Nguyễn Tất Nhiên,
thơ như lời thiên định
Với tôi, từ trước năm 1975, khi
còn ở Việt
Nam, Nguyễn Tất Nhiên vừa quen và vừa lạ. Lạ, bởi tôi chưa từng gặp và
không có một liên hệ nào. Còn quen, là bởi những bài thơ được phổ
nhạc của ông tôi đã nghe rất nhiều và, ở một vài trường hợp là
những kỷ niệm riêng tư của mình nữa .
Khi là lính và đồn trú ở Pleiku,
tôi đã quen một cô bé trong một chuyến bay trực thăng từ Đà Lạt về.
Hôm ấy, thời tiết thật xấu và cô bé ngồi bên cạnh tôi ói tung tóe
lên cả quần áo của tôi. Khi xuống đến phi trường trời mưa dữ dội,
tôi lấy xe chở cô ra phố và bắt đầu quen nhau. Mấy tháng hè, cô về
thăm nhà và hình như ngày nào tôi cũng đều kiếm dịp để đến thăm cô.
Mỗi lần tôi đến, không hiểu sao cô lại cho máy chạy bài hát “Thà
Như Giọt Mưa”, mà Phạm Duy phổ nhạc bài thơ “Khúc Buồn Tình“ của
Nguyễn Tất Nhiên. Lời thơ, tiếng nhạc như có một điều gì gửi gấm, lạ
lạ, bâng khuâng. Bài thơ thủ thỉ, thì thầm:
“người từ trăm năm
về ngang sông rộng
ta ngoắc mòn tay
trùng trùng gió lộng
(thà như giọt mưa
vỡ trên tượng đá
thà như giọt mưa
khô trên tượng đá
có còn hơn không
mưa ôm tượng đá)…
Người từ trăm năm
Về khơi tình động
Ta chạy vòng vòng
Ta chạy mòn chân
Nào có hay đời cạn
.. người từ trăm năm
về như dao nhọn
ngot ngào vết đâm
ta chết âm thầm
máu chưa kịp đổ..”
Tôi nhớ lúc ấy có những cơn mưa
kéo dài suốt từ ngày này sang ngày khác. Đường phố tối tăm trơn
trợt, lúc nào bầu trời cũng mù mù và cái lạnh, ướt át như bao phủ
xung quanh. Có lần vừa nghe bản nhạc, tôi vừa đùa nghịch dấu đi cái
kính cận của cô bé. Bình thường, mắt cô bé long lanh qua màn kính,
nhưng lúc này, đôi mi cụp xuống và tôi muốn hôn vào khuôn mắt ấy mà
rụt rè không dám. Có một chút gì ngây thơ nhưng cũng có một chút gì
mời gọi thầm kín trong dôi mi khép hờ và đôi môi he hé. Có lúc, cô
giơ hai tay ra đùa ngịch với những hạt nước mưa và lúc ấy tôi thấy
những sợi lông măng, y hệt như thơ Nguyễn Tất Nhiên đã tả :
“thà như giọt mưa
gieo xuống mặt người
vỡ tan vỡ tan
nào ta ân hận
bởi còn kịp nghe
nhịp run vời vợi
trên ngọn lông măng..”
Mấy chục năm rồi, tôi vẫn còn như
thấy lại cái cảm giác ngày đó. Cái lạnh của cao nguyên hình như làm
cho trái tim người cần sưởi ấm hơn và bây giờ, cái rụt rè xưa, cái
bâng khuâng cũ đã làm thành một kỷ niệm trong tôi. Mưa, những hạt
mưa làm mềm nhung đi quá khứ. Hình như trời đất, gió mưa ở Pleiku
cũng biết yêu đương, biết lãng mạn cùng người. Có những lúc, như
nghe thấy mưa dạt dào trên mái nhà, sủi bóng trên mặt đường nhựa và
làm uốt đầm mái tóc. Thời gian như làm dài mãi không gian của những
trái tim đang dòn dã nhịp đập. Về sau này, khi nghĩ đến hay đọc thơ
Nguyễn Tất Nhiên tôi lại tìm thấy xúc cảm cũ, nhẹ nhẹ, buồn buồn…
Một lần khác, cũng lại thơ Nguyễn
Tất Nhiên có mặt trong câu chuyện của tôi. Trong một cuộc hành trình
hơn mười mấy tiếng đồng hồ trên chuyến bay mà Cao Ủy Tị Nạn thuê
bao để đi định cư, tôi đã làm quen một cô bạn ngồi ghế bên cạnh. Cô
học Trưng Vương có lẽ cùng thời gian với tôi và là một cô ..Bắc Kỳ
chính cống. Chúng tôi nói chuyện trên trời dưới biển khá tương đắc
có lẽ vì chung một tâm trạng để cho chuyến bay ngắn đi. Cô nói
chuyện rất sắc sảo, có nhiều suy nghĩ rất mạnh, có vẻ nhiều nam tính
nên có lúc, tự nhiên tôi đọc:
“.. em nhớ giữ tính tình con gái
Bắc
nhớ điêu ngoa nhưng giả bộ ngoan
hiền
nhớ khiêm nhường nhưng thâm ý
khoe khoang
nhớ duyên dáng, ngây thơ .. mà
xảo quyệt
ta sẽ nhớ dặn dò lòng nên tha
thiết
nên vội vàng tin tưởng chuyện vu
vơ
nên yêu thương bằng gương mặt khờ
khờ
nên hùng hổ.. để đợi giờ thua
thiệt..”
