Thở vào tôi có ý thức về trái tim tôi. Tôi biết trái tim tôi đang có mặt.
Thở ra tôi mỉm cười thân thiện với trái tim của tôi.

Trái tim của tôi làm việc ngày đêm không ngừng nghỉ. Nó bơm máu để nuôi tế bào trong cơ thể. Nhiều khi tôi không dễ thương với trái tim của tôi. Tôi hút thuốc, tôi uống rượu, tôi thức khuya làm cho trái tim tôi rất đau khổ. Giờ đây tôi biết trái tim tôi đang có mặt, tôi mỉm cười với trái tim tôi. Tôi hứa sẽ sống như thế nào để đừng làm khổ trái tim chính tôi.

Với Tăng thân trong khóa tu Gieo hạt từ bi, giữ gìn đất mẹ

Kính thưa chư vị tôn đức,
Kính thưa các đạo hữu và các cháu.

Hôm nay là ngày 1 tháng 5 năm 2008. Chúng ta đang ở tại chùa Bằng trong khóa tu với chủ đề „Gieo hạt từ bi - Giữ gìn đất Mẹ“. Hôm nay là ngày thứ hai của khóa tu.

Tưới tẩm hạt giống thương yêu.

Hôm qua chúng ta đã biết những hạt giống thương yêu có mặt trong từng chúng ta. Cố nhiên chúng ta có hạt giống thương yêu, tha thứ và chấp nhận. Nhưng chúng ta cũng có hạt giống của sự giận hờn, buồn tủi. Mỗi khi hạt giống giận hờn, buồn tủi được tưới tẩm thì chúng ta khổ đau, và chúng ta làm khổ đau những người khác. Mỗi khi hạt giống thương yêu, hiểu biết được tưới tẩm thì chúng ta thấy khỏe trong người. Chúng ta không làm khổ chính mình và chúng ta không làm khổ người kia. Cho nên khi thương yêu chúng ta phải biết đừng tưới tẩm hạt giống khổ đau trong ta và đừng tưới tẩm hạt giống khổ đau nơi người khác. Nếu người kia thương yêu ta thực sự, thì người kia cũng phải làm như thế, nghĩa là đừng tưới tẩm những hạt giống khổ đau của mình và đừng tưới tẩm hạt giống khổ đau nơi người khác.

Chúng ta phải ký một hiệp ước thương yêu với người kia. Hai người, người đó có thể là vị hôn thê, vị hôn phu của mình, chồng hay vợ mình, cha mình hay mẹ mình và sự liên hệ giữa mình với người đó muốn có sự tốt đẹp, muốn có sự hài hòa nên mình ký với người đó một hiệp ước thương yêu. Mình có thể ký với người yêu của mình, mình có thể ký với bố mình, mẹ mình, một hiệp ước thương yêu. Này anh, anh biết trong em có những hạt giống của thương yêu nhưng cũng có những hạt giống của hờn tủi, của ganh tị. Nếu anh thực sự thương em thì xin anh đừng tưới tẩm những hạt giống ganh tị, hờn tủi, buồn giận nơi em. Nếu anh tưới thì em sẽ khổ đau và em sẽ làm cho anh khổ đau, tại vì trong em có hạt giống của thương yêu tha thứ nhưng cũng có những hạt giống của ganh tị, của ghen tuôn của hờn tủi, của bực tức. Vì vậy thương em thì đừng tưới những hạt giống xấu, mà chỉ tìm cách tưới những hạt giống tốt nơi em mà thôi.

Đó là mình yêu cầu người kia và mình tự hứa với người kia, em cũng sẽ thực tập như vậy. Em sẽ không tự tưới tẩm những hạt giống khổ đau nơi em mà em sẽ tưới tẩm những hạt giống hạnh phúc và em hứa từ nay về sau sẽ không tưới tẩm những hạt giống tiêu cực, khổ đau, bực dọc, giận hờn, ganh tị nơi anh và mỗi ngày em sẽ tìm cách tưới tẩm những hạt giống thương yêu, tha thứ, chấp nhận nơi anh.

Khi hai người thương nhau, yêu nhau, mình có thể ký với nhau một hợp đồng như vậy gọi là hợp đồng thương yêu. Ở đạo tràng Mai thôn bên Pháp, chúng tôi có hợp đồng đó bằng tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Đức và những thiền sinh tới tu tập thường thường cuối mỗi khóa tu họ ký với nhau hợp đồng thương yêu đó rồi đem về nhà thực tập.

Hợp đồng đó mình có thể ký với người bạn hôn phối của mình, mình có thể ký với người yêu, vị hôn thê, vị hôn phu của mình, mình có thể ký với bố mình, mẹ mình và ký trước mặt sự chứng minh của Tam bảo, của Bụt, của Pháp và của Tăng, tiếng Anh gọi là peace treating hay là love treating, điều này mình có thể làm được. Tại vì mình biết rằng trong chúng ta có những hạt giống của hờn giận, của buồn phiền, tức tối, ganh tị. Mỗi khi ai nói điều gì hay làm điều gì động tới hạt giống đó thì mình đau khổ. Khi mình đau khổ, có thể mình sẽ không kiềm chế được, mình sẽ nói, sẽ làm những điều làm cho mình đau khổ và làm cho người kia đau khổ. Mình đâu muốn cho người kia đau khổ đâu, nhưng vì mình đau khổ quá, nên không tự kiềm chế được và mình sẽ nói, sẽ làm những điều gây đổ vỡ nơi người kia và cả trong trái tim mình.

Đức Phật là một nhà tâm học, một nhà tâm lý học đại tài. Ngài là giáo sư dạy thương yêu rất tuyệt vời. Tôi có viết cuốn sách nhan đề „Bụt dạy thương yêu“ trong đó nói thương yêu nhưng làm sao đừng dìu nhau vào khổ đau, hệ lụy. Thương yêu như thế nào để hai bên có hạnh phúc, có thảnh thơi. Xin giới thiệu cuốn sách đó với các bạn thiền sinh ở đây. Bụt dạy thương yêu. Trong tâm lý học Phật giáo có danh từ hạt giống  tiếng Hán Việt là chủng tử, tiếng Phạn là Bĩja.Chúng ta có hạt giống của thương yêu, tha thứ, của hiểu biết, hy sinh. Nhưng chúng ta cũng có hạt giống của sự giận hờn, buồn tủi, bực tức, ganh tị. Chúng ta có đủ các thứ hạt giống. Chúng ta có hạt giống của Bụt, nhưng chúng ta có hạt giống của ma. Người kia cũng vậy. Người mà ta thương yêu cũng có đủ loại hạt giống trong tâm thức của họ, gọi là tàng thức. Cuộc đời của mình có hạnh phúc hay không là do những hạt giống tốt có được tưới tẩm hàng ngày hay không. Cuộc đời của mình khổ đau nhiều hay ít là do hạt giống xấu của mình có bị tưới tẩm hằng ngày hay không. Cho nên thương yêu là phải học phương pháp tưới tẩm hạt giống tốt mà đừng bao giờ tưới tẩm hạt giống xấu nơi mình và nơi người kia.

