|
Bài thơ "Lính mà em" của ai?
 Sau
khi Phạm Tiến Duật qua đời, tình cờ, một lần vào trang web
nguyenkhacphuc.com, tôi thấy nhà văn Nguyễn Khắc Phục cho đăng
bài thơ "Lính mà em" của nhà thơ quá cố. Bài thơ đã
gây ấn tượng mạnh trong tôi bởi yếu tố lãng mạn trữ tình được thể
hiện qua những dòng cảm xúc thật chân thành của một người lính trong
cuộc chiến đang ở vào thời kỳ vô cùng khốc liệt. Xét về mặt thi
pháp, "Lính mà em" thuộc một "kênh" khác hẳn với những gì
trước đó Phạm Tiến Duật đã viết. Nó thuộc vào "phần chìm" của tư
tưởng nghệ thuật, thoát ra khỏi những ràng buộc của hệ ý thức, khẳng
định tư cách cá nhân của người nghệ sỹ trong quá trình sáng tạo. Với
bài thơ này, tất nhiên, lúc ấy, tốt nhất là nên cất dưới đáy ba lô,
còn nếu dại dột mà hở ra thì cái "vạ" có khi còn "đậm" hơn cả "Vòng
trắng" sau này.
Đang định viết vài dòng bình thi phẩm lãng mạn khá hiếm hoi thời
chiến chinh này gửi vào "trannhuong.com" để tưởng nhớ hương
hồn nhà thơ Trường Sơn thì tôi lại đọc được một tư liệu khá bất ngờ
trên Blog ABA.ABA.ABA của ông bạn Lưu Đình Tuân về bài thơ
trên.( Lưu Đình Tuân, tuổi Hổ (1938), vốn là giáo viên giảng dạy
môn toán PTTH, đa tài, giỏi tiếng Pháp, tiếng Bồ, viết thư pháp chữ
Hán có hạng, đã từng làm chuyên gia giáo dục Phi châu, dịch nhiều
sách của Viễn Đông bác cổ sang tiếng Việt. Là một tay giang hồ lãng
tử, HọLưu (Chắc không phải là hậu duệ Lưu Bị) đã nhiều lần "du hành"
xuyên Việt bằng con xe "bố già" long song sọc, chiếc laptop và chiếc
máy ảnh"lười" kỹ thuật số...). Độc giả nào muốn đọc những "đoản
khúc " hài hước của Lưu Đình Tuân xin vào địa chỉ Blog sau :http://360.yahoo.com/profile-dwy_uMM9brP65UPYtEzXaQWPWQv3TqM-?cq=1
Lưu Đình Tuân hiện đang là phiên dịch tiếng Bồ và tiếng Pháp cho
huấn luyện viên trưởng và một số cầu thủ nước ngoài của CLB bóng đá
hạng nhất tỉnh Tây Ninh.
Ông có một người anh họ là Vũ Quốc Chấm. Đầu năm 1975, Đà Nẵng thất
thủ, ông Chấm khi ấy thuộc quân Giải phóng, nhân lúc lộn xộn ở phi
trường, có lượm được cuốn sổ tay của người lính Việt nam cộng hòa
nào đó để lại, trong đó chép bài thơ "Lính mà em". Chuyện ấy
cũng là lẽ thường, miễn bàn luận nếu không có một cô bé phát hiện
ra, trong sổ tay chị gái mình cũng có bài thơ giống hệt như thế (chỉ
khác vài ba chữ) mà tác giả lại là... một người lính Sài gòn. Chuyện
thực hư như thế nào, bạn đọc đọc những dòng dưới đây, trích từ Blog
ABA.ABA.ABA của tác giả Lưu Đình Tuân.
(Trích từ Blog ABA.ABA.ABA) ... Riêng bài thứ ba dưới đây, anh Chấm
nói với tôi đại khái:" Cái bọn lính Ngụy chúng nó cũng thích thơ chú
ạ. Năm 75, lúc vào sân bay Đà Nẵng, giấy tờ ngổn ngang, anh vớ được
quyển sổ tay, chép nhiều bài thơ hay ra phết, bài này anh nhớ nhất,
anh đọc chú nghe; ấy, cái thời nào nó phải theo thời ấy, chú ạ; nó
là bài thơ của người em gái động viên cái bọn lính tiền tuyến ấy mà!
Bài ấy như thế này: Lính mà em
Em trách anh sao gửi thư chậm thế,
Em đợi hòai sẽ giận cho xem.
Biên thư cho em
bao giờ anh muốn thế,
Hành quân đường dài đấy chứ.
Lính mà em!
Anh gửi cho em mấy cành hoa
dại,
Để làm quà, không về được em ơi,
Không dạo mát nửa đêm cùng em
được,
Thôi đừng buồn em nhé.
Lính mà em!
Hẹn
nghỉ phép, anh cùng em dạo phố,
Tay chiến binh đan đầu ngón
tay mềm,
Em xót xa đời anh nhiều đau
khổ,
Anh chỉ cười và nói:
Lính mà em!
