Cách giúp trẻ bớt nghiện thiết bị
điện tử
Không
chối cãi được, sự phát triển quá nhanh của kỹ thuật điện toán ngày
nay đã mang lại khá nhiều vấn đề nhức óc. Có những vụ sát nhân, theo
dõi con mồi vừa hiếp dâm vừa giết người, quấy nhiễu tình dục, nghiện
game, đột nhập vào các hệ thống điện toán để ăn cắp tư liệu, thông
tin và lợi dụng liên mạng để làm hại người khác. Ngoài ra, hàng ngày
còn có những sự việc điên đầu khác mà các bậc cha mẹ phải đối diện
với con cái như, chúng bê trễ học hành, không làm bài tập, lạm dụng
thiết bị điện tử, chi phí hoá đơn điện thoại quá cao vì sử dụng quá
nhiều, chỉ biết ngồi trước màn hình (TV, monitor) mà không ra ngoài,
không thiết đi đâu.
Tuy nhiên chúng ta
cũng không nên đổ tất cả lỗi cho thế giới văn hoá mạng hay công nghệ
điện toán. Chúng ta cần phải cẩn trọng xem xét và chấp nhận những
lợi ích của chúng và dành thêm thời gian để cải thiện những hậu quả
xấu do sự lạm dụng mang lại, để cuộc sống của chúng ta tốt đẹp và
con cái chúng ta giỏi giang hơn.
Điều quan trọng nhất,
chúng ta cần phải chú tâm theo dõi, bỏ nhiều thời gian kiểm soát các
em hơn là bỏ mặc chúng muốn làm gì thì làm với các thiết bị điện tử.
Chúng ta cũng không nên dạy con theo các phương pháp cổ truyền cũ,
dùng roi vọt để bắt chúng tuân theo ý mình một cách tuyệt đối như có
bậc cha mẹ đã từng làm. Hễ không nghe lời thì la mắng, đánh đập,
thượng cẳng chân, hạ cẳng tay. Nếu chúng ta muốn các em tôn trọng
người khác, tôn trọng chúng ta, trước hết chúng ta cần phải tôn
trọng các em bằng cách dạy cho chúng biết những luật lệ và ranh giới
giữa cha mẹ và con cái từ thuở còn thơ. Sau đó đem phương cách thực
hành ấy áp dụng vào thế giới mạng. Chắc chắn sẽ có sự khác nhau và
thay đổi giữa hai thế giới. Chúng ta phải phân tích rành rẽ sự khác
biệt, nhận xét hậu quả và tìm cách giải quyết. Có nghĩa là chính
chúng ta phải tự giáo dục mình trước, tức hoà mình vào thế giới điện
toán, thế giới ảo để tìm hiểu thêm. Nên khích lệ chúng học hỏi thêm
những cái tốt của thế giới đó mang lại. Lọc ra cái xấu, ngăn ngừa
các em thực hiện nó trước khi quá trễ.
Có những tiện ích mang
đến nhiều thú vị cho đời sống chúng ta, nhưng các vui chơi tiện ích
này sẽ trở nên nguy hiểm nếu các em lạm dụng và dùng sai chúng. Điển
hình là thế giới các trò chơi ảo như video games. Hiện nay công nghệ
điện toán ngày càng tiến bộ, sự thu hút của thế giới ảo càng tăng.
Sức hấp dẫn của chúng dễ làm các em lầm lẫn giữa thực và ảo. Các em
sẽ cảm thấy chán ngấy đời sống thực bên ngoài và tìm về thế giới ảo
vừa đẹp vừa quyến rũ lại đầy tính năng động. Nơi ấy, các em thấy sự
bất công giữa kẻ mạnh và yếu, quyền uy và bạo lực có thể giải quyết
được bằng chính các vai trò các em đóng. Hơn thế nữa, các em còn có
thể thực hiện được nhiều điều mà trong đời sống hiện thực các em
không làm được vì mặc cảm thua kém nên các em càng chìm đắm hơn
trong thế giới ảo. Đó cũng là lý do các em xa rời thực tế, tránh xa
cha mẹ tức tránh xa quyền lực, không muốn gần và chấp nhận cha mẹ
tức chấp nhận những sai bảo, răn dạy, bắt các em phải nghe theo.
Các phụ huynh cần hạn
chế thời gian chơi game và giúp các em giao tiếp nhiều hơn với thế
giới bên ngoài.
Kiểm soát những loại
game của các em chơi, vì ngày càng có nhiều bạo lực lan tràn trong
các game. Gần đây có nhiều cuộc tắm máu bởi các sát thủ mang súng xả
vào các trường trung học, rạp hát, nơi công cộng, do các em coi quá
nhiều phim ảnh, chơi quá nhiều game bạo lực mà ra. Những nhà sản
xuất vì mục đích thương mại bất chấp hậu quả làm ra những game đầy
bạo lực mà nhiều cha mẹ không biết hay không nhận ra.
Chúng ta cần ngồi
xuống trò chuyện với các em như một người bạn. Với các em còn nhỏ
cắt nghĩa cho các em về sự khác biệt giữa thế giới ảo và thế giới
thực. Những nhân vật, vai trò trong đó chỉ do trí tưởng tượng của
con người nghĩ ra. Có những hành động chỉ có thể thực hiện trong thế
giới ảo mà không thể làm ở ngoài đời. Dặn dò các em không nên bắt
chước những nhân vật xấu có hành động sai lầm hay bạo lực trong đó.
