Người ta đã biết rằng sự bất bình đẳng về thu nhập dẫn đến những vấn đề xã hội. Khoảng cách giữa người giàu và người nghèo càng lớn thì tỷ lệ giết người, trẻ vị thành niên mang thai và trẻ sơ sinh chết càng cao, chỉ kể ra một vài hậu quả tiêu cực. Những xã hội bất bình đẳng cũng phân cực về chính trị hơn, và nền kinh tế của họ cũng không khoẻ mạnh.

Mặc cho tất cả bằng chứng của những hậu quả không hay này, người ta vẫn không thực sự biết tại sao điều này lại đúng. Mối liên kết về mặt tâm lý giữa khoảng cách về thu nhập và sự rối loạn xã hội là gì?

Một quan điểm được gọi là “giả thuyết địa vị xã hội.” Nó nói rằng trong những xã hội bất bình đẳng, những người nghèo có nhiều khả năng tham gia vào những so sánh xã hội không có ích lợi và sự bận tâm này về địa vị và thứ bậc xã hội làm tăng sự cạnh tranh — đặc biệt đối với những đồ vật thể hiện địa vị cao. Cuộc cạnh tranh liên tục này về địa vị xã hội và những biểu tượng của nó lấy đi thời gian và năng lượng dành cho thời gian rảnh rỗi và cuộc sống xã hội và những hoạt động lành mạnh khác. Giả thuyết này được ủng hộ bởi sự thực là sự bất bình đẳng gắn liền với những khoản tiền tiết kiệm thấp, tiền nợ tiêu dùng nhiều hơn và thời gian làm việc dài hơn.

Nhưng nó vẫn là một giả thuyết mà các nhà tâm lý Lukasz Walasek và Gordon Brown, của đại học University of Warwick, Anh, muốn kiểm tra. Cụ thể là, họ dự đoán rằng những công dân của những xã hội bất bình đẳng sẽ chú ý nhiều hơn đến những đồ vật thể hiện địa vị xã hội — hàng hiệu và những đồ vật xa xỉ báo hiệu sự thành đạt trong xã hội. Để kiểm tra quan điểm này, họ phân tích hàng triệu cuộc tìm kiếm trên internet, được tập hợp bởi dịch vụ Google Correlate. Google Correlate không được sử dụng nhiều trong nghiên cứu khoa học xã hội, nhưng thuật toán của nó có khả năng tiết lộ những xu hướng xã hội quan trọng. Ba trong bốn người Mĩ hiện nay tiếp cận được với Internet, và chỉ riêng năm 2013, những người dùng mạng đó đã thực hiện hơn 2 ngàn tỷ cuộc tìm kiếm. Google Correlate cho phép tìm kiếm những tần số cho các từ phổ biến, có liên kết với những biến số khác, như thời gian và địa điểm.

Walasek và Brown muốn khám phá mối liên kết giữa những cuộc tìm kiếm đồ vật xa xỉ và sự bất bình đẳng, mà họ phân ra từng bang ở Mĩ. Họ muốn xem thử liệu những cư dân của các bang có sự bất bình đẳng cao dành nhiều thời gian và công sức hơn để tìm kiếm trên mạng những đồ vật thể hiện địa vị xã hội cao như Champagne, những đôi ủng được thiết kế và đồ trang sức đắt tiền. Họ dùng Google Correlate để phân loại tất cả những cuộc tìm kiếm địa vị xã hội đó theo từng bang. Họ kiểm soát những chỉ báo về thu nhập và tình trạng kinh tế xã hội khác, để họ tập trung vào sự bất bình đẳng trong thu nhập của mỗi bang.

Các kết quả được thông báo trong tạp chí Psychological Science, là rõ ràng và gây ấn tượng mạnh. Hơn 70% của những từ tìm kiếm được sử dụng thường xuyên ở những bang bất bình đẳng có liên quan đến địa vị xã hội và sự xa xỉ. Còn tỷ lệ ở những bang có thu nhập bình đẳng? Không. Phát hiện này cho rằng tầng lớp thu nhập trung bình ở những bang bất bình đẳng nhìn chung là tiêu thụ nhiều hơn, đưa những đồ vật thể hiện địa vị lên hàng đầu của những thứ thiết yếu.

Những cuộc tìm kiếm trên internet là một đại diện cho thời gian và nỗ lực tinh thần, vì thế dường như tầng lớp thu nhập trung bình tốn nhiều thời gian và công sức hơn cho những đồ vật thể hiện địa vị – ngay cả nếu họ không mua chúng. Các nhà khoa học tin rằng con người làm vậy vì những biểu tượng của địa vị xã hội cao là rõ ràng hơn trong các xã hội bất bình đẳng. Khi những khác biệt về địa vị xã hội là dễ nhận ra, thì những người nghèo sẽ dành nhiều thời gian cuộc đời của họ để tìm kiếm địa vị- và ít thời gian hơn cho sức khoẻ và hạnh phúc.

Rubi dịch
Nguồn: YTL