Mặc
Giang (墨
江
Mò Jiāng) là một từ Hán Việt là bút hiệu của một thi sĩ.
Mặc (墨
Mò) có nghĩa là tĩnh mịch, tĩnh lặng, bình thản, thanh
thản, trầm lặng, yên lặng, trong lặng, lắng trong, sáng
suốt, thấu suốt… Giang (江
Jiāng) có nghĩa là sông, cũng có nghĩa là dòng nước của
con sông. Ở trong ngữ cảnh này, Giang có nghĩa thứ hai.
Mặc Giang có nghĩa là dòng nước trong lặng của con sông.
Nhờ dòng nước trong, ta mới thấy được cát, rác rến và lá
cây. Nước trong chỉ cho cái tâm tĩnh lặng của thi sĩ. Nhờ
tâm tĩnh lặng nên thi sĩ mới sáng tác ra rất nhiều bài thơ
hay mang nhiều khía cạnh và góc độ khác nhau như đạo Pháp,
dân tộc, quê hương, làng xóm, vùng miền, cha mẹ…
Mặc Giang[1] là bút hiệu của một nhà Sư, đạo hiệu là Nhật
Tân (日
新
Rì Xīn). Nhật (日
Rì) là ngày; Tân (新
Xīn) là mới. Nhật Tân có nghĩa là ngày mới. Với bút hiệu
‘Mặc Giang,’ mỗi ngày mỗi ngày mới, thi sĩ sáng tác ra
nhiều bài thơ mới để cống hiến cho đời và cống hiến cho
đạo. Vậy, Mặc Giang vừa là nhà thơ thời đại vừa là nhà Sư
nhập thế. Thơ của ông xuất hiện trong âm nhạc, ca nhạc và
trên nhiều trang web điện tử khác nhau, đa dạng và phong
phú bởi vì ông viết thơ bằng cái tâm hỷ tâm xả như nước
lã, ngõ ngách nào thơ ông cũng chảy tới, vùng miền nào thơ
ông cũng có mặt, không vụ lợi cá nhân. Ông viết thơ bằng
cái tâm cộng đồng, cái tâm tập thể, cái tâm vô ngã vị tha,
nên thơ ông đi vào đạo rất dễ và vào đời cũng không khó,
đối tượng nào có đủ duyên bắt gặp thơ ông đều cũng ưa
chuộng.
Với bút hiệu như vậy, với đạo hiệu như vậy và với cái tâm
như vậy, ông đã và đang đóng góp rất nhiều bài thơ hay cho
nhân thế. Thơ của Mặc Giang mang nhiều chủ đề khác nhau,
đa dạng và phong phú, trong đó đối với người viết bài này,
chủ đề nổi bậc là chủ đề “Chất Hoa” trong thơ của ông.
Trong bài thơ “Đóa Hoa Ðạo Ðức,” ông có đề cập tới hoa,
ông viết thơ theo kiểu độc thoại vừa viết vừa trả lời:
“Đóa hoa đạo đức là hoa gì
Tìm khắp trần gian chẳng thấy chi
Tìm khắp chợ hoa, đều chẳng có
Chưa từng nghe nói đó hoa chi.
Đóa hoa đạo đức là hoa chi
Ai biết, làm ơn chỉ giúp đi
Ai cũng lắc đầu, nghe lạ quá
Xưa nay chẳng biết đó hoa gì.
Đạo đức đơm hoa, mới tuyệt kỳ
Mọc từ sân hận với mê si
Ươm phân phiền não, tưới ô uế
Mà kết thành hoa mới lạ hì.
Này này lẳng lặng lắng tai nghe
Lục dục thất tình thoát biển mê
Sen nở lìa bùn sao kiếm được
Là hoa đạo đức, khó chi hè.
Đóa hoa đạo đức nở từ tâm
Thánh thiện nguồn căn kết nội hàm
Bóng tối không còn mây khuất nữa
Đêm trong bừng tỏa ánh trăng rằm.
Đóa hoa đạo đức nở trong lòng
Chốt khóa ngục tù đã mở thông
Bốn biển không giam bờ ốc đảo
Thỏng tay vào chợ bước thong dong.
Đóa hoa đạo đức nở tâm hồn
Tự độ độ tha nhưng xả buông
Nhân ngã trống không, lìa bỉ thử
Hư vô đâu có trói càn khôn.