Chúng ta hãy tưởng tượng một cặp vợ chồng mới cưới. Họ có nhiều hy vọng, họ có nhiều ước mơ nhưng họ chưa biết thương yêu và có thể họ gây ra lầm lỡ và gây thương tích cho nhau. Ví dụ như người vợ bắt đầu có mang em bé được hai ba tháng và hai vợ chồng đều còn trẻ, Lần đầu tiên hai vợ chồng cãi nhau, làm khổ nhau. Lần đầu tiên đay nghiến nhau. Tuy rằng em bé chưa sinh, mới ba tháng trong bụng mẹ nhưng em bé đã tiếp nhận những hạt giống khổ đau từ bố và mẹ rồi. Khi bố nói một câu đay nghiến chua chát với mẹ, thì câu nói đó đi vào trong con người của mẹ và nó sẽ đi tiếp vào bào thai. Tuy em bé chưa tượng hình đầy đủ, chưa được sinh ra nhưng em bé đã tiếp nhận hạt giống khổ đau từ bố mẹ. Cho nên khi mình là một người chồng có tu và biết vợ mình có thai rồi thì mình phải cẩn thận lắm. Tất cả những gì mình làm, mình nói nó sẽ ảnh hưởng trên đứa con của mình sau này. Mình phải săn sóc, mình phải che chở, mình phải nhẹ nhàng đối với người vợ của mình, bởi người vợ đang mang đứa con trong bụng. Mình không nói những câu nặng, những câu chua chát, giận hờn vì đó là thực phẩm mình sẽ trao cho con của mình. Điều này rất là quan trọng.

Tôi có một đứa cháu gái, khi bắt đầu có mang em bé đầu tiên thì nó thực tập tụng kinh Pháp Hoa mỗi ngày để em bé nghe kinh. Hai vợ chồng thực tập rất đàng hoàng. Mỗi ngày chỉ nói với nhau những lời yêu thương thôi, không bao giờ trách móc nhau. Tại vì tất cả những gì mình nói với nhau, mình làm cho nhau đều có ảnh hưởng lên em bé. Khi em bé sinh ra mới ba tháng còn nằm trong nôi, tuy nó chưa hiểu được tiếng - mới ba tháng làm sao hiểu bố nói gì, mẹ nói gì - nhưng nếu bố mẹ làm khổ nhau thì không khí trong nhà căng thẳng và em bé cảm nhận được sự căng thẳng đó. Tuy là chưa biết gì, nhưng cách bố nói, giọng của bố, giọng của mẹ làm khổ nhau vang vọng trong không gian và nó đi vào em bé cho nên em bé tiếp tục tiếp nhận hạt giống khổ đau. Người ta nhận thấy có những em bé, khi mở phòng đi vào phòng em bé thì tự nhiên nó cứng lại, vì nó sợ, nó không biết cái gì sẽ xảy ra. Khi hoàn cảnh nặng nề, ngột ngạt, do bố mẹ gây ra thì nó cảm thấy sự ngột ngạt đó và nó gồng mình lại. Tội nghiệp cho em bé, mới có ba tháng thôi. Mình phải cẩn thận lắm mới được.

Nếu quý vị là những thanh niên, thiếu nữ nghĩ tới chuyện hôn nhân, lập gia đình, thì quý vị phải học điều đó. Trong quan hệ phải dành thì giờ nói chuyện, tìm hiểu nhau, đừng để mất hết thì giờ vào chuyện giải trí, ti-vi, trò chơi điện tử… phải có thì giờ ngồi với nhau để tìm hiểu nhau. Người kia có thể trong thời thơ ấu đã tiếp nhận những hạt giống khổ đau. Nếu mình không biết mà cứ nói, cứ làm để tưới tẩm hạt giống đó thì người kia sẽ đau khổ và sẽ làm cho mình đau khổ. Mình phải biết người đó trong thời thơ ấu đã sống như thế nào? Có những người cha, người mẹ không ý thức, nói với con những câu có thể gây thương tích cho đứa con. Chẳng hạn nói mày không được tích sự gì hết, mày không phải là con tao… những câu nói đó như những gáo nước lạnh tưới vào trái tim em bé và tuy em bé mới năm sáu tuổi, nhưng em bé đã tiếp nhận những hạt giống khổ đau của mặc cảm. Mình làm cha, làm mẹ, mình phải cẩn thận. Mình phải biết rằng con mình sau này hạnh phúc hay khổ đau là do bây giờ mình có gieo trồng những hạt giống sợ hãi, mặc cảm, buồn phiền nơi con mình hay không.

Bên Âu châu chúng tôi có thành lập Viện Đại học Phật giáo, gọi là Viện Phật giáo ứng dụng , Viện Phật học ứng dụng châu Âu. Trong đó có một lớp học hai mươi mốt ngày dành cho những người thanh niên và thiếu nữ sắp lập gia đình. Khi ghi tên học khóa đó là họ muốn chuẩn bị cho việc hôn nhân của họ được thành tựu và không gây những khổ đau. Trong khóa đó mình học nhận diện những hạt giống trong con người của mình và nhận diện những hạt giống ở trong người kia - những hạt giống tiêu cực và tích cực. Khi nhận diện được rồi mình mới biết cách tưới tẩm. Mình nguyện chỉ tưới tẩm những hạt giống tích cực thôi. Những hạt giống của tài năng, của hiểu biết, của thương yêu, tha thứ. Mình không bao giờ tưới tẩm hạt giống của hờn giận buồn phiền, ganh tị nơi người đó, tại vì mình biết nếu tưới tẩm người đó sẽ khổ và người đó sẽ làm cho mình khổ. Tưới tẩm hạt giống là một phép tu rất mầu nhiệm mà nó có kết quả rất mau. Nếu anh thấy người kia có những hạt giống của tài năng, của hạnh phúc, niềm tin, anh chỉ cần nói vài câu thì tự nhiên người kia tươi lên liền lập tức. Pháp môn đó gọi là tưới hoa, mình tưới hoa chứ đừng tưới rác. Trong mỗi người chúng ta, ai cũng có hoa và có rác hết. Rác là phiền não, tham sân, si, mạn nghi, tà kiến. Hoa là từ, bi, hỷ, xả, tha thứ, thương yêu.

