Sun Shuyun :
Trung kiên
|
Sun Shuyun |
LGT: Sun Shuyun là nhà văn nữ người Hoa đă lần theo bước đi
của thày Trần Huyền Trang, trên hành tŕnh đi Thiên Trúc để thỉnh ba bộ
kinh, Tam Tạng. Bà đi trong một năm, trong khi đó thày Huyền Trang phải
mất tám năm. Sau chuyến đi đó, bà viết quyển "Vạn lư không một bóng
mây". Ngoài ra, bà c̣n là con của một cán bộ trung kiên của Đảng cộng
sản Trung Quốc. Dưới đây, xin mời quư bạn đọc nghiền ngẫm nỗi chán
chường của một đảng viên chuyên và hồng, sau cơn băo của Cách mạng Văn
hóa.
Tôi chào đời năm 1963, cái năm mà Bà tôi gọi là năm bất hạnh. Bố tôi
thoát ly gia đ́nh để cùng với hàng trăm ngh́n công nhân viên chức, thày
cô giáo, văn nghệ sĩ, kỷ sư và chiến sĩ tham gia một trong những chiến
dịch vĩ đại nhất mà Mao Chủ tịch đă phát động, Cách mạng Văn hóa. Mục
đích là để củng cố hệ tư tưởng cộng sản trong quần chúng. Chùa chiền bị
triệt hạ, thày thuốc Bắc truyền thống bị tố giác là phù thủy và tất cả
các xưởng làm nhang trên đất nước đều phải thay đổi ngành nghề, chuyển
sang làm giấy vệ sinh.
Khi Bố tôi về nhà, Bà tôi cho ông biết cái tin chẳng lành là nhà họ Tôn
vừa cho ra đời một đứa con gái nữa, thay v́ con trai như hằng mơ ước. Bà
nói với Bố là lỗi tại Bà v́ Bà không đi chùa được hay đốt nhang để khẩn
cầu nên mẹ tôi đă sinh gái, một thứ người ngợm chẳng đáng chi.
Bố lắng nghe Bà một cách dửng dưng. Bố đă tham gia chiến dịch bài trừ mê
tín dị đoan ở nông thôn, nay về nhà th́ lại đầy dẫy. Bố nổi cáu la
lớn:"Mẹ cứ mê tín dị đoan hoài. Thần thánh có linh thiêng sao lại để cho
dân chúng đói khổ trước kia? Mẹ biết không, họ chẳng bằng một phát rắm
của chó nữa. Tại sao Mẹ chẳng chịu cầu nguyện Chủ tịch Mao có hơn
không?"
Bố tham gia cách mạng từ tuổi mười sáu, kháng chiến chống Nhật, đi khắp
đất nước Trung Quốc để tóm thâu về cho cộng sản và đánh nhau với Mỹ
trong chiến tranh Triều Tiên. Bố trở thành đảng viên cộng sản và lần hồi
nắm quyền lănh đạo. Bố sắt đá tin tưởng Kác Mác, Lê Nin và Chủ tịch Mao.
Đối với Bố, Mao Chủ tịch, trước sau như một, là vị cứu tinh của dân tộc
Trung Quốc.
Ông tôi bị đảng gán là địa chủ, dù cho Ông chỉ sở hữu có vài mẫu đất và
mướn có hai nông dân làm công. Tuy phải lo ngại cho Ông, vậy mà trong
nhật kư khi đang ở tuyến đầu Triều Tiên, Bố c̣n ghi:"Không được t́nh cảm
ủy mị. Phải kiên quyết cách mạng đến cùng. Đảng bao giờ cũng đúng. Ḿnh
phải diệt trừ tệ nạn phong kiến."