Đạo đức do mình, hãy tạo đi
Tự ươm, tự bón, đừng lo gì
Vun phân, tưới nước thường xuyên vậy
Thơm ngát hương lành chớ khó chi.
Nếu mình không có, chẳng ai cho
Đừng sống hoa hòe, xịt, trét, tô
Đừng bám bề ngoài mà vẽ phết
Da sần, mặt sũi, chóng tàn khô.
Đóa hoa đạo đức ngát thanh lương
Độc thọ khai hoa vạn thọ hương
Như đóa vô ưu tuyệt diệu đó
Một phương lan tỏa đến muôn phương.
Đóa hoa đạo đức thật không lường
Như nước cam lồ rũ pháp vương
Sắc sắc không không bừng bát nhã
Đến nhà, còn chận hỏi chi đường.
Đóa hoa đạo đức ấy do anh
Do chị, do em, sống chí thành
Không khổ, không làm người khác khổ
Như mây trắng xóa giữa trời xanh.
Đóa hoa đạo đức mỗi con người
Thân thiện hòa vang, kết đẹp tươi
Tiến bước trên con đường Tứ Thánh
Đóa hoa đạo đức mỉm môi cười.
(Mặc Giang – Đóa Hoa Đạo Đức
– Tháng 10 – 2008)
Nhìn sự thật của sự vật bằng con mắt thiền quán, theo ý
nghĩa tu tập, chúng ta biết rất rõ trong rác có hoa, trong
phiền não có Bồ đề, trong khổ đau có hạnh phúc… Ngược lại,
theo ý nghĩa không tu tập, trong hoa có rác, trong Bồ đề
có phiền não, trong khổ đau có hạnh phúc…
Hoa và rác là nghĩa đen, nghĩa bóng của rác là các phiền
não tham, sân, si, mạn, nghi, ác kiến, khổ đau… và nghĩa
bóng của hoa là Bồ đề, hạnh phúc, an lạc, tự tại, giải
thoát…
Trong hoa và trong rác đều có chất tàn phai, chất héo úa,
chất vô thường, vô ngã, tươi mát, vững chãi, thảnh thơi,
an lạc, giải thoát… Quá trình tu tập là quá trình chuyển
hóa tham, sân, si, mạn, nghi… và là quá trình gặt hái
những hoa trái an lạc và hạnh phúc cho tự thân và cho tha
nhân ngay trong cuộc đời này.
Thật vậy, trong đời sống hằng ngày, chúng ta khéo biết tận
dụng thời gian thích hợp để tu tập, để làm việc thiện, nói
việc thiện và nghĩ việc thiện để đem lại hoa trái lợi ích
cho mình, lợi ích cho người và lợi ích cho tất cả, thì
chúng ta có thể chuyển rác thành hoa, phiền não thành Bồ
đề, và khổ đau thành hạnh phúc. Tu là để chúng ta thấy
được hoa trong rác, Bồ đề trong phiền não, hạnh phúc trong
khổ đau…Từ đó, chúng ta khơi dậy và đánh thức những hạt
giống hoa, Bồ đề và hạnh phúc trong thân tâm ta bằng cách
thực tập, nuôi dưỡng và tưới tẩm những lời nói ái ngữ và
dễ thương, những lời nói chánh niệm và tỉnh giác trong
từng phút từng giây đích thực của sự sống.
Tu không phải là một sớm một chiều mới thành công được mà
cần phải trải qua thời gian năm tháng tu tập, rèn luyện,
thử thách, kham nhẫn, chịu đựng và khắc phục mọi chướng
duyên của cuộc sống. Quá trình tu tập giỏi là quá trình ôm
ấp, nhận diện và chuyển hóa tâm hành bất thiện thành tâm
hành thiện. Trong suốt cả cuộc đời, nhiệm vụ cao thượng
của chúng ta là tu tập giải thoát các ràng buộc, là nuôi
dưỡng lòng từ bi đối với mọi loài và mọi người và là
chuyển hóa những bước đi, cử chỉ, lời nói, ý nghĩ và việc
làm của chúng ta cho thuần thục, thuần tịnh và thuần lạc
để đem lại an lạc và hạnh phúc cho số đông.