Và cô bạn ấy đã chấm dứt gọn bài
thơ bằng “Bài thơ tán gái lãng xẹt.. và vô duyên” . Bây giờ cô bạn
ấy đang sống ở Quận Cam không biết còn nhớ đến câu chuyện cũ. Dù sao
cũng chỉ là kỷ niệm!
Còn Nguyễn Tất Nhiên, sau này khi
đã quen tôi kể câu chuyện ấy, thì anh đổ quạu “Thơ tôi làm đâu phải
để ông .. tán gái!”
Qua định cư ở Mỹ, tôi bắt đầu làm
thơ đăng báo và quen Nguyễn Tất Nhiên. Tôi cũng có lần ghé đến nhà
anh ở
Buena Park.
Vợ anh lúc ấy là chị Minh Thủy, một người đẹp nổi tiếng của Biên
Hòa thời trước và tính tình chị rất khả ái dễ thương. Cuộc sống hai
người có nhiều trục trặc và đã ly thân thời gian sau….
Lúc đó, mỗi đầu tháng ở nhà anh
chị Nhật Tiến – Phương Khanh có cuộc họp mặt các anh em cầm bút ở
miền Nam Cali và tôi thường xuyên gặp Nhiên ở đó. Anh đang dự trù
viết một tập trường thi nhan đề là “Cũng cần cho hạnh phúc” và đã
đăng trên các tạp chí những đoạn rời của trường thi này. Trong các
buổi họp mặt, anh thường nghe là nhiều hơn phát biểu. Trong những
năm tháng đó, mọi người cầm bút đều chia sẻ chung với nhau nỗi niềm
của những người lưu vong và giữa những người cầm bút cũ và những
người mới có sự thông cảm sâu xa. Tôi mà cầm bút cho đến bây giờ có
lẽ cũng nhờ tinh thần đã có từ lóc ấy. Nhiên cũng viết thường hơn và
cũng có nhiều ưu tư về thời thế khác hẳn với sở trường của mình là
thơ tình.
Một điều khá lạ với tôi là Nhiên
còn phổ nhạc nhiều bài thơ như bài “Nga“ của nhà thơ Nguyên Sa, hay
ý thơ Đào Văn Dũng “Như màu nắng sân trường”. Và anh còn làm những
bản nhạc như “Sông Chiều Áo Trắng”, “Paris Thu Khúc”, “Trên Nát Tan
Tôi”, “Chiều Trên Đường Hồng Thập Tự”, “Sài Gòn Trên Đường Nguyễn
Du”.. Những bản nhạc này cũng được nhiều ca sĩ có tên tuổi trình
diễn và cũng đã được thu băng cassette hay CDs. Những bài nhạc của
ông nói lên tâm trạng của người xa xứ, bàng hoàng với cuộc biển dâu
và có ý thức của một người chọn lựa tự do, phê phán chế độ độc tài
toàn trị.