Tôi được nuôi dạy trong một bối cảnh như thế. Việc học tập chính trị
nghiệt ngă xuyên suốt giáo tŕnh của tôi đă biến tôi trở thành một con
người hoàn toàn vô thần, cũng như phần đông những người Hoa sinh ra sau
năm 1949. Người ta đă nhồi nhét vào đầu óc tôi quan niệm cho rằng Phật
giáo là thuốc phiện của nhân dân và sư tăng và ni cô là những người ăn
bám xă hội. Ở trường học, bọn tôi phải đọc quyển Sách Nhỏ Đỏ của Mao Chủ
tịch và tự phê tự kiểm để thấy rơ tâm tư t́nh cảm bản thân. Tôi ghi nhật
kư, ghi nhận những sai trái của cá nhân tôi và đem ra đọc to cho cả lớp.
Năm lên lớp ba tiểu học, lúc đó tôi được 10 tuổi, có đoạn ghi như thế
này:"Chủ tịch Mao, lănh tụ, người thày và người cầm lái vĩ đại của ta,
có nói đoàn kết là trên hết, không có đoàn kết th́ Đảng cộng sản không
làm sao thắng lợi được. Nhưng hôm nay tôi lại đánh nhau với em trai tôi.
Nếu không đoàn kết được với ngay cả em tôi th́ làm sao đoàn kết được với
tất cả mọi công dân của đất nước? Nếu dân chúng không đoàn kết được th́
làm thế nào để đạt được mục tiêu của chủ nghĩa cộng sản, là thiên đàng
hạ giới đây? Ta cần phải đọc nhiều hơn nữa tuyển tập của Chủ tịch Mao,
lắng nghe những ǵ Chủ tịch dạy và cố gắng trở thành đứa con ngoan của
Người."
Bà tôi chắc là con người vô cùng cô đơn giữa chúng tôi. Cũng như hầu hết
những người cùng thế hệ, Bà theo đạo Phật (Mẹ của Mao cũng là người tin
tưởng Phật giáo và, chịu ảnh hưởng của bà, hồi c̣n trẻ Mao cũng thờ cúng
Đức Phật và c̣n có ư định lôi cuốn bố của ông vào Phật giáo nữa). Bà bỏ
hết bảy người con trong số chín người, trong những năm có dịch đậu mùa
và rồi ông tôi lại mất sớm. Thế nên, quá nhiều điều bất hạnh của cuộc
đời đă làm cho Bà trở nên con người bơ vơ và ai ai trong làng cũng lánh
xa Bà. Bà cho rằng chắc là Bà đă làm điều ǵ khủng khiếp lắm cho nên
phải bị trừng phạt tàn nhẫn đến như thế.
Để sám hối, Bà khấn vái ngày đêm và tử tế với mọi người. Thế nhưng, niềm
tin đó của Bà lại làm hại sự nghiệp cách mạng của Bố. Tai và mắt của
Đảng nằm trong các ủy ban phường khóm nên họ biết hết những ǵ xảy ra
trong mọi nhà. Bố có thể phải gặp khó khăn v́ "không thu xếp được chuyện
nhà". Thậm chí Bố c̣n đem "những đồ vật dị đoan" của bà bán ra cho người
thu mua phế liệu phế phẩm, như tượng Phật Quan Âm bằng đồng quư nhất của
Bà.
Bà bị bắt buộc phải cầu khẩn trong bóng tối. Ngay cả bây giờ, tôi c̣n
nhớ rơ mồn một cái đêm mà tôi phát hiện được điều bí mật của Bà. Tối tôi
ngủ chung một giường với bà, nằm trái trả, đầu người này ngó chân người
kia, măi cho đến khi tôi rời nhà vào đại học. Kỷ niệm đầu tiên và tồn
tại măi trong trí nhớ của tôi là khi chân bà đạp vào mặt tôi. Bà không
ngủ nhiều. Mỗi khi tôi thức giấc ban đêm là tôi thấy Bà đă ngồi đó.