Hôm đó là ngày Phật đản bên Pháp. Phật tử từ nhiều thành phố khác nhau tới làng Mai. Trong khi thuyết pháp về đề tài tưới tẩm hạt giống thương yêu, tôi thấy trong thính chúng có một thiếu phụ vừa nghe pháp vừa khóc, lấy khăn tay lau nước mắt suốt thời gian nghe pháp thoại. Hai vợ chồng đó từ thành phố Bordeaux tới, thành phố của rượu vang. Sau buổi thuyết pháp tôi tìm gặp người chồng và chỉ nói với ông ta một câu: cái hoa của anh nó hơi héo, anh phải tưới. Chỉ nói một câu thôi nhưng anh ta giật mình, anh ta tỉnh thức. Sau buổi lễ, ăn cơm xong, hai vợ chồng lái xe về Bordeaux. Trong khi lái xe, anh thực tập tưới tẩm hạt giống hạnh phúc của người vợ. Đường từ làng Mai về Bordeaux chỉ có một giờ mười lăm phút, nhưng anh ta thực tập rất hay. Về đến nhà chị vợ tươi như một bông hoa, mấy đứa con rất ngạc nhiên.

Người kia có hạt giống của hạnh phúc, của tình thương, của hiểu biết. Nếu mình nhận diện được những hạt giống đó mà mình tưới thì chỉ cần nửa giờ, một giờ là người kia tươi như bông hoa ngay. Xin các bạn học phương pháp này. Bố mình cũng có hạt giống của hạnh phúc của thương yêu, mẹ mình cũng có hạt giống của tài năng và khi mình nói một lời khen ngợi, nói một lời biết ơn, mình tưới tẩm hạt giống đó thì trong vòng năm bảy phút là mình thấy sự đổi khác liền, có hiệu quả liền lập tức. Đó là một trong những phương pháp đức Thế Tôn đã dạy mình: Tưới tẩm những hạt giống tốt.

Đề tài khóa tu của chúng ta là gieo hạt từ bi. Nhưng gieo hạt xong thì phải tưới, chứ gieo hạt xong để đất khô thì làm sao hạt nảy mầm được. Gieo hạt thương yêu, gieo hạt từ bi, gieo hạt hiểu biết và mỗi ngày đều tưới tẩm hết. Nếu chúng ta biết thực tập như vậy thì chúng ta có thể nuôi tình thương, nuôi tình yêu đó và tình yêu sẽ không bao giờ chết, tình yêu sẽ không bao giờ trở thành hận thù. Nếu không biết tu thì tình yêu lúc ban đầu quý như vậy, đẹp như vậy nhưng vì dại dột nên có thể một hai năm sau, tình yêu đó có thể chết và trở thành hận thù.

muốn thương thì phải hiểu

Hôm qua chúng ta đã học được một điều quan trọng. Đức Thế Tôn đã dạy muốn thương thì phải hiểu. Nếu không hiểu được người kia thì không thể nào thương người kia được và làm cho người kia có hạnh phúc. Mà hiểu, trước hết là hiểu cái khó khăn, cái khổ đau của người đó. Có thể người đó từ hồi còn ấu thơ đã tiếp nhận những hạt giống của khổ đau rồi, cho nên mình cần có thì giờ ngồi, thăm hỏi người đó để biết trong thời thơ ấu người đó có những khổ đau gì. Mình lắng tai nghe, mình tìm hiểu người đó. Khi hiểu rồi thì mình biết mình sẽ cần nói gì và không nên nói gì, mình cần làm gì và không nên làm gì cho người kia khỏi khổ. Đó là nguyên tắc của sự thực tập.

Có những người trẻ hờn oán bố của họ, mẹ của họ. Họ thấy bố mẹ họ hình như không thương yêu họ. Sự thực là bố nào mà không thương con, mẹ nào mà không thương con nhưng vì chưa hiểu được con, chưa hiểu được những khó khăn bức xúc khổ đau của con cho nên chưa biết cách thương chứ không phải không thương. Cha mẹ áp đặt lên con những ý tưởng của mình và bắt con phải làm những điều mà mình tưởng là tốt cho con. Nhưng càng thương thì càng làm cho con khổ thêm vì bố chưa hiểu con. Vì vậy mình phải tìm cách giúp bố hiểu mình. Mà muốn bố hiểu mình thì trước hết mình phải hiểu bố, mình phải biết lắng nghe bố. Bố ơi con biết trong bố có những bức xúc, những khổ đau, những khó khăn mà con chưa thấy được vì vậy cho nên có khi con đã phản ứng lại, có khi con đã thách thức bố, con rất là dại dột. Con làm cho bố đã khổ rồi lại khổ thêm về con, con rất hối hận. Nói được câu đó là hay lắm. Đó là lời nói thương yêu, gọi là ái ngữ, loving speak. Bố ơi, con không muốn làm bố khổ đâu, con muốn làm cho bố có hạnh phúc nhưng nếu con không hiểu được những khổ đau khó khăn của bố làm sao con có thể thương bố. Bố nói cho con nghe đi, cái gì là những khó khăn của bố, những bức xúc của bố. Mình để thì giờ ra nghe bố, hay là mình để thì giờ ra để nghe mẹ và nếu mình thật sự muốn nghe, muốn hiểu thì bố sẽ nói cho mình, mẹ sẽ nói cho mình. Tại vì mình chưa bao giờ có thì giờ để làm chuyện đó hết. Nguyên tắc mà Bụt dạy là muốn thương thì phải hiểu, muốn hiểu thì phải lắng nghe, phải nhìn cho kỹ. Khi mình trở thành người tri kỷ của bố, mình hiểu được bố,  mình sẽ nói, tội nghiệp bố quá, vậy mà lâu nay con dại dột, con thách thức bố. Nếu mình trở thành người tri kỷ của bố thì bố sẽ lắng nghe mình. Bố sẽ lắng nghe những khó  khăn, những khổ đau những ước vọng của mình thì bố sẽ không áp đặt những ý của bố ép mình làm những điều mà bố muốn mình làm. Nó có qua có lại. Nếu mình hiểu được bố, thương được bố thì bố sẽ có thể lắng nghe mình và tình trạng khó khăn lâu nay chỉ cần vài ngày thôi là chấm dứt được. Pháp môn của đức Thế Tôn rất là mầu nhiệm: pháp môn lắng nghe, pháp môn ái ngữ. Ái ngữ là nói những lời có tình, có nghĩa.

