|
Năm mới mạnh
giỏi
 Người
Việt nam gặp nhau, câu hỏi đầu tiên hỏi thăm nhau là « mần ăn
thế nào? ». Người Tàu gặp nhau, họ hỏi thăm « ăn cơm chưa? ».
Người Pháp gặp nhau, bắt tay và hỏi ngay « mạnh giỏi không? ».
Qua
cách chào hỏi này, người ta giải thích người Việt nam là dân tộc
sợ nghèo, mong muốn trốn khỏi cảnh nghèo khó triền miên. Nhứt là
dân Nam kỳ trước kia, rời bỏ quê hương Miền Bắc, Miền Trung vốn
nghèo, vào lập nghiệp trong Miền nam xa xôi, không bà con láng
giềng nên quan tâm thăm hỏi nhau theo từng bước định cư. Người
Tàu bị ám ảnh bởi cái đói. Họ chết vì đói trước khi chết vì bịnh
tật nên ai được ăn cơm rồi là hạnh phúc cho người đó ngày hôm
đó. Cũng từ nổi sợ đói này, cái ăn trở thành ưu tiên nên người
Tàu không có ý niệm về vệ sinh, bịnh tật. Bịnh chết, nhưng chết
chậm hơn đói nếu bịnh mà có ăn. Muốn có ăn, phải có tiền. Người
Tàu dốc tâm làm ăn để có tiền. Triết lý « lượm bạc cắc » ra đời.
Theo đuổi mục tiêu tối thượng « lượm bạc cắc », người Tàu không
quan tâm đến những hệ quả của việc lượm bạc cắc nên hàng giả,
độc hại chết người không làm người Tàu thay đổi đường lối lượm
bạc cắc của họ. Đối với họ, không còn lượm bạc cắc nữa mới là
điều quan trọng.
Để
minh họa thêm cái triết lý « lượm bạc cắc » này, Cỏ May xin
thuật lại một câu chuyện xưa về một người Do thái và một người
Tàu trên đường đi tỵ nạn chiến tranh hồi Thế chiến vừa qua. Nên
nhớ Do thái cũng là một dân tộc mê tiền. Sống chết vì tiền.
Người Do thái chỉ biết lượm tiền bỏ túi, cột chặt lại. Trên thế
giới ngày nay, những nhà tài chánh giỏi, phần lớn vẫn là Do
thái. Ít nhứt cũng phải có gốc gác Do thái.
Theo
lên Tàu chạy trốn binh lửa, một người Do thái chẳng may trợt
chân té xuống biển. Không ai để ý cứu vớt vì Tàu đông nghẹt
người. Anh Do thái từ từ chìm xuống và êm ái chui vào một khoảng
trống như một hành lang lớn. Khi chân anh chạm xuống và bước đi
tới được, anh mới biết anh đang trong bụng một con cá mập khổng
lồ. Anh chẳng những không lo sợ, trái lại, anh còn vui mừng vì
nghĩ từ nay, anh làm ăn không còn bị nạn cạnh tranh nữa. Anh
phấn khởi tiến sâu vào. Bổng anh giựt mình lấy làm kinh ngạc vì
kìa, trước mặt anh, một anh ba Tàu đang ngồi chễm chệ đếm bạc
cắc!
Nước
Pháp phát triển, dân Pháp thoát khỏi cảnh nghèo, đói. Điều làm
họ lo sợ là bệnh tật, chết chóc nên gặp nhau, họ hỏi thăm « mạnh
giỏi chớ? ».
Sau
Đệ II Thế chiến, chánh phủ Pháp lập ra Bảo hiểm xã hội, trong đó
có bảo hiểm sức khỏe, thất nghiệp, hưu trí, … Sự an toàn cho đời
sống người dân được bảo đảm khá tốt. Nhờ đó tuổi thọ của mọi
người được tăng khá cao. Và người già ở Pháp ngày nay được xếp
vào từng lớp sung sướng nhứt.