Nhiều khi đêm tối quá không trông thấy được Bà, nhưng thỉnh thoảng mặt
Bà lảng vảng trên mặt tôi trong ánh sáng lờ mờ của vầng trăng. Bà trầm
lặng, mắt Bà gần như mù ḷa, nh́n quanh quẩn như đang t́m một vật ǵ,
mái tóc trắng xóa của Bà rực sáng dưới ánh trăng, đôi môi của Bà thầm
lặng mấp máy trong khi Bà liên tục bỏ những hạt đậu vào trong một cái
chén đặt trước mặt. Chắc là Bà đang cầu nguyện? Rồi có một đêm tôi hỏi
th́ Bà gật đầu. Bà đếm từng hạt đậu để nhớ xem Bà đă niệm Phật bao nhiêu
lần, thay cho tràng chuỗi hạt.
Tôi rất đỗi ngạc nhiên, không biết phải khóc hay phải cười nữa. Tôi cảm
thấy buồn vô hạn và muốn ôm lấy bờ vai mảnh khảnh của Bà để làm cho Bà
tỉnh người ra. Tại sao Bà kỳ quá vậy? Làm sao Bà lại biết chắc rằng trên
kia có thần linh nào chứng giám cho những lời nguyện cầu của Bà? Ngoài
ra, có ăn nhằm ǵ chuyện thần thánh tiên Phật trên kia chẳng giúp ích ǵ
cho Bà nhưng lại làm cho Bà cảm thấy thiếu sót bổn phận nên ơn trên
không bằng ḷng không?
Dẫu sao đi nữa, tôi cũng thừa biết rằng tôi chẳng khi nào thuyết phục
được Bà. Bố cũng chưa làm được huống hồ ǵ tôi. Niềm tin đó đă cứu rỗi
Bà suốt cả đời. Đó là cuộc đời và lẽ sống của Bà. Chúng tôi sống trong
những thế giới khác biệt nhau. Măi mấy năm sau này, khi tôi lên đường đi
t́m hiểu và phát hiện ra có những cái c̣n thâm thúy sâu xa hơn niềm tin
của Bà nữa và tôi bắt đầu trân trọng điều đó.
Đời sống của chúng tôi đảo lộn quay cuồng trong thời Cách mạng Văn hóa
của những thập niên sáu mươi và bảy mươi. Nơi trú quán của gia đ́nh đă
làm cho Bố nhớ lại cảnh chiến trường, với tiếng súng máy, tiếng trọng
pháo và tiếng bộc phá nổ ngày đêm. Chúng tôi không được phép ra khỏi nhà
nữa, một cái nhà trông gần như một pháo đài, bao cát chất đầy cửa ra vào
và cửa sổ bị bít kín bằng ván. Một người hàng xóm của chúng tôi bị đánh
đập đến chết trước mặt vợ con, chỉ v́ bọn Vệ Binh Đỏ không bằng ḷng với
cung cách ông ta thưa chuyện với họ. Bà rất bối rối, không c̣n biết đâu
mà rờ nữa, bèn hỏi Bố:"Bộ có giặc đến nơi rồi hả? Tại sao thiên hạ lại
chém giết lẫn nhau thế?" Bố làm thinh, không trả lời.
Bố thường nói trong suốt quăng đời cách mạng, Bố chưa từng thấy nhiều
tai ương đến như thế, nhân danh cho một chính nghĩa. Bố đă vào Đảng từ
năm 1942, đă giết quân thù ở mặt trận không chút hối hận, chẳng một lời
than thở khi Ông tôi bị tố giác là một "kẻ thù của nhân dân", và không
khỏi băn khoăn giằn vặt khi Mao bắt giam hàng triệu trí thức v́ tội dám
nói lên tâm tư t́nh cảm của ḿnh.
Nhưng lần này th́ chuyện ǵ đây? Xưa nay, chưa bao giờ cả nước, hàng
trăm triệu con người, phải suy nghĩ như nhau, nói lên một tiếng nói duy
nhất, chỉ đọc tác phẩm của một người mà thôi và bị xét xử qua tiêu chuẩn
của một cá nhân. Xưa nay, chưa bao giờ truyền thống của ta bị xáo trộn
đến như thế, gia đ́nh tan nát, chồng chống lại vợ và con cái chống lại
cha mẹ.