Trong quá trình thanh lọc và chuyển hóa, chúng ta không
thể nào lìa rác phiền não mà chúng ta có thể thấy Bồ đề
được. Dựa vào các phiền não để chúng ta tu tập, nhận diện,
chuyển hóa chúng và tìm ra những hoa trái an lạc và hạnh
phúc ngay trong thân và trong tâm chánh niệm và tỉnh giác
của chúng ta. Chỉ cần áp dụng và thực tập lời Phật dạy một
cách uyển chuyển, vững chãi và thảnh thơi trong từng trú
xứ và trong từng thời gian thích hợp, thì chúng ta có thể
chuyển hóa tà kiến thành chánh kiến, tà tư duy thành chánh
tư duy, tà ngữ thành chánh ngữ, tà nghiệp thành chánh
nghiệp, tà mạng thành chánh mạng, tà tinh tấn thành chánh
tinh tấn, tà niệm thành chánh niệm, tà định thành chánh
định, khổ đau thành hạnh phúc, vân và vân vân.
Dựa vào gương bụi để lau bụi để thấy được ánh sáng tuệ
giác trong gương. Dựa vào con người tứ đại và ngũ uẩn để
làm thơ làm văn để cống hiến cho đời và cống hiến cho đạo,
để hướng tới hoa trái an lạc và hạnh phúc đích thực nơi tự
thân và tha nhân ngay trong cuộc đời này.
Do vậy, lìa phiển não để kiếm Bồ đề điều đó không thể xảy
ra, lìa khổ đau để kiếm hạnh phúc điều đó không thể kiếm
được, lìa gương bụi để kiếm ánh sáng ngoài nó điều đó
không thể xảy ra, lìa con người phàm phu để kiếm quả vị
thánh bên ngoài con người chính nó điều đó không thể xảy
ra.
Một người tu giỏi phải tìm thấy Bố đề trong phiền não,
hạnh phúc trong khổ đau, minh trong vô minh, chất liệu
thánh trong con người phàm phu… Chúng ta hiểu và thực hành
được như vậy, thì an lạc và hạnh phúc thấm nhuần thân tâm.
Thực vậy, mình là con người duyên sinh và giả hợp, dựa vào
con người này, mình có thể kiếm được những giá trị châu
báu, những quả vị an lạc và giải thoát của bậc thánh trong
con người mà mình đã có. Quên và đánh mất con người, chúng
ta không tìm thấy được những chất liệu ấy. Vậy, Bồ đề và
hạnh phúc, vững chãi và thảnh thơi, an lạc và giải thoát
được thanh lọc từ các phiền não tham, sân, si, mạn, nghi…
được tìm thấy từ nơi con người tu tập và chuyển hóa của
chính mình.
“Đạo đức đơm hoa, mới tuyệt kỳ
Mọc từ sân hận với mê si
Ươm phân phiền não, tưới ô uế
Mà kết thành hoa mới lạ hì.
Đạo đức do mình, hãy tạo đi
Tự ươm, tự bón, đừng lo gì
Vun phân, tưới nước thường xuyên vậy
Thơm ngát hương lành chớ khó chi.
Đóa hoa đạo đức ấy do anh
Do chị, do em, sống chí thành
Không khổ, không làm người khác khổ
Như mây trắng xóa giữa trời xanh.”
Chúng ta biết hoa được làm bằng phấn sáp, dầu thơm, nước
hoa…, hoa mau tàn phai và biến đổi. Hoa được làm bằng
phân, rác, không khí, ánh sáng mặt trời, nhân công…, hoa
bị vô thường chi phối. Nhưng hoa được làm bằng đạo đức ta
gọi là hoa đạo đức, không bị vô thường chi phối; hoa được
làm bằng sự tu tập, bằng uy nghi tế hạnh, bằng sự thực tập
chánh niệm và tỉnh giác… không bị vô thường chi phối, vượt
thoát thời gian và không gian, chất liệu của nó rất vững
chãi và thảnh thơi đối với hành giả an lạc và giải thoát.
“Nếu mình không có, chẳng ai cho
Đừng sống hoa hòe, xịt, trét, tô
Đừng bám bề ngoài mà vẽ phết
Da sần, mặt sũi, chóng tàn khô.”
“Hương trong các loài hoa,
Không ngược bay chiều gió,
Nhưng hương người đức hạnh,
Ngược gió khắp tung bay.”
(Kệ Pháp Cú số 54)
“Đóa hoa đạo đức ngát thanh lương
Độc thọ khai hoa vạn thọ hương
Như đóa vô ưu tuyệt diệu đó
Một phương lan tỏa đến muôn phương.”