Tôi xin kể một chuyện thật về việc tưới tẩm hạt giống tốt. Có một cặp vợ chồng sống tại Paris. Người chồng có địa vị lớn trong xã hội, làm chủ một công ty. Người vợ cũng là dân trí thức, có bằng tiến sĩ nhưng hai vợ chồng không hạnh phúc. Tiền bạc họ không thiếu, nhà cửa to đẹp, lương tiền khá nhưng không có hạnh phúc. Vì vậy ông chồng không tìm thấy sự thoải mái khi về nhà và ông tìm cách ít về nhà càng nhiều càng tốt chừng đó, tại vì về nhà đâu có hạnh phúc gí, hai vợ chồng nhìn nhau không có được và không có khả năng nói những lời thương yêu với nhau. Tuy tiền bạc không có thiếu, những tiện nghi của đời sống vật chất không thiếu. Hôm đó ông điện thoại về và nói, tối nay anh không về ăn cơm đâu nhe, anh phải đi New York tại vì có buổi họp bên đó. Bà vợ đã  quen với chuyện đó, dù ông chồng có về nhà cũng không hạnh phúc gì mấy. Bà đi tìm hạnh phúc bằng cách đọc sách hoặc đi họp với những bà bạn khác, hoặc là coi ti-vi hoặc làm việc xã hội để mà bớt sự trống trãi trong lòng. Biết bao nhiêu gia đình như vậy, không có hạnh phúc. Ban đầu thì chỉ cần nhìn nhau cũng đủ no, ban đầu thì nói với nhau những lời rất ngọt ngào. Nếu vắng em thì đời chẳng còn nghĩa lý gì hết, nói những câu ngọt ngào như vậy nhưng bây giờ đây thì không nhìn nhau được và không nói với nhau được những lời như thế.

Có một nhà văn Pháp tên là Antoine Saint Exupéry tác giả cuốn Le Petit Prince, Hoàng tử bé có viết một câu như sau: Yêu nhau không phải ngồi đó mà nhìn nhau mà cùng nhìn về một hướng. Một câu rất hay, nếu hai người cùng chung một lý tưởng thì hạnh phúc lớn. Ý của nó như vậy. Bây giờ có nhiều cặp vợ chồng họ nhìn nhau không được, họ cùng nhìn về một hướng ti vi cho đỡ khổ. Hướng này là hướng ti vi chứ không lý tưởng gì hết. Hai vợ chồng ăn cơm xong, lên phòng khách mở ti vi ra ngồi ở đó cho hết thì giờ rồi đi ngủ, không nhìn nhau được, tại vì nhìn nhau không có hạnh phúc nữa.

Cặp vợ chồng này cũng thế, nhìn nhau không hạnh phúc nữa thành ông đi tìm hạnh phúc riêng của ông và bà đi tìm hạnh phúc riêng của bà. Họ chưa phạm giới tà dâm, chưa có những liên hệ bất chính với một người đàn bà hay đàn ông khác nhưng họ không có hạnh phúc. Họ đi tìm sự khuây khỏa trong một hướng khác. Ông tìm khuây khỏa trong công việc. Khi ông gọi điện thoại về nói anh không thể về được, anh phải đi New York để đi công việc thì bà ta cũng dửng dưng thôi. Ông về cũng không có hạnh phúc gì.

Chiều hôm đó bà ta muốn thay áo để đi chơi. Mở tủ áo ra, trong tủ có biết bao nhiêu là áo đẹp mà lâu nay không mặc. Mở tủ áo ra bà thấy có một cái hộp trong đó bà cất chứa những lá thư tình mà ông đã viết cho bà từ hồi hai người chưa cưới. Ngày xưa ở Việt Nam có hộp bánh gọi là bánh LU bằng thiếc rất đẹp. Các cô thường hay dùng hộp đó để giữ những lá thư tình mà người con trai đã viết cho mình. Gần mười năm nay bà đâu đụng tới những lá thư đó. Hôm nay thấy nó tự nhiên bà có cảm giác xao xuyến trong lòng. Bà nhớ lại thời quá khứ khi mà ông như vị hoàng tử, chìu chuộng bà rất nhiều và nói những lời rất ngọt. Tò mò bà mở hộp bánh LU ra. Bà đọc một lá thư của hơn bốn mươi lá thư mà bà đã cất giữ. Những lời ngọt ngào, thương yêu của lá thư tình cũ tưới tẩm hạt giống kỷ niệm hạnh phúc ngày xưa. Bà cảm thấy dễ chịu như trong nắng hạn gặp cơn mưa rào. Bà thấy dễ chịu nên đứng đọc tiếp. Đọc xong, bà thấy khỏe. Bà lấy thêm lá thư thứ hai để đọc, càng đọc càng thấy khỏe. Đây không phải là bà tu nhưng vì vô tình bà để cho những hạt giống thương yêu, hạnh phúc ngày xưa được tưới tẩm bởi những lá thư. Bây giờ ông đâu còn khả năng nói những lời như vậy, nhưng những lá thư của ông còn đó và đọc những lá thư đó thì tự nhiên những hạt giống hạnh phúc ngày xưa được tưới tẩm. Chuyện này rất là khoa học nên nếu quý vị có giữ những lá thư như vậy, đừng đốt đi nhé. Nếu thư viết bằng e-mail thì nên in lại để dành đừng delete nó mà uổng.

Đứng mỏi chân bà bê luôn cả hộp bánh bích quy để lên bàn đọc từ lá thư này sang lá thư khác, luôn bốn mươi mấy lá thư. Tại vì đọc thấy khỏe quá đi. Những hạt giống thuơng yêu kỷ niệm ngày xưa được tưới tẩm và bà tìm lại được chàng hoàng tử đẹp trai, ga-lăng, dễ thương ngày xưa. Trong khi quán chiếu bà thấy rõ vì sao anh ấy bây giờ không nói được nhưng lời yêu thương như vậy mà chính mình cũng không nói được với anh ấy những lời yêu thương như vậy. Nhưng sau khi đọc xong bốn mươi mấy lá thư rồi thì bà có cảm tưởng bà có thể nói lại những lời yêu thương mà ngày xưa bà đã nói. Bà quyết định ngồi xuống viết cho ông một lá thư nhắc lại những ngày xưa hai người đã có những tháng ngày hạnh phúc. Không nghĩ đến chuyện đi chơi nữa, ngồi xuống đó, đọc xong bốn chục lá thư và lấy giấy ra viết một lá thư để nhắc lại hạnh phúc ngày xưa.

Tại sao ngày xưa mình có hạnh phúc mà bây giờ hạnh phúc không còn nữa? Ai lấy hạnh phúc đó đi, nếu không phải chính mình, chính sự vụng dại, vụng về của mình? Quý vị biết trong khi viết lá thư đó, bà luôn luôn nghĩ tới giai đoạn vàng son ngày xưa. Vì vậy cho nên thời gian viết thư nửa giờ, bốn mươi phút cũng chính là thời gian tưới tẩm hạt giống hạnh phúc ngày xưa, tưới tẩm hạt giống tình nghĩa ngày xưa.

Phương pháp tưới tẩm hạt giống này rất là hay. Quý vị về thực tập đi, sẽ thấy hiệu năng rất là lớn. Bà viết: Anh yêu quý của em. Bà viết được như vậy chứ lâu nay bà đâu nói được như vậy nhưng vì những hạt giống hạnh phúc được tưới tẩm rồi nên bà viết được những câu như vậy. Rồi bà nhắc lại những kỷ niệm êm đềm ngày xưa. Thành ra thời gian nửa giờ, bốn mươi phút viết lá thư đó, bà thấy rất là khỏe. Bà bỏ thư vào bì rồi mang lên bàn giấy của ông.