Lớp
tuổi 65/70 hạnh phúc tuyệt vời
Trong
lúc tình hình xã hội Pháp đang sôi nổi những cuộc biểu tình,
xuống đường, đình công phản đối xí nghiệp xa thảy công nhân do
kinh tế khủng hoảng, dự án luật cho phép công nhân làm việc tới
70 tuổi, thì một cuộc điều tra vừa công bố kết quả những người
hạnh phúc nhứt đời là những người thuộc lớp tuổi từ 65 đến
70. Cuộc điều tra này do Viện Thống kê Pháp thực hiện từ
năm 1975 theo đó đường biểu đồ Hạnh phúc đi lên cao điểm là
65/70 tuổi. Và đồng thời, một cuộc điều tra khác về phúc lợi của
dân chúng cũng cho kết quả tương tợ. Không tùy thuộc điều kiện
đời sống vợ chồng hay mức lợi tức. Khởi đầu, tức từ tuổi 20, con
người ta sống hạnh phúc vì chưa phải thật sự đối phó với những
khó khăn trong đời sống. Thường còn sống dưới sự bảo bộc của cha
mẹ và mặt khác, tuổi còn trẻ nên sống vô tư. Hạnh phúc chỉ bắt
đầu đi xuống ở tuổi bốn mươi, sau đó mới từ đi lên, và đi lên
mải cho đến cao điểm. Đường biểu diễn hạnh phúc này dường như
không bị phụ thuộc vào hoàn cảnh lịch sử. Cứ lớp tuổi ấy thì đi
theo sát những bước thăng trầm của cuộc đời. Dù những người sanh
ra và lớn lên trong thời đại kinh tế sung mảng hay khủng hoảng
như vào thập niên 70.
Một
cơ quan điều tra khác, tiếp theo, xác nhận một cách khách quan
lớp tuổi 65/70 hưởng nhiều ưu đãi xã hội hơn hết. Tài sản của
lớp người trên 50 vượt hơn 50 % so với mức trung bình. Lợi tức
của họ cũng hơn lợi tức trung bình 15 %. Hồi tháng 11 vừa qua,
Viện Thống kê quốc gia cho biết những người hưu trí, nhờ lợi tức
cao, có được mức sống ngày nay sắp xỉ với mức sống của người còn
đi làm việc.
Sự
thoải mái trong đời sống của người già ở Pháp, ở một mặt khác,
nhờ sự ưu đãi của hệ thống đóng góp cho chi phí xã hội như bảo
hiểm sức khỏe, một số hàng hóa dành cho người già bị thuế nhẹ,
thuế lơi tức thấp hơn,… Nhìn lại, thời gian của họ đóng góp quỉ
an sinh xã hội tương đối ngắn hơn lớp con cháu của họ ngày nay.
Ở Việt nam thời trước, ông bà, cha mẹ già nhờ vào lòng hiếu thảo
của con cái phụng dưỡng. Ngày nay, họ nhờ vào quỉ an sinh xã hội
thay thế vai trò con cái. Hay nhưng không tránh khỏi mặt tiêu
cực của vấn đề! Biết sao giờ?
Về
mặt tinh thần, người già hưu trí có nhiều thì giờ đi chơi, con
cái lớn, có gia đình nên không phải lo cho chúng nó nữa.
Tuy
nhiên, sự hụt hẫng này được lớp hưu trí bù đắp lại cho con cháu
như giúp con cháu đi học, mua sắm nhà cửa hoặc chuyển nhượng
quyền thừa kế.
Nhưng
đời sống thường có mặt trái của nó. Trên thực tế không phải tất
cả người già hưu trí đều được hạnh phúc như nhau vì đều có lợi
tức cao.
Có
nhiều người già ở lớp tuổi 65/70 sống đầy khó khăn. Nhứt là đàn
bà. Sự cách biệt về mức sống trong cùng một lớp tuổi hưu trí lớn
hơn so với lớp tuổi còn lao động.