Với cái nhìn tương tức, chúng ta biết hoa được làm bằng
rác và sen được bằng bùn. Rời rác thì chẳng thấy hoa, rời
bùn thì chẳng thấy sen. Sen làm từ bùn thì sen mới có giá
trị. Hoa làm từ rác thì hoa mới thơm, đẹp và tươi mát. Dĩ
nhiên, chúng còn phải phụ thuộc vào các yếu tố khác nữa
như phân bón, nhân công, nước, không khí, ánh sáng mặt
trời…
Cũng vậy, Bồ đề được thanh lọc từ phiền não thì Bồ đề mới
có giá trị tuệ giác. Dĩ nhiên, chúng ta phải trải qua quá
trình tu tập và rèn luyện thân tâm của chúng ta cho thuần
thục và hoàn hoàn hảo thì chúng ta có thể trở thành bậc
đống lương cho đạo Pháp và cho dân tộc và có thể đem lại
niềm tin vững chãi cho số đông.
Chúng ta biết mặc dù sen, bùn, hoa, rác… có vô thường,
nhưng chúng ta dựa vào chúng để tìm thấy các ý nghĩa đích
thực của nó. Bùn và rác ở đây chỉ cho thân tâm phiền não,
vọng đọng, ô uế… Sen và hoa ở đây chỉ cho thân tâm an lạc,
vững chãi và thảnh thơi của hành giả.
Quá trình tu tập là quá trình ôm ấp, nuôi dưỡng, nhận diện
và chuyển hóa thân tâm phiền não, vọng đọng, ô uế… thành
thân tâm an lạc, giải thoát, vững chãi và thảnh thơi. Thực
vậy, một khi mà vô minh, phiền não và khổ đau được thanh
lọc và thuần tịnh, thì ánh sáng tuệ giác, an lạc và hạnh
phúc tỏa chiếu và hiển bày. Tu là để chúng ta đạt được ánh
sáng tuệ giác, an lạc và hạnh phúc trong thân và trong tâm
của mỗi chúng ta, từ đây chúng ta có thể đem ánh sáng tuệ
giác, an lạc và hạnh phúc tới cho nhiều người.
“Xóa màn đêm, ánh vừng đông tỏa rạng
Xóa vô minh, ngọc sáng chiếu minh châu
Hỡi nhân sinh, cùng nhau bước qua cầu
Đường thánh đức, ta về chân thiện mỹ.”[2]
“Này này lẳng lặng lắng tai nghe
Lục dục thất tình thoát biển mê
Sen nở lìa bùn sao kiếm được
Là hoa đạo đức, khó chi hè.
Đóa hoa đạo đức nở từ tâm
Thánh thiện nguồn căn kết nội hàm
Bóng tối không còn mây khuất nữa
Đêm trong bừng tỏa ánh trăng rằm.
“Đóa hoa đạo đức nở trong lòng
Chốt khóa ngục tù đã mở thông
Bốn biển không giam bờ ốc đảo
Thỏng tay vào chợ bước thong dong.
Đóa hoa đạo đức nở tâm hồn
Tự độ độ tha nhưng xả buông
Nhân ngã trống không, lìa bỉ thử
Hư vô đâu có trói càn khôn.”
Khi hoa đạo đức hay hoa từ bi đã đạt được rồi, thì thân và
tâm ta rất an lạc và hạnh phúc, viên minh châu và tuệ giác
trong ta hiển lộ. Từ đây, chúng ta vững chãi đi trên con
đường bình an của các bậc Thánh, ta đi cùng với chính ta
và ta đi cùng với tha nhân để làm hiển lộ pháp thân của
nhiều người và để thắp sáng lên ánh sáng của chánh Pháp.
Muốn thực hiện được như vậy, chúng ta phải chuyển hóa và
tháo gở lục dục[3] và thất tình[4] bằng cách giữ thân và
tâm chánh niệm và tỉnh giác, hơi thở vào và thở ra có ý
thức…
Chúng ta biết lục dục và thất tình là những hạt giống tiêu
cực nằm ở trong thân và trong tâm ta, chúng rọ rạy và biến
chuyển trong từng sát na sự sống của chúng ta. Khi những
hạt giống này khởi lên, dù là hạt giống thiện hoặc bất
thiện, chúng ta cứ vững tâm tu tập để nhận diện và chuyển
hóa chúng. Chúng ta bình thản những lời khen chê của thế
gian. ‘Bậc trí như vách đá, gió cuồn nộ chẳng lay, lời tán
dương công đức, không rung động đôi mày.’[5]
Là hành giả ngon lành, giữ tâm được như vậy, thì chúng ta
bình thản và nhẹ nhàng làm các công việc lợi ích mà chúng
ta cần làm, đang làm và sẽ làm để đem lại an lạc và hạnh
phúc đích thực cho tự thân và cho tha nhân ngay trong cuộc
đời này.