Bà tiếp xúc được thế giới của hạnh phúc ngày xưa, thế giới của kỷ niệm, thế giới đó nằm ngay trong tâm mình chứ không phải nằm ngoài và bà đi ngủ với tâm trạng đó, rất là khỏe.

Nếu mình cứ để những hạt giống của bực bội giận hờn tưới tẩm thì mình sẽ ngủ không ngon, mình sẽ bồn chồn, bực bội. Vì vậy mình phải làm thế nào để những hạt giống của hạnh phúc, của thương yêu được tưới tẩm thì mình sẽ ngủ ngon.

Sáng hôm sau ông gọi về từ New York. Ông nói buổi họp bị kéo dài, chắc có lẽ anh phải ở thêm một vài ngày nữa. Ông tìm cách ở lại càng lâu càng tốt, vì về nhà cũng không hạnh phúc gì -có nhiều ông như vậy lắm- nhưng bà trả lời rất là hay, nếu cần thì anh cứ ở thêm, em chờ cũng không sao -giọng bà ngọt- Đây là lần đầu tiên sau nhiều năm, bà nói ngọt được với ông tại vì những lá thư kia là những cứu tinh, nó tưới tẩm hạt giống hạnh phúc và kỷ niệm của bà. Bây giờ quý vị cứ viết e-mail không, xong rồi thì delete thì rất uổng. Những lá thư tình mình phải cất cho kỹ, được không? Viết tay được thì rất hay.

Bà đã nói vậy, nếu cần thì anh cứ ở lại, không sao, em có thể chờ được, nhưng bà nói bằng giọng ngọt ngào. Khi ông đặt máy xuống rồi, ông ngạc nhiên. Tại sao giọng bà hôm nay ngọt như vậy? Hạt giống hạnh phúc trong ông được tưới tẩm vì người đàn bà này bao năm qua chưa nói với mình được một câu ngọt ngào như thế mà hôm nay tự nhiên lại nói được. Vì thế qua cú điện thoại đó, bà đã tưới tẩm hạnh phúc của ông. Bởi vậy ông thu xếp về nhà sớm. Nó có tác động dây chuyền. Khi mình nhẹ nhàng, có hạnh phúc thì người kia có nhiều cơ hội hơn. Mình phải tu cho mình trước mới giúp cho người kia. Mình phải tự độ trước mời độ tha được. Ông chồng thấy việc ở lại thêm cũng không cần thiết lắm mà tiếng nói của bà vợ sao mà nó ngọt ngào. Thật ngạc nhiên, ông muốn tìm về.

Đối với bà, việc ông về sớm hay muộn cũng không sao nhưng chuyện quan trọng là viết được lá thư. Bà đã nói được những lời thương yêu và tưới tẩm được những hạt giống hạnh phúc ở trong bà, nên bà ngủ ngon. Khi ông về, ông mở cửa vào, lên phòng ông và thấy lá thư, ông ở trên đó rất là lâu. Lá thư chỉ cần đọc trong mười phút là xong, nhưng ông đã ở trên đó cả giờ đồng hồ. Tại vì trong khi đọc lá thư thì tất cả những hạt giống của hạnh phúc, của kỷ niệm ngày xưa được tưới tẩm. Ông thương bà vô cùng và cảm thấy hối hận đã từng nói nhưng câu cay đắng giận hờn trong những năm vừa qua. Thời gian ở trên lầu là thời gian chuyển hóa, nhờ lá thư của bà. Khi ông đi xuống thì ông đã trở nên một người khác, và người đàn bà tìm lại được người đàn ông của mình của những năm đầu. người đàn ông tìm lại được người đàn bà của những năm đầu. Đó là nhờ những lá thư tưới tẩm được hạt giống của hạnh phúc.

Câu chuyện này giúp quý vị thấy được pháp môn tưới tẩm hạt giống tốt, rất là quan trọng. Trong sách Nhật tụng thiền môn có một bài tụng gọi là Tưới tẩm hạt giống tốt. Quý vị nên biết, nếu thực tập đàng hoàng thì chỉ trong vòng mười lăm phút, bắt đầu có kết quả, thay đổi được tình trạng, đem lại được niềm vui ngay.

chuyển hóa những tập khí

Tôi tiếp xúc với người trẻ thường xuyên, người trẻ tây phương cũng như người trẻ Việt nam và tôi hiểu được họ. Những hạt giống khổ đau của họ có thể đã được bố mẹ của chính mình gieo trồng từ hồi còn ấu thơ. Bố mẹ đâu muốn làm như vậy nhưng tại bố mẹ chưa biết cách thương, chưa biết cách giữ gìn cho nên mới gieo vào trong con cái những hạt giống của mặc cảm, khổ đau, tủi hờn. Người trẻ thường đồng ý với nhau là gia tài quý nhất mà bố mẹ có thể để lại cho con là hạnh phúc của chính bố mẹ chứ không phải là trương mục trong ngân hàng hay nhà đất. Nếu bố mẹ biết thương nhau, chăm sóc nhau và làm cho nhau có hạnh phúc thì đó là điều quý nhất mà đứa con có thể tiếp nhận và sau này khi có chồng, có vợ thì tự nhiên nó làm được như vậy, bởi nó học được của bố mẹ nghệ thuật của sự thương yêu. Cho nên quý vị cần nhớ, nếu mình lỡ có một số vết thương trong lòng từ hồi còn thơ ấu mà chưa được chuyển hóa thì sau này mình sẽ trao truyền những vết thương đó cho con mình. Mình phải tu tập, phải chữa lành những vết thương của hồi ấu thơ thì mình sẽ không làm khổ người bạn hôn phối của mình và mình sẽ không làm khổ những đứa con của mình.

Năm đó có em bé tên là bé Thơ, bảy tuổi, tới làng Mai để tu học vào mùa hè. Nó đang chơi với những bé khác trên cái võng. Nó đẩy võng như thế nào đó mà bị té u đầu, sứt trán, máu chảy. Anh nó mới mười hai tuổi thôi, thấy em gái của mình bị té chảy máu thì đùng đùng nổi giận, mắng em gái: Mày là đồ ngu, tại sao để té chảy máu như thế, mày là đồ ngu. Muốn la mắng em như thế nhưng vì cậu anh này đã từng qua làng Mai thực tập hai mùa hè rồi nên biết rằng mình không nên nói câu đó. Thay vì nói câu đó thì quay lại tập thở, tập đi những bước chân an lạc trong khi có người khác chăm sóc cho em mình.