Theo
Viện Thống kê quốc gia thì 10 % hưu trí có lợi tức khiêm tốn chỉ
sống với 888€/tháng. Họ được xếp hạng trên mức nghèo qui định là
880€/tháng. Những khó khăn này có xu hướng giảm từ hai mươi năm
trở lại đây, nhưng vẫn còn tác hại mạnh đến phụ nữ. Thường người
phụ nữ đi làm không đủ số năm qui định cho hưu trí, sanh đẻ con
cái làm gián đoạn, làm việc nửa ngày, lương bổng kém hơn so với
nam giới tuy cùng làm một nghề giống nhau,… Vì vậy mà mức hưu
bổng trung bình của người phụ nự Pháp năm 2004 kém hơn nam giới
38 %. Sự chênh lệch này có giảm nhưng vẫn còn hằn sâu.
Các
nước Bắc Âu
Theo
thỏa thuận năm 1990, lớp tuổi lao động ở Pháp phải đóng góp cho
lớp trước nhiều hơn vì lớp này đã nâng đỡ lớp trước nữa. Đó là
sự tương thân tương trợ giữa các thế hệ với nhau nhưng lại làm
phát sanh những bất bình đẳng trong cùng thế hệ: tuổi trẻ thất
nghiệp, học hành thất bại, lương bổng hạ, nợ, … Những hiện tượng
này không tránh khỏi gây sự nghi ngờ về giá trị của hệ thống hưu
trí theo tái phân phối còn được áp dụng ở Pháp cho đến ngày nay.
Trong lúc đó, các quốc gia bắc Âu chủ trương tổ chức hưu trí
theo một qui trình cân đối dài hạn trong cùng một thế hệ. Thanh
niên đi làm sớm, sau đó mới trở lại đi học Đại học, tuổi trẻ đều
đi làm hết, giá trị bằng cấp ổn định, tất cả các thế hệ đều tham
gia nghiệp đoàn và chánh trị, sự vận hành rất đều hòa giữa công
và tư, nhứt là ưu tiên cho tương lai thanh thiếu niên và giáo
dục.
Sự
đầu tư cho thế hệ sau là những suy nghĩ thường xuyên, chính
chắn, xây dựng thiệt tình. Những quốc gia theo văn hóa
anglo-saxons cũng rất nghiêm túc trong cách xử lý xã hội, nhứt
là chánh sách đối với lớp tuổi trẻ mới bước vào đời sống lao
động. Nhưng ngày nay, do khủng hoảng tài chánh, một số lớn thanh
niên bị phá sản nặng nề.
Hoàng
hôn vào năm 2015
Ngày
nay, người hưu trí đang sống ở tột đỉnh hạnh phúc. Ở tuổi 60,
họ làm chủ cơ ngơi mà người đang đi làm không thể nào với tới.
Và mức sống của họ so sánh ngang hàng với lúc họ còn đi làm.
Nhưng
thống kê chỉ mới phát họa hình ảnh huy hoàng của những người
hạnh phúc mà chưa kịp nhìn về chân trời năm 2015. Thật vậy, lớp
tuổi sanh sau năm 1955 sẽ thấy trở thành nạn nhân của những
chánh sách điều chỉnh hệ thống an sinh xã hội đang thực thi.
Thất nghiệp, lương bổng thấp, nhiều chỗ hỏng trong quá trình lao
động, … sẽ dẫn đến quyền lợi bị mất mác khi đến tuổi về hưu. Và
năm 2015 sẽ là hoàng hôn của những người già hạnh phúc.
Nhưng
dầu sao, tuy hưu bổng có kém, người ta vẫn cho rằng người ở tuổi
60 trên khắp thế giới vẫn là những người giàu hơn hết bởi họ nắm
giữ nhiều của cải quí giá của nhân loại. Trên tóc của họ có đầy
bạc. Trong răng của họ có vàng, bạch kim, sứ. Trong gan, thận
của họ có nhiều đá quí. Trong máu của họ là cả mỏ đường, chất
béo. Và trong bao tử của họ là mỏ khí đốt (gaz).
Ai
dám nói trước mắt họ là hoàng hôn?
Nguyễn thị Cỏ May
|
