Người giàu có và
cái bát mẻ
Tựa bài viết có vẻ không ổn vì hai hình ảnh tương phản này có thể
chẳng bao giờ thấy nhau. Không có người nhà giầu nào lại dùng cái
bát đã sứt mẻ; cũng như, cái bát nào trong bếp người nhà giầu mà
chẳng may bị mẻ thì số phận nó nhiều phần sẽ nằm trong thùng rác!
Nhưng, vốn chẳng có chi tuyệt đối trong cõi Ta-bà nên buổi chiều thế
này mới khác những buổi chiều từng qua.
Nắng chiều đã tắt
nhưng cái nóng còn oi ả, lết theo bước chân mệt nhọc của một gã
thanh niên nghèo khó. Gã có vẻ là một kẻ ăn xin, với y phục rách
rưới, lôi thôi, trên tay lại ôm cái bát bẩn thỉu đã sứt mẻ. Hình như
gã đã đói lả vì bước chân xiêu vẹo, ngả nghiêng, tiến được một, lại
lùi hai! Cuối cùng, chịu không nổi nữa, gã dựa vào cánh cổng một
dinh thự.
Tình cờ, cũng lúc đó, người chủ nhân mở cửa bước ra. Bằng phản ứng
tự nhiên, gã nghèo khổ nâng cái bát mẻ bằng hai tay tỏ sự cung kính
người đối diện, rồi cất tiếng van xin:
- Con lạy ông, con lạy bà, xin nhủ lòng bố thí cho con miếng cơm dư.
Ông nhà giầu, chắc đã nhiều lần gặp cảnh ăn mày tới xin, nhưng nghe
giọng nói của gã bần cùng, ông chợt xao xuyến. Đưa tay gỡ chiếc nón
lá rách bươm trên đầu kẻ nghèo khổ để nhìn cho rõ mặt thì ông chợt
biết, đây chính là giây phút thiêng liêng, giao cảm với người bạn
tri kỷ đã khuất núi bao năm.
Thay vì sai gia nhân mang thức ăn cho gã, ông lại nhẹ nhàng, vừa cầm
tay dắt gã vào, vừa nói:
- Vào đây, vào đây, ta có chuyện nói ngươi.
Gã thanh niên hiểu lầm, hoảng sợ la lên:
- Không! Không! Con dù nghèo nhưng không rình rập trộm cắp gì! Con
đói quá, chỉ xin hạt cơm dư mà thôi!
Ông nhà giầu trấn an:
- Ngươi đâu có phạm tội gì. Vào đây ta cho cơm rồi hỏi gia cảnh
ngươi chút thôi.
Sau khi lặng lẽ ngồi nhìn gã nghèo khổ ngấu nghiến hết hai tô cơm
đầy, ông nhà giầu mới điềm đạm hỏi:
- Này, hãy nói ta nghe, trước khi chết, cha ngươi dặn dò những gì?
Gã cúi đầu, lí nhí:
- Thưa ông, con là một đứa con bất hiếu. Vì được cha quá nuông chiều
nên con thường lơ là việc học hành, theo chúng bạn phạm đủ tội hoang
đàng. Khuyên răn con không được, cha buồn lắm. Trước phút lâm chung,
cha bỗng dặn con là ruộng nương, nhà cửa để lại, dù con có ngu muội
tiêu xài hoang phí hết, nhưng chiếc áo dày đang mặc trên người đây
là kỷ vật cuối cùng của cha, có nghèo đói tới đâu cũng không được
bán, phải luôn giữ nó trên thân mình. Thưa ông chủ, con tuy bất
xứng, bất hiếu, nhưng lời cuối cha dặn, con vẫn giữ đây.
Ông nhà giầu đưa tay sờ nhẹ lên tấm áo lem luốc trên thân gã nghèo
khổ và lầm thầm, như không cần cho gã nghe mà vẫn khiến gã bàng
hoàng:
- Tạ ơn Trời Phật, cuối cùng thì con anh đã tìm tới đây, để tôi được
trọn lời anh ủy thác.
Ông cầm lấy bàn tay khô cứng của gã, nhìn sâu vào đôi mắt gã, rồi ân
cần, chậm rãi bảo rằng:
- Này con, chiếc áo này là gia tài lớn lao mà cha con đã để lại cho
con. Gia tài này, con có nhận được hay không còn do sự sám hối chí
thành của con và lời cầu nguyện hằng đêm của ta. Hôm nay, con đã đến
đây gặp ta, quả là con đã biết lỗi, muốn chuộc tội mình, dù đói
nghèo cũng giữ lòng trong sạch. Còn ta, ta luôn cầu nguyện Chư
Phật, xin quý ngài từ bi dẫn dắt con tới để ta trọn lời ủy thác của
người bạn cố tri.
Này con, thuở sinh thời, cha con và ta là hai người tương đắc, tâm
giao. Nỗi khổ của cha con về đứa con ngỗ nghịch, ta đã biết đủ, nghe
đủ nên cha con đã ủy thác ta, chỉ cho con đâu là gia tài ông để lại.