Nhìn cho kỹ thì cậu con trai đó có rất nhiều nội kết với ông bố. Ông bố là người rất nóng tính. Mỗi khi cậu bé đi chơi vấp té thì ông ta luôn luôn mắng, ông ta chửi, thay vì đến nâng đỡ cho con, chăm sóc cho con, thì ông ta chửi con, mày là đồ ngu… Cách hành xử như vậy đi vào đứa con trai và đứa con trai cũng hành xử như vậy đối với em gái. Nó có sự trao truyền. Những hạt giống khổ đau của mình tiếp nhận mà nếu mình không tu tập chuyển hóa thì mình sẽ trao truyền cho con mình sau này. Khi cậu con trai mở miệng ra mắng nhiếc em thì cậu ta thấy được một sự thực là mình sắp hành xử giống như bố mình, không có gì khác hết. Mình rất hận bố vì cách hành xử của bố và bây giờ mình cũng đang muốn hành xử giống hệt như bố đối với em gái. Đó là sự giác ngộ, đó là sự tỉnh thức. Sự tỉnh thức đó giúp cho cậu con trai không mắng nhiếc đứa em, trái lại xoay mình lại để tập thở và tập thiền hành. Trong khi đi thiền hành, bước những bước chân an lạc làm dịu những đau khổ xuống thì cậu con trai đó khám phá ra một điều là bố mình có lẽ tiếp nhận hạt giống này từ ông nội. Bố mình chỉ là nạn nhân thôi tại vì bố đã tiếp nhận hạt giống đó nhưng bố chưa có cơ hội để tu tập, để chuyển hóa, cho nên đã trao truyền lại cho mình và nếu mình không tu tập thì mình sẽ trao truyền lại cho con mình sau này. Vì vậy mình phải tu tập để chuyển hóa thói quen này. Nếu thành công thì mình sẽ trở về giúp cho bố. Bố ơi, con không giận bố nữa, tại vì bố cũng là nạn nhân của sự trao truyền từ ông nội. Khi thấy bố mình là nạn nhân của sự trao truyền, bố mình chưa có cơ hội để chuyển hóa thì bao nhiêu giận hờn của cậu con trai đối với bố tự nhiên tan hết. Mới mười hai mười ba tuổi mà đã thành công trong sự tu tập được rồi. Tại vì trước đó cậu có một mối hận nơi bố nhưng sau đó nhận diện ra rằng, bố vì không tu tập nên đã trao truyền hạt giống đó cho mình, tập khí xấu đó cho mình. Nếu mình không tu tập, mình sẽ trao truyền lại cho con mình. Mình không muốn làm như vậy, mình muốn chuyển hóa. Mình thấy bố mình cũng là nạn nhân thôi cho nên mình tha thứ được cho bố mình. Người con trai đó bây giờ đã có chức vụ lớn trong xã hội, đã bắt đầu có con và cố nhiên sẽ không lập lại những lỗi lầm của bố. Cái đó gọi là luân hồi. Luân hồi tức là kiếp này truyền sang kiếp khác. Mình chỉ để cho những cái đẹp, cái hay đi luân hồi thôi còn những cái xấu cái tiêu cực chấm dứt đừng cho nó đi tới. Những thói quen, những tập khí xấu, mình phải chuyển hóa bằng sự tu tập.

Cụ thể mình có thể làm được những gì? Mình tu thiền, mình có thể lấy ra một tờ giấy, viết xuống những cái ưu, những hạt giống tốt nơi người kia, mình quán chiếu, mình thấy được những hạt giống tốt nơi người kia mình viết xuống. Người mình thương có những hạt giống tốt này, mình kể tên ra, gọi tên hạt giống tốt đó ra. Có thì giờ mới nhận diện được những hạt giống tốt của người đó. Người đó là người con trai, người đó là người con gái mà mình đang gặp, đang thương đang yêu thì phải ngồi xuống.  Mình nói trong anh và trong em có những hạt giống tốt này, kể ra cho hết và mình lật trang kia và nói trong anh có những hạt giống xấu này, nếu chưa biết rõ thì phải hỏi thêm. Kể ra cho hết và mình cầu xin người kia, anh có những hạt giống tốt nào và anh có những hạt giống xấu nào, nói cho anh nghe đi.

Thương yêu nhau phải giúp nhau để hai bên hiểu nhau thêm. Tu tập là chuyện rất cụ thể, rất khoa học, một giờ làm việc như vậy thôi là đã tiến bộ rất nhều rồi. trong quá trình giao tiếp liên hệ với nhau thì cái hiểu đó càng ngày càng lớn, cái hiểu càng lớn thì cái thương cũng càng lớn. Tại vì không có hiểu nên không thương. Hiểu ít thì thương ít, hiểu nhiều thì thương nhiều. Cái thương làm bằng chất liệu là cái hiểu, cho nên mình phải hiểu nhau va đừng mong cầu người kia chỉ có hạt giống tốt. Không ai chỉ có toàn hạt giống tốt. Người nào cũng có hạt giống tốt và cũng có hạt giống xấu. Thấy được rồi thì mình cam kết đừng tưới tẩm hạt giống xấu. Mỗi ngày mình tìm cách tưới những hạt giống tốt thì hạnh phúc là một điều chắc chắn sẽ có. 

Có một anh chàng thiền sinh Hoa kỳ đến làng Mai tu tập và ở trên xóm Thượng. Làng Mai có xóm Thượng, xóm Hạ, xóm Trung, xóm Đoài, xóm Mới. Những thanh niên độc thân thì ở xóm Thượng. Anh chàng thiền sinh Hoa kỳ đó một hôm được giao cho một bài tập, viết xuống những đức hạnh, những tính tốt của bố, của mẹ. Kê ra những hạt giống tốt mà mình thấy nơi bố, nơi mẹ. Những hạt giống của tài năng của hạnh phúc mà mình thấy nơi bố và mẹ. Bố thế nào cũng đã trao truyền những hạt giống đó cho mình. Mình có tài năng gì đó, đừng tưởng là tự mình mình có. Cái đó là do bố trao truyền. Có thể bố tiếp nhận hạt giống đó từ ông nội, ông cố và bố đã trao truyền cho mình. Tuy rằng ngoài hình thức bố không có những tài năng mình có nhưng mình đừng tưởng tài năng tự nhiên mình có. Tài năng đó là từ những thế hệ tổ tiên trao cho bố rồi bố trao cho mình đó. Sở dĩ mình thấy được tài năng đó là tại vì mình có hoàn cảnh tốt. Khi có hoàn cảnh tốt thì hạt giống tài năng được phát triển.