Trước năm 1975, thơ của Nguyễn
Tất Nhiên được phổ biến rộng rãi nhờ Phạm Duy phổ nhạc. Nhạc sĩ họ
Phạm đã nói về trường hợp phổ nhạc của mình :
“Năm 1972. Đây là lúc những khổ
đau của Tết Mậu Thân chưa kịp phai mờ trong đời sống của mọi người
thì xảy ra những nhức nhối của Mùa Hè Đỏ Lửa. Tôi hết chạy trốn vào
đạo ca thì lại nhào ra với chiến ca, hết hạ mình xuống với vỉa hè
ca, tục ca thì lại vươn lên với nữ ca, bé, bình ca.. Tôi thèm thuồng
được soạn tình ca, nhưng phải là tình ca không rầu rĩ cơ…
Thế rồi, tôi gặp Nguyễn Tất
Nhiên. Trong bầu không khí thơ ở miền
Nam hơi nặng nề vào lúc đó, đầy rẫy những bài thơ chủ đề về chiến
tranh, hòa bình.. thì thơ của chàng thư sinh mới 17 tuổi này là thơ
phi chính trị… Thơ rất hồn nhiên, rất ngộ nghĩnh, theo tôi, nếu đem
phổ nhạc thì sẽ cũng sẽ rất hợp với giọnghát trẻ trung (Duy Quang)
trong ban nhạc gia đình là ban The Dreamers mà tôi đang cần “lăng
xê”.
Sau khi tôi phổ bài Thà Là Giọt
Mưa Rớt Trên Tượng Đá, Nguyễn Tất Nhiên cung cấp cho tôi thêm nhiều
bài thơ để tôi biến thành những ca khúc trẻ trung của thời đại như
Cô Bắc Kỳ Nho Nhỏ, Em Hiền Như Ma Soeur, Anh Vái Trời hay là Anh
Nam Kỳ Dễ Thương, Hãy Yêu Chàng, Hai Năm Tình Lận Đận.. Những tên
bài hát phần nhiều do tôi đặt ra, Chẳng hạn Cô Bắc Kỳ Nho Nhỏ được
rút ra từ bài thơ mang tên Đám Đông.
Đi qua đời tôi có khá nhiều thi
nhân thuộc nhiều thế hệ, đa số đều như tôi, đều khá hồn nhiên, nghĩa
là có tí máu điên. Nhưng trong làng thơ Việt Nam, có ba nhà thơ hồn
nhiên nhất, đó là Nguyễn Ngu Ý, Bùi Giáng, và Nguyễn Tất Nhiên… cả
ba vị đều đã từng là thương khách của Dưỡng trí Viện Biên Hòa, nơi
tôi đã có lần đến thăm một trong ba vị đó..”
Có lần, nhạc sĩ Trầm Tử Thiêng đã
nói chuyện với tôi về ngôn ngữ thơ của Nguyễn Tất Nhiên có rất nhiều
nhạc tính và dễ dàng tạo ra những âm vang khi chuyển thể sang âm
nhạc. Ông nói chữ nghĩa của Nhiên “mềm “ nên dễ tạo những bản nhạc
có tuổi thọ lâu dài . Chữ “mềm“ của riêng nhạc sị Trầm Tử Thiêng
như là một từ ngữ để nói lên đặc tính của thơ Nhiên.
Nhà văn Vĩnh Hảo cũng nhận xét
thật xác đáng về tác giả “Cô Bắc kỳ nho nhỏ“. Trong cảm nhận, có sẻ
chia. Trong nhận xét, có niềm thương cảm :
”Anh nổi tiếng rất sớm. Vì thơ
anh đi sớm hơn bước chân còn ngại ngùng bỡ ngỡ của thế hệ trẻ thời
ấy trước sự tràn ngập của văn hóa phương Tây, qua hình ảnh người
lính viễn chinh Mỹ và qua phong trào hiện sinh mô phỏng trễ tràng
trên đất nước đói nghèo chiến tranh. Anh mạnh dạn nói được tiếng nói
của tình yêu tuổi trẻ với sân trường, kỳ thi, chiến tranh, mất mát,
hoài vọng, tuyệt vọng…Chẳng phải sớm gì trong thể loại thơ mà sớm
trong phong cách biểu hiện. Anh dùng thứ ngôn ngữ của thời đại, rất
hiện thực, không đẽo gọt. Vậy mà thứ ngôn ngữ ấy bỗng nhiên mới, lạ
và được đón nhận nồng nhiệt. Bắt được giọng thơ tươi rói và đầy sức
thu hút của anh, một nhạc sĩ tài danh phổ ngay thơ của anh thành
nhạc làm rung động bao trái tim cuồng nhiệt yêu đương thời chiến
loạn. Vậy rồi thơ anh cất lên thành cơn sóng lớn, vượt bờ. Không ai
mà chẳng biết thơ anh. không ai mà không hát nhạc phổ thơ của anh.
