Thiền & thở "phiên bản thế kỷ
21"
Hình
ảnh các thiền sư ngồi yên để thực tập thiền định và chánh niệm trông
có vẻ rất huyền bí và xa lạ với nhiều người trần tục.
Nhưng để giải mã sự bí ẩn của 'chánh niệm,' sư thầy Pháp Cầu thuộc
pháp môn Làng Mai nói: "Khả năng ý thức được những gì đang xảy ra
trong bản thân mình, trong tâm mình và trong hoàn cảnh xung quanh
mình trong đạo Bụt (đạo Phật) gọi là chánh niệm".
"Hình thức thực tập này đã có từ rất lâu đời trong đạo Phật. Trên
thực tế, kinh quán niệm hơi thở là kinh được giảng dạy nhiều nhất
trong đạo này."
Sư thầy Pháp Cầu cho biết, khi người ta tập cách trở về với hơi thở
của mình, chú ý đến hơi thở của mình thì đó là bước thiết yếu đầu
tiên để đánh thức năng lượng tỉnh thức trong tâm.
"Và với sự tỉnh thức đó, người ta sẽ có công năng nhận diện được
những gì đang xảy ra và đồng thời sẽ có khả năng trị liệu những bế
tắc, khó khăn không chỉ trong tâm mà ngay cả trong thân của mình."
"Đó là một trong những điểm căn bản nhất,", sư thầy kết luận.
Như vậy,
chánh niệm, nói một cách nôm na theo ngôn ngữ bình dân là khả năng
thức tỉnh, ý thức được tình trạng tâm lý và thể lý của bản thân cũng
như môi trường xung quanh mình.
Nhưng chẳng phải con người chúng ta, ngoài những giờ nghỉ ngủ ra,
lại không 'thức tỉnh' sao?
'Thức tỉnh' theo cách dạy và thực hành của thiền sư Thích Nhất Hạnh
có gì khác biệt và thu hút nhiều người đến thế?
'Thức
tỉnh' để vui sống
Sư thầy
Pháp Dung, đã từng là một kiến trúc sư Việt kiều ở Mỹ trước khi xuất
gia theo "đạo Bụt" tại làng Mai, kể lại kinh nghiệm của mình khi còn
trẻ.
"Lúc đó
tôi đang tìm hướng đi, có nhiều vấn đề trong tâm, giận gia đình chưa
giải quyết được."
"Thiền
định giúp tôi hiểu được những khó khăn của mình, hiểu được cảm xúc
khó khăn đối với gia đình. Thiền giúp tôi sống có ý thức hơn và cảm
thấy vui vẻ yêu đời hơn."
"Tôi lớn
lên bên Tây nên có tính thích rõ ràng, thiết thực. Hiểu thì mới làm.
Làm cái này thì được kết quả này, rất cụ thể."
Sức hấp
dẫn của phương pháp chánh niệm làng Mai nằm ở chỗ 'đời thường' và
'thiết thực' của nó. Người thực hành phương pháp này học cách huấn
luyện năng lượng để sử dụng trong các tình huống sinh hoạt hàng
ngày, trong gia đình và nơi công sở.
Để minh
họa, sư thầy Pháp Dung kể lại câu chuyện ăn nhưng không biết rằng
mình đang ăn trong xã hội phương Tây hậu công nghiệp hóa.
Nhịp sống
hối hả, lệ thuộc nhiều vào máy móc khiến nhiều người có thói quen
'một công đôi ba việc', vừa ăn vừa làm việc tại bàn, vừa ăn vừa xem
TV, v.v.
Thực tập
'chánh niệm' trong ăn uống nghĩa là ý thức được mình đang ăn gì,
thức ăn đó đến từ đâu, ai đang cùng ngồi ăn với mình.
Trong
trường hợp cụ thể này, 'chánh niệm' chỉ đơn giản là học cách 'có
mặt' với thức ăn, cách hiện diện hoàn toàn với những ai đang cùng
ngồi ăn với mình, để "biết ơn miếng ăn" và trân trọng sự hiện diện
của gia đình, bạn bè, đồng nghiệp hơn.
"Phương
pháp này tuy dễ mà khó, cần phải luyện tập thường xuyên. Khi đã được
phát triển thành thói quen, người thực hành sẽ biết cách ý thức được
những hạnh phúc căn bản trong cuộc sống hàng ngày để nâng cao chất
lượng cuộc sống."
Tuy
nhiên, thực tế cuộc sống không phải lúc nào cũng chan chứa niềm vui.
Con người vẫn phải đối diện hàng ngày với nhiều nỗi đau cả về tâm lý
và thể lý trong cuộc sống.
'Chánh
niệm' có lợi ích gì, và có áp dụng được vào những trường hợp đó
không?
Sư cô
Định Nghiêm chia sẻ thêm về mối liên hệ giữa 'chánh niệm' và đau
khổ.
'Thức
tỉnh' để hóa giải
Kinh nghiệm của sư cô Định Nghiêm cho thấy, khi người ta quá đau khổ
thì họ thường có khuynh hướng chạy trốn và không muốn đối diện với
nó.
"Khi tôi chưa thực tập, thì tôi luôn luôn tìm cách làm gì đó để quên
nỗi đau khổ đi. Ví dụ như bật TV lên coi, đi kiếm bạn để đi chơi."
