Những bước đổi đời gian nan
Ngày 15.6.2009, những người quen ngậm ngùi tham dự lễ hoả táng
một người Việt nhập cư trái phép, tại nhà quàn tỉnh Dunkerque.
27 tuổi, anh này chết khi rơi từ mui xe tải xuống đường, bỏ lại
vợ và hai con ở Việt Nam. Chi phí an táng do người dân địa
phương bảo trợ
Ba tháng sau, chuyên viên bảo vệ rừng thuộc tỉnh Dunkerque, miền
bắc nước Pháp phát hiện khá đông người Việt sống bất hợp pháp
trong rừng Nam Téteghem. Ở đây, các trạm trung gian nhập cư bất
hợp pháp trải rộng trên xa lộ A 16 có ba khu rừng Téteghem, trên
50 bãi đậu của xe vận tải. Còn xa lộ A 26, N 24 và N 25 có trên
200 nhà kho chứa vật liệu xuất nhập cảng bỏ hoang lâu năm. Bốn
xa lộ liên tỉnh kết nối vào nhau có khoảng 70 bãi đậu công cộng
dành riêng cho xe vận tải cỡ lớn, đến từ các nước Âu châu và nội
địa nghỉ ngơi trước khi vào hải cảng Calais. Những địa chỉ trên
là môi trường tạo ra hoạt động của đường dây đưa người lao động
bất hợp pháp vào Anh quốc.
Từ Paris đến khu rừng Nam Téteghem trên ba trăm cây số, chúng
tôi vào rừng đi theo đường mòn gồ ghề, sình lầy. Giữa khu rừng
hoang,
chúng tôi bất ngờ chứng kiến đời sống
cơ cực của người Việt ở đây. Sau khi đưa cho những
người này xem tư liệu trên các trang báo tại Dunkerque, Calais
và Téteghem nói về sự xuất hiện người Việt Nam tại khu rừng Nam
Téteghem, và vụ tai nạn hồi tháng Sáu vừa qua, họ mới chịu trò
chuyện với chúng tôi. Một thanh niên cho biết, anh ta được người
hướng dẫn đưa đến rừng này vào cuối tháng 11.2008. Lúc đó, có ba
người khác sống trong rừng. Ở chừng nửa tháng, ba người kia được
đưa đi đâu không rõ. Theo anh ta, mỗi ngày có nhiều người Việt
đến khu rừng này ở chung nhưng không thấy người dẫn đường quay
lại. Những người Việt tự tìm bao nilông khâu lại, rồi dựng cây
làm lều. Người thanh niên cho biết, anh ta đã 30 lần leo lên xe
tải để trốn sang Anh, nhưng đến biên giới thì bị cảnh sát Anh
bắt lại, đuổi về Pháp. Cảnh sát Pháp bắt giam một ngày để thẩm
vấn, rồi thả ra. Sau mỗi lần được thả, anh ta phải đi bộ mấy
chục cây số về lại khu rừng vì không biết đi đâu và cũng không
biết cách nào trở lại quê nhà.
Những thành viên di cư bất hợp pháp tại rừng Téteghem làm lễ cầu
siêu cho anh Nguyễn Văn Mạc bị rơi từ mui xe tải khi tìm cách
trốn sang Anh quốc. Ảnh: HT
Một thanh niên khác, độ tuổi hai mươi, tóc dài chấm ngang vai,
thân thể gầy còm, khuôn mặt vàng da, đôi mắt thâm quầng đen,
thuật lại hành trình tới Pháp qua ngả Nga và Đức. Nhóm sáu người
của anh tới Nga, sau đó chỉ có anh ta được chở qua Đức rồi đến
Pháp. Anh này kể lại, khi đến mé bìa rừng đầu tháng 2.2009, họ
chỉ đi theo đường mòn vào rừng, sẽ gặp người Việt. Mùa đông ở
rừng Téteghem khắc nghiệt. Anh này nói: “Ở Nga tuy rất lạnh
nhưng được ở trong nhà, có lò gas sưởi ấm, còn ở đây là rừng chỉ
có hai lều vải và nilông nhỏ, lại đúng lúc mùa đông, chân tay tê
cóng, mất cảm giác. Áo len không đủ ấm, lạnh thấu xương, da thịt
nứt nẻ như thể đã thấy trên cánh đồng bị hạn hán ở miền Trung
quê mình”.