Hãy đọc một số bài thơ nổi tiếng
được phổ nhạc mà ai cũng biết và nên nhớ rằng lúc ấy Nguyễn Tất
Nhiên chỉ mới sấp sỉ ở tuổi hai mươi, để thấy cái tài hoa dị thường
của anh.”
Ngày 3 tháng 8 năm 1992, Nguyễn
Tất Nhiên đã rời khỏi thế gian trong chiếc xe cũ kỹ nằm trong khuôn
viên chùa Việt
Nam.
Cái chết đau sót làm nhiều người cảm xúc. Từ đó đến nay, hơn mười
mấy năm đã có rất nhiều bài văn, bài thơ nhắc đến anh và tưởng niệm
anh. Có nhiều người lúc anh còn sống thường giúp đỡ anh thì thường
chê bai, cho là một sự kiện của những người dựa vào tiếng tăm của
anh để nhắc đến mình. Và, họ cho là chính họ mới là những người
xứng đáng nhất để nói về và nhắc về người thi sĩ tài hoa ấy. Lúc
sống mà không giúp đỡ nhau, thì lúc chết ca tụng nhau làm gì? Tôi
cũng hơi lạ về cái sự muốn độc quyền ấy…
Riêng tôi, làm bài thơ tưởng
niệm không ngoài chủ đích nói lên tình người, của một người làm thơ
nghĩ về một người làm thơ vừa đi khuất . Bài thơ này tôi viết khi
đang ở trên freeway 405 ngược lên phía bắc vào một buổi trưa đi
làm. Đó là ngày 5 tháng 8 năm 1992. Có sự thảng thốt, về cuộc sống
và con người
”ngày hôm qua thi sĩ đã chết
Nắng mùa hạ lửa đốt trong đầu
Mồ hôi đọng long lanh lệ khóc
Mặt thủy mờ kính cuộn nỗi đau
Một mình cơn mộng du không dứt
Xa lộ đông bỗng chẳng còn ai
Mặt nhựa xám đen thẳm ý mực
Vỡ tan tành nghiên bút loay hoay
Ngày hôm qua thơ tình đã hết
“thà giọt mưa trên đá “ vỡ tan
cành “trúc đào“ nở hoa oan nghiệt
rất yêu em dù nỗi muộn màng
đào mấy tầng tinh tuyền chất
quặng
ngôn ngữ ròng cùng tận trái tim
gánh nhân gian đôi vai còn nặng
“Cũng cần cho hạnh phúc” cách
riêng
Ngày hôm qua chuyến xe khuất biệt
Hạt bụi nào hành trang đi xa
Này “cô gái Bắc kỳ“ mắt biếc
Nước mắt đành giọt nhỏ vỡ òa?
Hát lên đi bản nhạc xưa cũ
Như chiếc lá phơi nền cỏ nâu
Dáng mắt buồn đêm trắng ẩn dụ
Lửa vô minh khói ngút bờ lau
Ngày hôm qua trái đất đứng sững
Chân lao đao thế giới lạ lùng
Tiếng gió bật cuồng điên ngựa
chứng
Vài câu thơ đọc giữa muôn trùng.
Sống là chịu vai trò thất ý
Mộng ngàn năm, mơ cũng vạn năm
Đáy tâm cảm loài hoa kỳ dị
Mọc rễ trong da thịt ăn năn
Ngày hôm qua thi sĩ đã chết
Gót chân trần dẫm cõi hư không
Bài thơ tình chẳng có đoạn kết
Ngôn ngữ rơi theo sóng bềnh bồng
Ai đã hỏi thơ bao nhiêu tuổi?
Ba trăm năm, ý nhớ tình quên
Thơ, thiên thu vẫn là tiếng gọi
Dìu dắt ai lạc chốn vô biên!”
Thơ Nguyễn tất Nhiên có những câu
thơ như là lời thiên định. Khi còn trẻ, ông đã viết
:
”Nếu vì em mà thiên tài chán sống
Thì cũng vì em ta ngại bước xa
đời”.