Anh chàng thiền sinh Mỹ đó nói rằng bài tập này hơi khó. Nói về những đức tính tốt của bố thì dễ quá đi nhưng nói về những đức tính tốt của mẹ thì khó quá. Mẹ hình như không có hạt giống tốt nhiều, không có đức tính tốt nhiều tại vì anh chàng có vấn đề với mẹ. Khi có vấn đề, có khó khăn với mẹ thì con mắt mình bị che lấp, không thấy được những tích cực của mẹ. Mình bị những điểm tiêu cực che. Mình không biết rằng tài năng, hạnh phúc của mình do mẹ trao truyền rất là nhiều. Vì khó khăn với mẹ nên tưởng rằng mẹ không có gì tốt, có gì đẹp hết. Chỉ có bố mới trao truyền cho mình những cái tốt đẹp đó. Nhưng mà là một thiền sinh nên phải làm bài cho thầy, phải ngồi xuống quán chiếu, phải viết xuống tất cả những đức hạnh, tài năng của mẹ. Trong quá trình làm việc đó anh ta khám phá ra mẹ có nhiều hạt giống rất tốt và mình đã tiếp nhận từ mẹ những hạt giống tốt đó. Vì tu thiền là gì? Tu thiền là có thì giờ nhìn cho kỹ, nhìn cho sâu, gọi là quán chiếu, looking deepling. Khi anh chàng có thì giờ tìm ra những đức tính tốt, những tài năng, những hạnh phúc của mẹ thì khám phá ra mẹ mình rất là giàu có. Trong thời gian đó, hạt giống hạnh phúc trong anh ta được tưới tẩm, thấy niềm biết ơn đối với mẹ dâng lên và trái tim nó êm dịu lại. Vì vậy bài tập này cũng để tưới tẩm hạt giống hạnh phúc, hạt giống tốt. Quý vị có thì giờ làm chuyện đó không? Ngồi xuống lấy tờ giấy và viết những đức tính của bố, của mẹ. Những tài năng, sự kiên nhẫn, can trường những hạt giống bố có, mẹ có. Chắc chắn thế nào cũng có. Thế nào trong chúng ta cũng có những hạt giống của Lạc Long Quân, của Lý Thường Kiệt, của Trần Thái Tông… Nhìn cho kỹ mới thấy được.

Trở lại câu chuyện của thiền sinh Mỹ. Sau khi anh ta ngồi một giờ đồng hồ, anh ta viết xuống được những tích cực của mẹ thì tự nhiên anh ta khám phá ra mình có bà mẹ tuyệt vời mà lâu nay mình không biết hưởng. Vì có những khó khăn giận hờn mẹ mà con mắt mình bị mù, bị bít lấp không thấy được những quý giá của bà mẹ mà mình cũng có nhờ mẹ trao truyền. Sau thời gian tưới tẩm chừng vài giờ đồng hồ, anh ta có phấn khởi. Anh ngồi xuống viết một lá thư cho mẹ trong tâm trạng thương yêu. Mẹ ơi, hôm nay nhờ tu tập con khám phá được con có một bà mẹ rất tuyệt vời. Viết một lá thư tình cho mẹ mình, rất là hay. Trong khi viết, mình tưới tẩm hạt giống của thương yêu, tình nghĩa nơi mình.

Anh ta từng than vản với vợ của anh về mẹ, thời gian anh có khó khăn với mẹ. Nhưng sau đó thì anh ta viết được lá thư và trong đó anh ta nói con mới khám phá ra được là con có một bà mẹ tuyệt vời. Sau khi gởi lá thư đi anh rất hạnh phúc. Mấy ngày sau chị vợ gọi điện thoại sang nói rằng nhận được lá thư của anh, mẹ hạnh phúc lắm. Mẹ nói mẹ tìm lại được đứa con tuyệt vời của mẹ. Mẹ tiếc là bà ngoại không còn sống. Nếu ngoại còn sống thì mẹ cũng sẽ viết lá thư như vậy cho bà ngoại. Tác động dây chuyền, rất hay. Cái xấu có tác động dây chuyền, nhưng cái tốt cũng có tác động dây chuyền. Nghe như vậy, anh chàng viết thêm một lá thư thứ hai: Theo những điều con được học ở làng Mai, bà Ngoại con chưa chết đâu, bà Ngoại con vẫn còn sống trong từng tế bào cơ thể mẹ. Mẹ cứ viết lá thư đó đi. Khi mẹ viết thì bà ngoại của con sẽ đọc, đọc ngay trong khi viết. Đừng tưởng bà ngoại đã mất rồi. Bà ngoại vẫn còn sống ở trong con, trong mỗi tế bào cơ thể của con và mỗi tế bào cơ thể mẹ. Xin mẹ cứ viết lá thư đó đi. Đó là tuệ giác của một thiền sinh tới làng Mai tu học, có được cái thấy như vậy, cái  thấy rất là sâu. Cái đó gọi là quán chiếu. Bà mẹ đã viết lá thư đó. Chúng ta thấy rất rõ, phương pháp này đâu có khó khăn gì mấy nhưng hiệu năng của nó vô cùng. Phương pháp tưới tẩm hạt giống tốt nơi mình và nơi người mình thương.

Từ, Bi, Hỷ, Xả

Chúng ta từng nghe tới bốn chữ Từ, Bi Hỷ, Xả. Cái đó gọi là bốn vô lượng tâm. Vô lượng tâm là tình thương không có biên giới. Vô lượng là không đo được. Vô lượng tâm là trái tim không có biên giới.

Từ là đem lại hạnh phúc.

Tình yêu, tình thương chân thật luôn luôn có khả năng đem lại hạnh phúc. Nếu không đem lại hạnh phúc thì cái đó chưa phải là từ, chưa phải là tình thương đích thực. Đem lại hạnh phúc cho mình và đem lại hạnh phúc cho người mình thương. Tình yêu chân thật phải có chất liệu của từ. Từ tiếng Phạn là Matri. Matri tức tình bạn. Tình bạn này đem lại hạnh phúc cho chính mình, cho người. Muốn hiến tặng cho ai hạnh phúc, mình phải hiểu người đó. Mình không thể áp đặt được. Mình tưởng làm cho người đó hạnh phúc nhưng thực ra làm cho người đó khổ. Thành thử cái hiểu làm nền tảng cho cái thương.