Điều này chỉ có được khi con đủ lòng hối hận và ta đủ lòng thành cầu
xin.
Này con, hãy kính cẩn cởi chiếc áo này ra. Hãy nhìn cho thật kỹ khắp
chiếc áo. Con thấy gì không? Đây này, ở góc chéo áo, lẩn sau hai lớp
vải dày là hạt minh châu vô cùng quý báu. Với hạt châu này, con sẽ
là người giầu có, gia sản của ta chẳng đáng chi so sánh.
Này con, hãy nhìn kỹ hạt châu lấp lánh kia. Hạt châu đó soi suốt mọi
sự, nhận biết mọi sự không qua một lăng kính phân biệt nào. Hạt châu
đó nhìn những thành hoại, sang hèn, còn mất, đẹp xấu, thủy chung,
bội phản, vui buồn .. v..v.. đến rồi đi với tâm an nhiên, thanh
thản.
Con có hiểu ta đang nói gì không? Này con, hạt châu đó là sự nhận
biết mọi trạng huống. Hạt châu đó là chủ nhà. Mọi sự quanh con là
khách vãng lai. Chủ nhà không đi đâu cả. Chủ nhà luôn đứng đó, vui
vẻ, tiếp mọi người khách đến rồi đi mà không hề đi theo khách, nên
chủ nhà chẳng bao giờ bị vướng bận vì những người khách mang đủ các
tên gọi khác nhau. Nào là ông khách Sang Hèn, bà khách Buồn Vui, anh
khách Phản Bội, chị khách Thủy Chung …. Dù mang tên gì cũng là tên
của khách, chủ nhà chỉ nhận biết thôi nên tâm chủ nhà rỗng rang. Vì
rỗng rang nên giầu có.
Này con, tại sao giầu có ư? Hãy khép hờ mắt mà quán chiếu xem. Nếu
tâm con chẳng còn vướng mắc những hệ lụy vô thường kia thì con sẽ
luôn là NGƯỜI CHO chứ không phải KẺ NHẬN. Con nở một nụ cười với
người, là quà tặng, con tha thứ cho người gây khổ đau là con vượt
thoát khổ đau, con không khư khư ôm giữ gì, là con buông xả được nỗi
lo sợ mất những thứ đó ….
Tiếp tục quán chiếu đi con! À, con đang thấy rõ dần rồi đó! Đúng
vậy, khi con thương yêu ai, vì muốn người đó mãi mãi thuộc về mình
nên con đã vô tình xử sự như một kẻ ăn xin. Xin gì ư? Con thầm xin
người đó đừng bao giờ hết thương con! Đừng bao giờ bỏ con! Đừng bao
giờ đổi tình thương con thành tình thương người khác! Này con, nếu
đối tượng thực tình hết thương con thì con xin cũng chẳng được, phải
không?
Tốt lắm, con thấy rõ thêm chút nữa rồi. Tiếp tục quán chiếu đi. Nếu
nhận ra muôn sự quanh vạn hữu mọi loài đều đến rồi đi, còn rồi mất ,
sao lại tự cột mình vào thành, vào hoại đó? Sao cứ mãi là kẻ nghèo
khó ăn xin mà không là người nhà giầu ban phát?
Hãy mở viên minh châu trong chéo áo ra! Nào, hãy cho ta xem gia tài
con có những gì? Ồ! Nhiều quá hả? Con vừa hết khổ đau! Con vừa hết
tủi nhục! Con vừa hết tự ti mặc cảm! Con vừa hết bệnh tật, yếu đuối!
vì tất cả những thứ bám chặt con lâu nay vừa được con nhận ra CHÚNG
LÀ ĐỐI TƯỢNG BỊ NHÌN CHỨ KHÔNG PHẢI LÀ CON!
Thế, con là cái gì ư? Con là cái vô hình vô tướng, vô sinh bất diệt
vừa lóe lên, rực sáng! Con là cái nhận biết sự việc. Con không phải
là sự việc. Tấm thân tứ đại lem luốc nhưng cái nhận biết tiềm ẩn
trong thân này không lem luốc. CON LÀ HẠT MINH CHÂU TRONG CHIẾC ÁO
TỒI TÀN.
Hỡi kẻ cùng tử, con còn thân người đây làm phương tiện chiếc thuyền,
con vừa khai mở trí huệ để thấy hướng đi, con vừa tìm lại gia tài để
thành người giầu có. Bấy nhiêu hành trang quý báu, con sẽ không bao
giờ còn là kẻ ăn xin nghèo khổ nữa. Chắc chắn như thế, vì với hạt
minh châu, con sẽ dong thuyền Bát Nhã ra khơi. Con không cần xin
thêm gì, chỉ còn vô lượng của cho.
Hôm sau, khi gia nhân trong dinh thự ra quét dọn cửa trước, thấy một
cái bát mẻ nằm im lìm bên vách tường.
Cái bát được gom chung với những rác rưởi trong bao.
Hạnh Chi
(mùa Vu Lan 2009)
Kính đảnh lễ Thầy đã mẫn ái gợi ý để con viết ra những dòng này. |