Đảng không c̣n ai lèo lái nữa, tất cả lănh đạo cấp cao đều bị đi tù hoặc
bị giết chết. Công nhân không làm việc, nông trại ngừng sản xuất, chuyên
viên khoa học và văn nghệ sĩ vào trại lao cải, quan ṭa, thày cải và
cảnh sát đi nằm nhà pha chứ không phải bọn tội phạm, thanh niên nam nữ
bị đưa về nông thôn để đi học tập cải tạo.
Ngoài việc hủy hoại thể xác ra, tác động tâm lư đến mỗi cá nhân c̣n thâm
độc hơn. Cách mạng văn hóa làm cho con người hư đốn tận cùng. Nhân danh
cách mạng, họ ŕnh rập, tố cáo, phản bội và sát hại nhau, không phân
biệt người dưng nước lă, bạn bè thân quen, nghĩa t́nh đồng chí hay bà
con thân thuộc ǵ cả. Hy vọng đến mức như vậy, đau khổ và hy sinh ngần
ấy để làm ǵ đây?
Bố chẳng hiểu tại sao một lư tưởng đă từng làm cho Bố hồ hởi phấn khởi
để tận tụy trung kiên đến như thế mà sao nay đă trở nên sai quấy một
cách khủng khiếp. Bố không bao giờ nói nhiều, nhưng rơ ràng là Bố đang
năn ḷng. Bố cũng bắt đầu ân hận v́ Bố đă đối xử khắc nghiệt với Bà
trước kia, nhất là trong những năm cuối cùng của thập niên tám mươi, lúc
Phật giáo được hồi sinh mạnh mẽ ở Trung Quốc.
Bố mất năm 1997. Bố rất khỏe mạnh, không có một ngày nghỉ bệnh, nhưng
nỗi phiền muộn đó đă tàn phá sức khỏe của Bố. Bố đâm ra vướng phải bệnh
tiểu đường và không mấy chốc mà bị bại liệt và mù ḷa. Lẽ ra, công ty
làm gỗ quốc doanh, nhiệm sở cuối cùng của Bố, phải chăm sóc Bố, nhưng họ
nói rằng không có khả năng để đài thọ y tế phí cho ông giám đốc.
Bố không bằng ḷng tôi đứng ra trang trải mọi thứ cho Bố. Bố cứ tin
tưởng rằng nhà nước phải chăm sóc Bố từ khi nằm nôi cho đến lúc xuống
huyệt, v́ Bố đă cống hiến nửa thế kỷ đời ḿnh cho Đảng th́ nay Bố phải
đ̣i cho kỳ được. Sau khi Bố măn phần, Mẹ lại tiếp tục đấu tranh cho
quyền lợi của Bố. Mẹ cứ đứng bên ngoài văn pḥng của viên quản lư công
ty ngày này qua ngày nọ trong khi xác Bố cứ nằm ở nhà quàn. Măi cho đến
khi cuối cùng họ chịu trả một nửa y tế phí của Bố.
Trối trăng sau cùng của Bố là đừng tẫn liệm Bố với bộ Âu phục mà tôi đă
mua cho Bố, cũng không phải là với bộ quân phục cũ, nhưng với cái áo đại
cán kiểu Mao màu xanh dương. Quả thật là một ước muốn khó thỏa măn v́
nay không c̣n ai mặc thứ áo đó nữa. Chúng tôi đi lục lạo t́m kiếm cả ba
ngày trời, cuối cùng có được một cái ở tại cửa hàng bé nhỏ vùng ngoại ô
thành phố. Gia đ́nh muốn chôn Bố với chiếc áo đó v́ nó là hiện thân của
ước vọng suốt đời của Bố, của lư tưởng và của niềm tin vô tận, dù cho Bố
đă chết đi như là một con người tuyệt vọng. Bố đă nh́n thấy tận mắt
những ǵ Bố tin tưởng đă sụp đổ tan tành quanh Bố và không bao giờ Bố
t́m được một niềm tin khác.
Sun Shuyun
Trích "Vạn lư không một bóng mây"
Ten Thousand Miles Without a Cloud
|