“Đóa hoa đạo đức mỗi con người
Thân thiện hòa vang, kết đẹp tươi
Tiến bước trên con đường Tứ Thánh
Đóa hoa đạo đức mỉm môi cười.”
Chúng ta biết một khi mà chúng ta an trú, hành trì và sống
với lời Phật dạy trong từng giây từng phút, thân chúng ta
an lạc, tâm chúng ta vững chãi, khi ấy hoa đạo đức trong
ta hiển bày, chúng ta vững vàng đi trên con đường an lạc
của Bụt, của Tổ và của các bậc thánh Tăng. Con đường an
lạc mang nghĩa bóng thôi chứ thật ra là ta áp dụng và thực
hành lời Phật dạy vào trong đời sống hằng ngày của mỗi
chúng ta. Đạt tới giai đoạn này rồi, chúng ta rất an nhiên
và tự tại, chúng ta rất vững chãi và thảnh thơi, chúng ta
có thể đem ánh đạo vàng tới cho số đông.
“Hoa ưu bát, ngát hương vườn chân lý
Hoa từ bi, thắm nhuận khắp muôn phương
Hỡi nhân sinh, mau cất bước lên đường
Chắp tay nguyện, Đạo Vàng tươi sáng mãi.”[6]
Tóm lại, qua những gì được đề cập ở trên, mỗi chúng ta là
một bông hoa đạo đức, mỗi chúng ta là một đóa hoa từ bi,
mỗi chúng ta là một thi sĩ Mặc Giang và mỗi chúng ta là
một thầy Nhật Tân để mỗi ngày chúng ta có thể hiến tặng
một câu thơ, một đoạn thơ, một bài thơ và nhiều hơn nữa
cho quê hương, cho đạo Pháp, cho dân tộc, cho mình, cho
người và cho tất cả. Để kết thúc bài viết này, tác giả tập
làm một vài câu thơ để biếu tặng quý vị xem nó dưới đây
cho dzui.
Hoa đạo đức thấm nhuần trong tâm trí,
Hoa từ bi thấm đượm cả non sông.
Mỗi chúng ta là mỗi nhà thi sĩ,
Tặng cho đời những hoa trái thơm ngon.
Dù mai đây xa cách vạn dặm đường,
Chúng ta mãi là người con của Bụt,
Đem ánh sáng từ bi cho đạo Pháp
Đem tình thương trang trải khắp muôn phương.
Dù gian lao cực khổ biết dường nào,
Nhưng vững chãi là vượt qua tất cả.
----------------------------
[1] Quý vị đánh chữ Mặc Giang vào khung Google.com, nhấn
phím enter quý vị có thể tìm thấy nó xuất hiện nhiều trang
web điện tử khác nhau.
[2] Như trên.
[3] Lục dục: 1/ Sắc dục (ham muốn nhìn thấy sắc đẹp), 2/
Thinh dục (ham muốn nghe âm thanh êm dịu), 3/Hương dục
(ham muốn ngửi mùi thơm dễ chịu), 3/ Vị dục (ham muốn ăn
đồ ăn ngon miệng), 4/ Xúc dục (ham muốn sắc thân sung
sướng), 5/ Pháp dục (ham muốn ý nghĩ được thỏa
mãn).
[4] Thất tình: 1/ Hỷ (vui mừng), 2/ Nộ (phẫn nộ), 3/ Ai
(bi ai), 4/ Lạc (vui sướng), 5/ Ái (ân ái, yêu mến), 6/ Ố
(ghét), 7/ Dục (tham dục).
[5] Xem Kệ Pháp Cú số 81, bản dịch của Hòa thượng Thích
Minh Châu (Như đá tảng kiên cố, Không gió nào lay động,
Cũng vậy, giữa khen chê, Người trí không giao động).
[6] Mặc Giang – Hoa Đạo Pháp – Tháng 4 – 2007.
|