Một phụ nữ lớn tuổi, giọng Nghệ An, cho biết, quê ở Anh Sơn.
Hành trình từ Hà Nội đi máy bay sang Nga, qua Đức và tới khu
rừng này mất một tháng bảy ngày. Nghe có tổ chức giới thiệu
người đi Anh làm việc, cô đã cẩn thận kiểm tra, trước khi thế
chấp căn từ đường ba đời của nhà chồng lấy 7.000 Euro để đi lao
động, hòng đổi đời cho hai người con trai. Cô cho biết, đơn vị
tổ chức hứa hẹn rằng, tới Anh làm việc hai tháng là đủ tiền lấy
lại sổ đỏ. Ở Moscow được 20 ngày, cô được cho 60 USD để tiêu,
thì có người lạ mặt đến gặp, cho biết mười ngày nữa lên đường
nhưng phải trả chi phí 2.000 Euro, do khoảng chi trước chỉ lo
tới Nga. Tự đánh giá là gặp bọn lừa đảo, người phụ nữ này vẫn cố
nuôi hy vọng gỡ gạc nên đồng ý gọi điện thoại về nhà, thế chấp
sổ đỏ để được sang Đức, qua Pháp. Cô cho biết, ở khu rừng này,
cô gặp 26 người đồng cảnh ngộ, tất cả đều ở miền Trung. Nghe mức
chi phí 9.000 Euro của người phụ nữ đến từ Nghệ An, có nhiều
người cho biết, họ mất tới 13.000 Euro. Người nữ trạc tuổi ba
mươi nói: “Bố mẹ em thế chấp ba thửa ruộng cho ngân hàng đến 300
triệu đồng, tương đương 16.000 Euro”.
Túp lều, bếp lửa của 24 người Việt Nam mới xuất hiện trong rừng
Téteghem. Ảnh: HT
Hiện nay trong rừng Téteghem có tất cả 20 nam 4 nữ. Bếp cơm tập
thể do những người Việt Nam tại tỉnh Dunkerque cứu trợ. Y tế do
linh mục Phạm Xuân Đào vận động hội y sĩ Pháp viếng thăm mỗi
tuần.
Những chuyến xe tử thần
Trong số 24 người Việt ở rừng Téteghem, có một thanh niên nói
giọng Huế, giới thiệu mình quê ở Phường Đúc. Anh này cho biết,
tháng Tám có 27 người, chết một, hai người trốn được sang Anh,
còn lại 20 nam và bốn nữ. Theo anh này, ngoại trừ một chị 50
tuổi và một chị 45 tuổi, phần lớn trong độ tuổi từ 30 tới 40 và
ba thanh niên mới 19, 17, 16 tuổi.
Đời sống trong rừng
Người nói giọng Huế nhìn nhận, khu rừng Téteghem có thể xem là
đoạn cuối của hành trình từ Việt Nam, sang Nga, qua Đức rồi tới
Pháp. 24 người Việt hầu như không đủ tiền để đi tiếp và theo họ,
đường dây đưa lao động cũng khó đưa họ sang Anh trót lọt. Mấy
tháng đầu, họ toàn ăn rau rừng để cầm hơi, nhịn đói khát đến mấy
ngày liền. Theo lời kể của họ, gần đây mới có người tiếp tế thực
phẩm và dụng cụ nấu nướng. Chàng trai quê ở Phường Đúc cho biết
thêm, tuy có cơm ăn nhưng họ vẫn tiếp tục hái rau trong rừng để
thay thế rau chợ. Anh này nói: “Đủ ăn, có đồ ấm là nhờ cô chú
gốc gác người Sài Gòn định cư tại Dunkerque cho lương thực, tặng
mền len, quần áo và giày, chính quyền địa phương cũng cho thịt
gà và bạt nilông, để chúng tôi dựng lại hai túp lều lớn khang
trang một chút”.
Một cô gái độ tuổi 30 cho biết, nguồn nước chính lấy từ hồ nước
lớn bên cạnh (Lac de Téteghem). Cô nói: “Những tháng gần đây có
quý cô chú và chính quyền cho nước lọc để uống và đồ dùng vệ
sinh”. Tinh thần của 24 người này gần đây bớt bi quan và thoái
chí hơn trước do được hỗ trợ về thức ăn và hội y sĩ Pháp thăm
bệnh mỗi tuần nhờ sự vận động của một linh mục người Việt Nam.