Có bà nọ ép con gái mặc áo dài đỏ mà con gái thì ghét mặc áo dài đỏ. Tại hồi còn con gái bà rất thích mặc áo dài đỏ nhưng mẹ của bà không cho. Khi có con, bà muốn con gái mặc áo dài đỏ để thỏa mãn ước vọng của bà thời còn trẻ. Nhưng cô gái này không thích. Bà ghét con gái. Con gái buồn, con gái giận. Trong Nam có trái sầu riêng, đắt tiền nhưng được nhiều người ưa lắm. Có nhiều người thích trái sầu riêng đến độ ăn xong lấy vỏ sầu riêng cột dưới chân giường để mùi sầu riêng thoang thoảng. Còn tôi thì tôi sợ mùi sầu riêng lắm. Lần đầu tiên tôi nếm mùi sầu riêng là trong bữa cơm có nhiều vị khách quý. Bữa cơm qua đường, đắp y vàng, ăn cơm nghi thức. Tôi không biết đó là múi sầu riêng, tôi tưởng là múi mít. Thấy các thầy khác gắp một miếng, tôi cũng gắp một miếng nhưng bỏ vào mồm rồi thì tôi kẹt cứng, không thể nào nhổ ra được. Tôi biết rằng tôi không thể ăn được trái sầu riêng. Một hôm, trên bàn Phật có ai dâng cúng trái sầu riêng và đến phiên tôi tụng kinh Pháp Hoa, nhưng mùi sầu riêng làm cho tôi không tập trung được thành ra tôi đứng dậy lấy cái chuông úp trái sầu riêng lại. Hôm đó tôi tụng kinh không có chuông, chỉ có mõ. Tụng xong, tôi giải phóng trái sầu riêng. Nếu quý vị nói tội nghiệp thầy Nhất Hạnh, làm việc quá nhiều, bắt thầy ăn sầu riêng, thì tôi khổ đau lắm. Nếu quý vị không hiểu tôi mà ép tôi ăn sầu riêng thì sẽ làm cho tôi khổ. Cũng như vậy đó, muốn hiến tặng người thương thì mình phải biết người đó cần cái gí, có cần cái đó không? Mình thương con mình, thương chồng hay thương vợ của mình cũng vậy. Càng thương thì mình càng làm cho người kia khổ khi mình áp đặt người đó vào những trạng huống mà người đó không thích. Vì vậy cho nên cái hiểu nó làm ra cái thương. Từ cũng vậy. Từ tức hiến tặng niềm vui. Muốn hiến tặng niềm vui mình phải biết người đó cần cái gì và không cần cái gì. Chính mình cũng vậy, mình cần niềm vui. Những cái mình không cần thì đừng áp đặt lên chính mình, cái người khác không cần thì đừng áp đặt lên người khác. Cái hiểu nó đưa tới cái thương. Thương là một nghệ thuật. Thương là làm hạnh phúc cho người kia. Cái ý muốn làm hạnh phúc cho người kia là một chuyện mà nguời kia có hạnh phúc hay không là chuyện khác. Thành ra từ không phải chỉ là ý muốn làm cho người kia hạnh phúc, mà còn là khả năng làm cho người kia hạnh phúc. Khả năng đó là khả năng hiểu được mới thương được, mới dâng tặng hạnh phúc được. Đó là ý nghĩa của từ. Khi nhìn lại liên hệ của ta với người kia, chúng ta tự hỏi, trong tình thương của chúng ta, có chất liệu của từ hay chưa, ta đã hiểu được người đó hay chưa? Ta có thể dâng tặng cho người đó niềm vui hằng ngày hay chưa, những lời nói, những cử chỉ có thể làm ra hạnh phúc cho người đó? Đó là yếu tố đầu của thương yêu là Từ.

Yếu tố thứ hai của tình thương yêu là Bi. Bi là khả năng lấy đi những khổ đau ở người kia.

Người kia có những khổ đau, những bức xúc, những khó khăn. Nếu mình lấy ra được, hoặc mình chuyển hóa được thì gọi là Bi. Người mình thương có thể là vị hôn phối của mình, vợ mình, chồng mình, con mình hay bố mẹ mình… có những khổ đau bức xúc, lo lắng buồn khổ. Nếu mình có khả năng lấy buồn khổ ra khỏi người đó thì gọi là Bi. Trong tình thương của quý vị, có chất liệu của Bi hay chưa? Nếu quý vị không hiểu được, không nhận diện được những khổ đau đó, thì làm sao lấy ra được? Trái lại quý vị có thể dồn thêm những khổ đau cho người đó nữa. Vì vậy nhìn lại đi, xem trong tình thương của mình với người kia có chất liệu của Bi hay không?

Yếu tố thứ ba của tình thương đích thực là Hỷ. Hỷ tức là niềm vui.

Tình thương đích thực thì nó đem lại niềm vui cho mình và cho người kia. Còn thương nhau mà mỗi ngày làm cho nhau khóc hoài thì cái đó không có Hỷ. Dìu nhau vào thế giới sầu muộn, khổ đau, khóc thương thì đâu phải tình thương đích thực. Thành ra phải xét lại, coi thử tình thương của mình với người kia có yếu tố của Hỷ không?

Yếu tố thứ tư của tình thương đích thực là Xả.

Xả tiếng Phạn là Upeksa, có nghĩa là không kỳ thị, không phân biệt. Khi mình thương ai thì mình với người đó trở nên là một, không ranh giới nữa. Niềm vui của người đó là niềm vui của mình. Khổ đau của người đó là khổ đau của mình. Thấy được như vậy thì biết rằng trong tình thương của mình có yếu tố thứ tư, yếu tố Xả. Những gì mình làm cho người đó là làm cho mình, những gì làm cho mình cũng làm cho người đó, không có sự phân biệt giữa mình với người đó nữa. Hạnh phúc là hạnh phúc chung, đau khổ là đau khổ chung. Khi một người cha và một người con thương nhau thì hạnh phúc là hạnh phúc chung mà khổ đau cũng là khổ đau chung. Hạnh phúc không phải là vấn đề cá nhân. Hạnh phúc là vấn đề của cả hai người. Nếu cha mình tiếp tục khổ đau thì không có cách gì mình có hạnh phúc được. Nếu con mình khổ đau thì là cha, mình không thể nào có hạnh phúc được. Vì vậy phải thấy rằng, hạnh phúc của con là hạnh phúc của chính mình và khổ đau của con là khổ đau của chính mình. Hạnh phúc của cha là hạnh phúc của chính mình, khổ đau của cha là khổ đau của chính mình. Thấy được như vậy thì trong tình thương có yếu tố thứ tư là yếu tố Xả, không kỳ thị.

Giáo lý về sự thực tập thương yêu trong đạo Bụt rất là sâu và mình học suốt đời cũng chưa hết phương pháp thương yêu trong đạo Bụt, đạo Phật. Khi tình thương của mình có yếu tố thứ tư, không kỳ thị, không phân biệt, hạnh phúc và khổ đau là của chung cả hai người chứ không  phải của riêng từng người thì lúc đó mình biết tình thương của mình là tình thương đích thực, Từ ,Bi, Hỷ, Xả. các bạn nên tìm hiểu thêm trong những buổi pháp đàm. Mình tìm hiểu thêm thế nào là tình thương đích thực, tình thương chân thật, true love. Mà hễ có tình thương đích thực rồi thì chắc chắn là có hạnh phúc. Mình sẽ không dìu nhau đi vào địa ngục, mình dìu nhau đi vào Tịnh độ, vào Thiên đường.

<<Bài trước | Bài kế >>