Đừng dùng Ipad, Iphone
hay máy điện toán làm vú em hay người giữ trẻ. Sự đa năng của Ipad
đã khiến các em sử dụng hết giờ này qua giờ khác, không biết ngừng
nghỉ.
Chúng ta nên dành thời
giờ đưa trẻ ra ngoài, giúp trẻ tìm hiểu thế giới xung quanh để phát
triển trí tưởng tượng vô hạn của trẻ. Cho các em gia nhập hướng đạo,
đưa các em đi picnic, cắm trại, hiking, sinh hoạt ngoài trời. Dạy
các em nhỏ những bài hát hay cho các em học nhạc.
Bác sĩ Peter Whiteman,
Chủ tịch hội CFRC đã nghiên cứu các đề án về nhạc và con trẻ, cho
biết âm nhạc thắt chặt tình thân giữa cho mẹ và con cái.
Tập cho các em yêu
muôn thú và thiên nhiên, khiến các em đỡ chán hay tẻ nhạt, trống
vắng.
Cùng nhau ăn bữa cơm
gia đình. Dù thế nào cũng nên bắt trẻ ăn chung bữa cơm cùng gia
đình, ít nhất là một buổi như buổi tối. Ra luật cấm dùng bất cứ sản
phẩm điện tử nào trong giờ ăn, kể cả cha mẹ cũng vậy.
Với các em lớn hơn như
Teenager, phần lớn các em lên mạng hay dùng Iphone để trò chuyện với
bạn bè và gặp gỡ bạn mới. Theo cuộc nghiên cứu của HomeNet thì số
giờ các em sử dụng Internet càng nhiều thì những yếu tố tâm lý và
khả năng giao tế xã hội của các em càng giảm.
Phụ huynh cần kiểm
soát thời gian các em vào mạng, kiểm soát các cuộc gặp gỡ bạn bè
mới, dạy các em cách giao tiếp và kỹ năng sống hơn là giao phó các
em cho nhà trường và máy điện toán. Nếu có thể, phụ huynh học chơi
vài trò chơi video games lành mạnh và chơi chung với các em. Theo
nhiều bậc cha mẹ ở Mỹ kể lại họ nhận ra mối tình thân giữa họ và con
cái gẫn gũi và thắm thiết hơn khi họ làm như thế. Tuy nhiên cũng nên
cẩn thận trong việc kiểm soát chính mình vì tôi từng chứng kiến có
các phụ huynh sau một thời gian chơi trò chơi điện tử chính họ lại
đam mê còn hơn các con và kết quả là gia đình đổ vỡ, ly tán, cha mẹ
và con cái chia lìa.
Chúng ta nên tuyệt đối
khéo léo trong lúc khuyên bảo dạy dỗ các em tuổi Teen, tránh nói quá
nhiều, tránh lập đi lập lại những “bài ca” giáo dục. Đừng hỏi các em
liên tục những câu hỏi có tính soi mói, nên gián tiếp hỏi bằng
phương pháp trò chuyện để phăng ra điều cần hỏi, bằng ngược lại các
em sẽ trở nên một người điếc, hoặc nghe tai này qua tai khác.
Hơn thế nữa để gần các
em hơn, cha mẹ phải cố gắng để hiểu cảm nghĩ của chúng, chúng ta
không cần đồng ý hay không, chỉ cần tỏ cho chúng biết chúng ta lắng
nghe và hiểu chúng nghĩ thế nào là đủ. Đi sâu hơn vào những gì các
em thích, không nên bài bác tất cả những thứ các em thích mà mình
không thích. Bàn bạc về các điều ấy, nếu có thể phân tích, vạch ra
chỗ tốt, xấu, lợi, hại, hoặc sai lầm. Đôi khi trò chuyện với các em
chỉ để tạo tình thân mà không phê phán hay chỉ trích.
Khi các em tìm đến với
mình, chúng ta nên bỏ tất cả những việc đang làm, chú ý đến điều các
em hỏi hay nói, tỏ cho chúng biết mình yêu chúng ngay cả những điều
chúng nói rất quan trọng. Có những mâu thuẫn chúng ta biết vẫn không
thể tránh, chỉ có cách đi sâu vào vấn đề, học cách giải quyết và
kiên nhẫn ngăn ngừa các hậu quả tệ hại xảy ra mà thôi. Cố gắng tránh
dùng quyền lực, sự hoà giải tránh được những trận chiến. Khi hai bên
có được sự thông cảm, giúp các em giải quyết vấn đề, dạy các em chọn
giải pháp nào tốt nhất cho những vấn đề nan giải.
Những tiện ích do
những sản phẩm kỹ thuật tân tiến ngày nay mang lại lợi lạc cho con
người rất nhiều. Tuy nhiên, song song với các điều tốt, cái xấu đã
hiện diện làm phương hại đến mối liên hệ gia đình không ít. Vai trò
của các phụ huynh trong việc hướng dẫn và giáo dục con em mình đi
đúng con đường là một trách nhiệm to lớn. Tôi mong rằng những ý kiến
nhỏ nhoi trong bài viết này giúp ích được quý vị phụ huynh trong
việc xây dựng chiếc cầu nối thân tình giữa con cái và cha mẹ. Giữ
thăng bằng cho cuộc sống, tức giữ cho sợi dây tình cảm gia đình thắm
thiết có phải là mục tiêu của một gia đình hạnh phúc không các bạn?
Trịnh Thanh Thủy
|