Qua xóm nhỏ anh ghi dòng lưu niệm,
Trời mưa hai đứa đứng bên
thềm,
Anh che cho em khỏi ướt tà áo tím,
Anh quen rồi, không lạnh.
Lính mà em!
Anh kể chuyện hành quân và gối súng,
Trăng đêm đầu không đủ viết
thư đâu,
Biên thư cho em nét nhòe như
vụng.
Hiểu giùm anh, em nhé!
Lính mà em.
Ghét anh ghê, chỉ có tài biện luận,
Làm người ta thêm nhớ thương nhiều.
Em xa lánh những ngày vui trên phố,
Để nhớ người hay nói
“Lính mà em”.
Vũ Quốc Chấm (sưu tầm)
Sân bay Đà Nẵng 1975
Đương nhiên các dấu chấm, phẩy do mình ghi thêm vào (ông Hải, ông
Côn, ông Báu, xem lại và comment hộ) và từ em ban đầu nay mình sửa
lại là anh (chữ xanh).
Trở lại bài thơ
Cái li kì của bài thơ này không phải là ở chỗ “người em” của Thôi Hộ
không biết bây giờ đi đâu, mà ở chỗ nó ngược lên nữa mình chắp nối
lại theo kỹ thuật “truyện trinh thám An Nam” như sau:
Nhà thơ Phạm Tiến Duật, khi ở Trường Sơn, làm bài thơ này nhưng dấu
đơn vị vì nội dung ủy mị quá, không có lợi cho cách mạng. Nhưng có
lẽ tiếc chiếc “áo gấm đi đêm” hay vì lí do nào đó, bài thơ
được tên lính ngụy nào đó chép vào sổ tay, để rồi, khi tháo
chạy/chết, quyển sổ tay rơi vào tay ông anh Chấm mình. Và cuối cùng,
khi nhà thơ Phạm Tiến Duật chết rồi, nhà văn Nguyễn Khắc Phục mới
công bố nó trên trang web của mình, mà 27-12-2007 mình tình cờ vào
được, nay copy lại như sau:
LÍNH MÀ EM
Phạm Tiến Duật
Em trách Anh gửi thư sao chậm
trễ
Em đợi hoài em sẽ giận cho xem
Thư Anh viết bao giờ Anh muốn thế
Hành quân hoài đấy chứ,
Lính mà em!
Anh gửi cho Em mấy nhành hoa
dại
Để làm quà không về được em ơi
Không dự lễ Nô- En cùng em
được
Thôi đừng buồn em nhé,
Lính mà em!
Ngày
nghỉ phép Anh cùng Em dạo phố
Tay
chiến binh đan năm ngón tay
mềm
Em xót xa đời anh nhiều gian
khổ
Anh mỉm cười rồi nói,
Lính mà em!
Qua xóm nhỏ anh ghi dòng lưu niệm
Trời mưa to, hai đứa
nép bên thềm
Anh che em khỏi ướt tà áo tím
Anh quen rồi không lạnh,
Lính mà em!
Anh kể em nghe chuyện trong này
Trăng đầu mùa không đủ viết
thư đâu
Thư Anh viết chữ mờ nét
vụng
Hãy hiểu dùm Anh nhé,
Lính mà em!
Ghét Anh ghê chỉ được tài biện hộ
Làm cho người ta thêm nhớ thương
Em xa lánh những ngày vui trên phố
Để nhớ người hay nói,
Lính mà em!
Như vậy là ông Duật cho tới lúc chết vẫn là thằng cáy và ông Phục là
thằng tốt với bạn bè, chẳng quản đến thân.
Nhưng khoan, vẫn chưa hết truyện li kì
Khi mình đang vào trang nguyenkhacphuc.com –
canhcualieutrai@yahoo.com.vn, gọi cô phụ trách máy tới xem để in
ra. Cô này liếc qua, nói “Ơ bác cũng thích thơ à?” – “Ừ,
thế mày có thích không? Xem đi!”. Cô bé chăm chú một lúc, rồi
nói: “Ơ, cháu cũng biết bài này, à không, nó có mấy chỗ khang
khác. Giống cái bài trong sổ thơ của chị cháu. Để cháu về xem lại”."
Vậy thì rốt cuộc, bài thơ
"Lính
mà em" là của ai? Của nhà thơ Phạm Tiến Duật mà người lính Cộng
hòa nào đó vô tình "nhặt được" bản thảo rơi trên đường hành quân,
chép vào sổ tay rồi đến khi thành phố thất thủ, anh ta "bỏ của chạy
lấy người" di tản (hoặc tử thương) tại phi trường hay là ngược lại?
Rất mong có sự minh định từ những người lính của cả hai bên đã từng
tham gia cuộc chiến và bạn đọc trong và ngoài nước yêu mến văn
chương.
Xuân Mậu Tý
Đặng Văn Sinh
|