Và cũng có câu thơ nào, như một
tiếng than, của một người có trái tim giàu cảm lụy ”Hồn ta đẹp nhưng
đời ta thảm quá”. Cái bi thiết của một người nuôi nhiều mơ mộng
nhưng thực tế lại mênh mông những bóng tối thẳm sâu. Cuộc sống như
là trải dài từ những nợ nần từ bao giờ đến bây giờ phải trả để thi
sĩ phải tự than thân “Ta mấy kiếp vẫn là ta mắc nợ”. Nợ tình, nợ
đời, thành những câu thơ bi thiết, thành những tâm tình đầy dằn vặt
thảm thê. Thơ, là nỗi niềm tràn ra từ những lời ân hận, những cấu
xé của thâm tâm.
Lạ lùng, thơ như trải ra trước
những phận số, nói trước những bi đát trong đời Nguyễn Tất Nhiên.
Làm thơ ngày sinh nhật của người yêu sắp thành người vợ, sao lại có
những câu thơ như lời sám hối:
“Khổ đau oằn nặng sinh thời
yêu ai tôi chỉ có lời thở than
có môi hôn trộm vội vàng
khiến em hoảng hốt trong cơn tình
đầu
nụ cười giữ được bao lâu
nhân sinh là một dòng sầu miên
man
sông dài rồi cũng chia phân
tình bao nhiêu lớn cũng tàn phai
thôi
tôi đam mê siết thân người
hay đâu đá tảng đeo đời trăm năm
em gầy guộc, em mong manh
em chưa đủ sức long đong cùng
chàng
em ngây thơ đến rỡ ràng
em chưa đủ lượng khoan hồng thứ
dung
em tội nghiệp, em tủi thân
em chưa tự chủ kịp ngăn lệ tràn..
lôi người té sấp. Gian nan
lỗi tôi, ừ đó, muôn phần lỗi
tôi!”
Khi thành vợ thành chồng rồi hai
người ly thân, Nguyễn Tất Nhiên mang đời sống tình cảm riêng của
mình thành những bài thơ, buồn bã của một phận số không may và người
đọc thấy rõ được tâm cảm đa lụy của một người nghệ sĩ. Đọc “Minh
Khúc “, những bài thơ của chia ly, của nhớ thương và của những nỗi
niềm ăn năn thống hối.
Đọc “Minh Khúc, 90.” Bài thơ của
những não lòng, của nỗi niềm bời bời trong tim trong óc. Tôi đọc và
vì nghĩ tim mình không phải là gỗ đá nên cũng thấy một phút se lòng.
“Đường không gian - đã phân ly
đường thời gian – đã một đi không
về
những con đường mịt sương
che
tôi vô định lái chuyến xe
mù đời
cu tí ngủ gục đâu rồi?
Băng sau, ngoái lại, bời
bời nhớ con !
Đường trăm năm - nát tan lòng
Đường ngàn năm - hận, xin đừng
trả nhau!
Những con đường cuối năm
nào
Cho tôi tìm lại cành đào ba
sinh
Khi em lễ mễ với tình
Thắp nhang tạ tội sinh
thành con đi
Đường chung đôi - đã chia đời
Đường chia đôi - vẫn hơi người
quẩn quanh
Chim đêm hót tiếng đau tình
Đau tim tôi chở lòng thành kiếm
em.”
Chiếc xe ấy, có phải là nơi chốn
mà chàng thi sĩ thở hơi thở cuối cùng đi vào nơi miện viễn. Nơi ấy,
trong một phút thảng thốt, nhìn lại băng sau để thấy “bời bời nhớ
con”. Cũng chiếc xe ấy, đã có lúc chung đường chung đôi mà bây giờ
thì chia đời … vạn dặm.
Lúc trước, Nguyễn Tất Nhiên làm
bài thơ “Tịnh Khúc”. Những câu thơ của chịu đựng, của thinh lặng
tâm tư. Những tiếng kêu than luôn kìm giữ trong lòng:
“Buồn ơi..
tôi bỏ tôi chìm đắm
trong tiếng làm thinh của ghế bàn
ghế bàn không sẻ chia sầu thảm
nhưng biết làm thinh lặng cảm
thông
bàn ghế đâu như người vui nhảm
tọc mạch đời nhau để miệng mồm
buồn ơi, tôi muốn như bàn ghế
chịu đưng đời không chút thở
than..”
và trong tận cùng của tuyệt
vọng, vẫn là ý tưởng vì người:
“buồn ơi..
tôi bỏ tôi gần chết
tay đời bít lối chẳng ngưng tay
u đầu sứt trán lao vào vách
tội tình tôi sao nặng thế này?
