nhưng,
khi “Lạm bàn về căn bệnh dối trá ở Việt Nam”, GS Trần Kinh
Nghị không khỏi lưu ý rằng “Ở Việt Nam bệnh dối trá có những đặc
thù riêng”. Những “đặc thù riêng” ấy là như thế nào ? Tác
giả giải thích:
“Nó bắt nguồn từ thời kỳ cách mạng giải phóng dân tộc, trải qua
nhiều biến cố lịch sử với những phong trào thi đua và những đợt cải
cách ruộng đất, cải tạo công thương, nhân văn giai phẩm v.v… khiến
xã hội bị xáo trộn, lòng người đảo điên. Những thời kỳ kinh tế khắc
khổ cũng khiến con người ta trở nên bon chen và thủ đoạn. Tất cả tạo
nên lối sống và tư duy phức tạp, thường mang tính hai mặt, nói và
làm không đi đôi với nhau.”
Căn bệnh trầm kha
Hai mẹ con khỏa thân chịu nhục để phản đối việc cưỡng chế đất.
Photo courtesy of blog lehienduc (lhdtt). |
Vẫn theo GS Trần Kinh Nghị, thói “làm thì láo, báo cáo thì hay” cùng
thói “chạy theo thành tích” vốn phát xuất từ thời XHCN ở Miền Bắc đã
góp phần làm trầm trọng thêm căn bệnh dối trá ở Việt Nam hiện nay,
và đã trở thành “căn bệnh trầm kha bám sâu rễ trong toàn xã hội đến
độ ai không biết nói dối, không biết làm ẩu và không biết ‘ăn theo
nói leo’ thì không thể tồn tại”. Và tác giả báo động rằng tệ nạn bè
phái, tham nhũng nghiêm trọng tràn lan trên khắp quê hương hiện nay
cũng có nguyên nhân sâu xa từ căn bệnh dối trá ấy, để từ đó, sinh
sôi và dung dưỡng cho “những kẻ bất tài, vô đạo đức nhưng thích làm
quan”.
Nhà văn Nguyên Ngọc qua bài “Cần một cuộc tự vấn” đã thẳng
thắn đề cập tới “một trạng thái chán chường sâu sắc và mênh mông
về đạo đức xâm chiếm mọi con người”. Theo cái nhìn của nhà văn
Nguyên Ngọc thì tâm trạng chán chường trước sự sa sút về đạo đức ấy
phát sinh từ một “căn bệnh” cứ “vây kín quanh mình”,
“va vào đâu cũng gặp” dưới “mọi kiểu trắng trợn hay tinh
vi”, đó là sự giả dối. Nhà văn Nguyên Ngọc phân tích:
“Tôi cho rằng căn bệnh nặng nhất, chí tử nhất, toàn diện nhất của xã
hội ta hiện nay là bệnh giả dối. Chính cái giả dối tràn lan khiến
người ta không còn thật sự tin vào bất cứ điều gì nữa. Câu hỏi
thường trực bây giờ: Tốt để làm gì? Sạch để làm gì? Quên mình để làm
gì? Xả thân chống lại cái xấu, cái giả để làm gì? Liệu rồi có ai, có
cơ chế nào bảo vệ những nỗ lực đạo đức đó không? Hay thậm chí bị cả
cơ chế quật đánh lại như vẫn thấy không hề ít?”
Đang thống trị xã hội
Nhà văn Trần Mạnh Hảo cũng không tránh khỏi âu lo khi căn bệnh giả
dối ấy “đang thống trị xã hội” Việt Nam, mà chủ yếu bắt nguồn từ
tình trạng thiếu trung thực của nền giáo dục nước nhà:
“Sự giả dối tồn tại ở xã hội Việt Nam lâu rồi. Ngay trong lãnh vực
giáo dục, ông phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân phụ trách các mặt văn
hóa-giáo dục cũng khẳng định là tình trạng thiếu trung thực trong
giáo dục là bệnh lớn nhất tại VN.
Mà giáo dục là gì? Giáo dục là dạy cho con người trở thành người. Nó
dạy cho con người phải có đạo đức. Mà cái đầu tiên của đạo đức là
chân thật. Giả dối thì trái ngược lại, là phản giáo dục. Vừa rồi nhà
bác học toán học Hoàng Tụy cũng vừa viết một bài rất hay góp ý cho
Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng về tái cấu trúc xã hội.
Theo GS Hoàng Tụy thì không thể nào tái cấu trúc xã hội. Bởi vì tái
cấu trúc là những bộ phận rời. Nhưng toàn bộ hệ thống đã hư, đã sai
rồi, thì phải thay đổi cả hệ thống mới cải tạo được xã hội hiện nay.
Hiện sự giả dối đang thống trị xã hội chúng ta.”
Cả một hệ thống
Những học sinh khác thì vô tư nhìn bạn bị đánh một cách tàn
nhẫn. Hình chụp từ YouTube. |
Cách nay chưa lâu – tức hồi cuối năm ngoái, vào một buổi chiều cuối
năm, khi “giá rét và nỗi buồn… tràn ngập tâm hồn khiến nỗi lòng
chùng xuống”, TS Nguyễn Xuân Diện đã phóng bút bài “Chiều
cuối năm nhìn lại”, qua đó ông không quên lưu ý tới “những vụ
giết người cướp của ngày càng táo bạo, kẻ thủ ác tuổi đời càng ngày
càng trẻ và cách thức giết người càng ngày càng dã man, độc án,
quyết liệt” hơn. Nhà văn Trần Mạnh Hảo cũng có cái nhìn tương
đồng về việc xã hội Việt Nam ngày nay – mà theo lời ông, “xuống
cấp chưa từng thấy”:
“TS Nguyễn Xuân Diện nói thế là chính xác bởi vì điều đó có rất
nhiều người đã khẳng định rồi. Ngay cả nghị viên Quốc hội Việt Nam
Dương Trung Quốc cũng nói rằng thế hệ chúng ta là thế hệ mất gốc. Mà
mất gốc là mất những giá trị tốt đẹp của Việt Nam.
Còn xã hội Việt Nam hiện nay, về mặt đạo đức, xuống cấp chưa từng
thấy. Tình trạng này đầy tràn những mặt báo “lề phải”: Ngày nào cũng
cướp, cũng giết, cũng có những tội phạm xã hội khủng khiếp. Nó tràn
lan, không còn là hiện tượng riêng lẻ, mà cả hệ thống như vậy rồi.”
Nếu ngày xưa – cách nay hơn một thế kỷ - nhà thơ Trần Tế Xương than
phiền và báo động tình trạng xã hội VN lúc đó suy đồi về đạo đức,
khi:
Nhà kia lỗi đạo con khinh bố
Mụ nọ chanh chua vợ chửi chồng
thì ngày nay, tình hình đạo đức sa sút ngày càng trầm trọng trong
nước đang gây bất an, trăn trở triền miên cho những người có tâm
huyết với quê hương.
|