Khi trải qua nỗi đau mất cha, cô đã học cách thiền để ý thức về nỗi
đau khổ của mình. Cô nhận ra rằng:
"Thật ra chỉ có mình mới làm cho mình đỡ khổ. Chỉ có mình mới biết
cách chăm sóc được cái buồn cái khổ của mình và làm vơi nó đi."
'Chánh niệm', trong trường hợp của cô, lại có nghĩa là "thật sự có
mặt cho chính mình và biết rõ điều gì đang xảy ra trong thân thể,
tâm tư của mình, đồng thời biết rõ những gì đang xảy ra xung quanh
mình."
Hậu quả của việc chạy trốn, không biết cách đối diện và xử lý với
nỗi đau khổ của chính mình là: "Cái buồn khổ vẫn cứ nằm đó, không
được chăm sóc và tới khi mình chạm trở lại thì mình cũng khổ y
nguyên như vậy. Nó cứ tiếp tục và trở lại."
Thế nên, theo kinh nghiệm của cô, khi thực tập cách đối diện với nỗi
đau khổ, không trốn chạy nó cũng là lúc cô nhận ra mình đang thật sự
đau khổ. Cô dần thông hiểu được cảm xúc của mình.
"Và khi cảm xúc của tôi lắng lại, tâm tôi lắng lại thì tự nhiên
những suy nghĩ của tôi trở nên rõ ràng hơn. Tôi mới nhìn rõ được và
sáng suốt hơn."
Cô giải thích rằng càng ngày càng có nhiều người muốn thực tập
phương pháp này vì nó 'đơn giản, và không có vẻ là tôn giáo'.
"Bất cứ người nào không có niềm tin, hay có niềm tin cũng làm được.
Một người đạo Chúa, đạo Hồi cũng làm được."
Nhưng có phải bất cứ ai cũng thực tập được phương pháp này hay
không? Những người trẻ hiếu động có tìm được lợi ích của phương pháp
luyện tập ngồi yên, tập trung vào hơi thở không?
Sư thầy Pháp Hữu, một trong những đệ tử trẻ nhất của thiền sư Thích
Nhất Hạnh tại làng Mai giải thích thêm.
'Thức
tỉnh' để kết nối
Sư thầy Pháp Hữu sinh ra và lớn lên tại Canada, được gia đình giới
thiệu đến làng Mai từ lúc chín tuổi.
Pháp Hữu mộ đạo qua nếp sinh hoạt chan hòa, tình thân giữa người với
người với nhau, và dáng vẻ 'không có gì chùa chiềng' tại làng Mai.
Sư thầy nhập pháp môn này lúc 16 tuổi.
Theo giải thích của vị sư thầy trẻ tuổi này, 'chánh niệm' giúp người
ta thật sự kết nối giữa tâm và thân, giữa người với người, giữa quá
khứ, hiện tại với tương lai.
Lớn lên trong xã hội phương Tây, Pháp Hữu nhận xét mình đã từng sinh
hoạt như một người máy.
"Sáng dậy tắm rửa, đi học, đi chơi. Suốt ngày nghe nhạc qua các
thiết bị di động, bỏ túi. Hoặc chơi trò chơi điện tử, hoặc lên mạng
kết nối ảo với người này người kia."
"Vì thế người trẻ chúng tôi không bao giờ hiện diện với những cảm
xúc, suy nghĩ của mình, không bao giờ có mặt với bạn bè và gia đình
xung quanh."
"Với chánh niệm, tôi học cách ý thức hơn về giây phút hiện tại. Biết
mình đang làm gì. Biết chuyện gì đang xảy ra. Biết mình phải khắc
phục điều gì để giúp gia đình, và các mối quan hệ xung quanh mình."
Pháp Hữu chia sẻ thêm điều tâm đắc khi nhận ra tầm quan trọng của
việc tập trung vào giây phút hiện tại.
"Ý thức về hiện tại không có nghĩa là quên đi quá khứ, hoặc bỏ mặc
tương lai. Trái lại, ý thức thật sự về giây phút hiện tại sẽ giúp
người ta hành động có trách nhiệm hơn. Quá khứ - hiện tại - tương
lai là một chuỗi liên tục, không đứt quãng."
Thiết nghĩ, hiểu được điều đó, người trẻ cũng như người già sẽ có
thể có hành động một cách có trách nhiệm với mình và xã hội hơn, tại
đây và ngay bây giờ.
Đây là phần hai và cũng là phần cuối của loạt bài tìm hiểu về phương
pháp thiền định và chánh niệm do thiền sư Thích Nhất Hạnh truyền
giảng trong xã hội phương Tây.
Nguồn:
BBC 18.4.2012
Từng bước thảnh thơi, từng bước nở hoa sen |
|
ĐẠO BỤT
TRONG
DÒNG
VĂN
HÓA
VIỆT
PHẬT SỰ
VU LAN 2551
VẤN ĐỀ GIÁO HỘI TN
ĐẠO BỤT HIỆN ĐẠI HÓA
PHÁP NẠN CHÙA BÁT NHÃ III -
II
THEO DẤU THIỀN SƯ
3
|
4
|
5 |
6 |
7
LIÊN MẠNG PHẬT GIÁO
VIỆT NAM : |
|