Buồn ơi..
Trong đám đông tàn nhẫn
Một người chứng kiến đủ cho tôi
Nhờ ai tôi đã thành tâm nhẫn
Nhờ ai, tôi phục dưới chân đời
Buồn ơi, tôi muốn như dòng lệ
Cay đời như kẻ thích ăn cay
Buồn ai..
Tôi có tôi bàn ghế
Nguyện hiến cho đời một tấm lưng
“
Ở Minh khúc, những bài thơ cuối
đời, Nguyễn Tất Nhiên vẫn là cậu bé học trò tuổi nhỏ, yêu say đắm và
sồng chết với tình. Dù đã qua nhiều con lốc cuốn đi trong tình cảm
và đời sống, vẫn là cậu bé ngây thơ với tuổi trẻ muôn năm. Anh hạnh
phúc trong bất hạnh, câu nói có vẻ nghịch lý nhưng ở thi ca, cái tâm
trạng ấy đã làm thơ anh gần với tuổi trẻ. Tôi mở ra rất nhiều trang
web của những tuổi học trò, của lứa tuổi còn ngồi ghế nhà trường ở
cả trong nước và hải ngoại thì thấy thơ Nhiên được đọc rất nhiều và
số “fan” thần tượng thật là đông đảo. Những bài nhạc phổ thơ anh
trong nhiều trường hợp là dấu tích của những kẻ yêu nhau, của thời
đầy ắp mộng mơ, tràn đầy tâm sự.
Với thơ tình Nguyễn Tất Nhiên là
ngôn ngữ thi ca tinh khôi, của những màu trắng tuy bị vọc vầy nhưng
vẫn còn nguyên nếp lụa. Trong cuộc đời này, khi thời gian qua đi,
khi xác thân rồi cũng vào tro bụi thì những câu thơ lại vẫn còn hiện
hữu. Nguyễn Tất Nhiên là một biểu hiện.
Mười bài “Minh Khúc“, mười bài
thơ xé ruột xé gan, như một phần hương hỏa của người thi sĩ mà đời
sống nhiều bất như ý mà thi ca như những lời tâm sự đến tự thâm
tâm:
Đong tình đong nghĩa cho nhau
Trái tim nhân loại dù sao cũng
còn
Đâu đây, đâu đó bên đường
Có thêm một tấm lòng thương tấm
lòng
Nợ đời trả kiếp chưa xong
Ai đem đổ biển đổ sông nợ tình
Cho nhau nhiều it chân thành
Cũng như hương hỏa ba sinh vẫn
còn
Sẻ chia khúc ruột đoạn trường
Kẻo vua Lê trách chàng Trương phũ
phàng
Nợ đời trả chút văn chương
Nợ tình, ừ, trả con đường em đi
Sống không trách móc không về
Qua sao trách bậu lỗi nghì trúc
mai
Chỉ xin sợi vắn sợi dài
tóc mai nhắn gió thương hoài ngàn
năm
bữa qua qua bỗng đau lòng
nhớ hôm bậu hát bài đừng xa nhau..”
Đáng lẽ tôi còn trích dẫn nhiều bài thơ khác. Những bài khi anh viết
lúc còn tuổi trẻ, những bài của “Thiên Tai”. Những bài thơ anh viết
lúc tuổi đã lớn nhưng tâm còn trẻ của “Tâm Dung” hay “Chuông Mơ”.
Hay những bài thơ cho người con gái Bắc, cho cô Bắc Kỳ nho nhỏ, cho
những mối tình học trò, cho những ý nghĩ của một người tràn đầy lãng
mạn bởi, ở Nguyễn Tất Nhiên, muôn thuở vẫn là một người xa lạ với
cuộc sống dưới đất và gần gũi với trăng sao trên trời. Và, cũng
phải có một lúc, để trở vế với nơi chốn thân quen, mà bất hạnh cũng
nở hoa kết trái giống như hạnh phúc. Cái kinh nghiệm khổ đau của
kiếp người có phải là một ấn chứng để tâm hồn vượt lên trên bão
dông, để ngôn ngữ yêu nhau vẫn còn dù đã nhiều nghịch cảnh. Và, theo
tôi, Nguyễn Tất Nhiên là một thi sĩ thực sự mang đời sống mình làm
ví dụ cho một trường hợp của khoan dung và từ ái?
|