Nhìn hai cái lều dựng bằng bạt nilông như vậy, khó hình dung nó
có thể che chắn cho những người Việt ở đây qua được mùa đông rét
giá. Vậy mà chàng trai xứ Huế lại cho rằng, chịu dãi nắng dầm
mưa, rét buốt, đói khổ thế nào cũng chưa bằng những giờ phút
kinh hoàng khi nhảy xe trốn sang Anh.
Ba tháng, 20 lần đối mặt tử thần
Đang trò chuyện với những đồng hương, chúng tôi thấy ba thanh
niên vào khu trại. Một người trẻ ngồi bên cạnh giới thiệu: “Ba
người này đi nhảy xe không được mới về lại rừng. Họ đi bộ từ
sáng đến chiều trên bảy mươi cây số mới về tới đây lúc 5 giờ
chiều”. Chúng tôi ngạc nhiên: “Đi từng ấy người mà không sợ bị
phát hiện sao?” Một bạn, người Hải Dương giải thích, dù bãi đậu
xe ở gần hay xa cũng vẫn phải đi ba hay bốn người, vì xe quá cao
cho nên phải đứng lên vai chồng lên nhau, rồi mới lên mui xe
được, sau đó nối tay nhau kéo lên xe, còn nữ thì đi theo nam
nhưng lên xe trước. Trước khi đi, người nhảy xe phải ăn thật no
vì phải nhịn đói cả ngày.
Theo lời kể của những người có kinh nghiệm, nhảy xe có nhiều
cách như chui vào thùng xe, nằm trên mui hay đeo dưới lườn xe.
Trong khi chui vào thùng xe có nguy cơ bị ngạt thở, ngồi trên
mui tuy thoải mái nhưng hiểm nguy rình rập khi xe thắng gấp hoặc
lên hay xuống dốc. Còn đeo dưới lườn xe thì đòi hỏi phải đủ sức
khoẻ chịu được quãng đường 40km từ bãi tới cảng Calais. Theo họ,
khi xe lên tàu thuỷ sang Anh, người nhảy xe phải tìm mọi cách để
lọt qua cửa khẩu.
Chàng trai xứ Huế trong ba tháng 20 lần nhảy xe nhưng không lọt.
Một phụ nữ cho biết cô có bảy lần nhảy xe lên tới cửa khẩu nhưng
phải quay lại do kiểm soát quá gắt. Cô này nói: “Mỗi lúc đi nhảy
xe để đổi đời cũng không khác nào đi vào cửa chết, rủi trước
mắt, còn may mắn thì ít hy vọng”. Theo cô, tuy sức lực có hạn,
nhưng nghĩ tới người thân ở nhà đang cần có tiền gửi về để chuộc
sổ đỏ đã cầm cố hay có vốn để làm ăn là cô lại tiếp tục nhảy xe.
Qua lời kể của những người Việt ở đây, phần đông đi lao động bất
hợp pháp là người miền Trung, nhiều nhất là người ở các tỉnh
Đà Nẵng, Quảng Trị, Huế, Nghệ Tĩnh, Nghệ An, Thanh Hoá. Xuất
thân miền Bắc có người Thái Bình, Hải Dương. Hai khu rừng bên
kia xa lộ A16 có khoảng 300 người, còn sống trong kho hàng thì
nhiều, phần lớn là dân Đông Âu chiếm cứ khu vực đó khá lâu. Luật
chơi không thành văn của giới lao động nhập cư bất hợp pháp là
mỗi nước chiếm cứ một phương.
Trước khi chia tay, chúng tôi hỏi lý do vì sao phải đến Anh mà
không qua Đức, Bỉ hay Hà Lan. Tất cả đều nói giống nhau: “Chúng
tôi đến Anh là vì nơi đó tìm kiếm việc làm dễ hơn, lương cũng
cao hơn và sẽ có giấy tờ cư trú hợp pháp, cũng như nơi ăn ở đã
có chủ lo hết”. Qua tìm hiểu, công việc lương cao, chủ bao là
trồng cỏ hay bán sản phẩm quốc cấm, còn nữ có khả năng phải làm
trong ngành buôn hương bán phấn, dịch vụ mới phát triển tại Anh
quốc do người Việt làm thầu.
© 2009 Huỳnh Tâm
© 2009 talawas blog:
http://www.talawas.org/?p=12290
|