Câu
chuyện xứ hoa anh đào
Gần trăm triệu đô-la mất trong động đất trả lại
chủ
Leslie Luu
Người
Nhật đã nhận lại gần cả trăm triệu Mỹ kim tiền mặt tìm được trong
đống đổ nát sót lại sau trận động đất và sóng thần tấn công nước này
hồi đầu năm nay.
Năm tháng kể từ khi thảm họa kép tấn công Nhật, dân Nhật đã giao cho
nhà chức trách hàng ngàn chiếc ví tìm thấy trong đống đổ nát, chứa
gần 50 triệu Mỹ kim tiền mặt.
Hơn 5.700 két sắt dạt vào bờ, dọc bờ biển đã được những người tình
nguyện và nhân viên cấp cứu giao cho đồn cảnh sát. Trong những két
sắt, nhà chức trách cũng tìm thấy khoảng 50 triệu Mỹ kim tiền mặt.
Chỉ riêng trong một két sắt, có một số tài sản tương đương 1 triệu
Mỹ kim. Một số két sắt khác chứa vàng, đồ cổ và các vật quý báu
khác.
Cảnh sát Nhật cho hay, phần lớn số tiền tìm được ở khu vực bị sóng
thần tàn phá ghê gớm nhất đã được trao lại cho chủ nhân. Nhiều người
cất giữ sổ tiết kiệm hoặc giấy tờ sở hữu đất đai có ghi rõ tên và
địa chỉ trong két sắt.
Có thời điểm, có quá nhiều két sắt được nộp cho cảnh sát nên họ
không đủ phòng để cất giữ. Thậm chí là ngay cả bây giờ, mỗi tuần đều
có người tới nộp đồ thất lạc, Koetsu Saiki, cảnh sát Miyagi cho
biết.
Từ đầu tháng 4 đến cuối tháng 7, đồn cảnh sát Ofunato đã thuê 3
chuyên gia két sắt tới giúp mở két.
Ryuji Ito, giáo sư trường đại học thành phố Yokohama nói: “Chắc chắn
còn nhiều két sắt đã mất sau động đất. Tuy nhiên, 2,3 tỷ yen tiền
mặt đã được hoàn trả cho chủ nhân của nó cho thấy đạo đức của người
Nhật là rất cao”.
Chuyện về một hầu bàn người Nhật
Nguyễn Quang Thiều
Một lời từ chối lịch sự, một cái cúi đầu, một bước đi lùi, một nụ
cười thân ái, một gương mặt tự tin chỉ của một người hầu bàn đã một
lần nữa làm nên nhân cách người Nhật.
Cả lượt đi và về Hà Nội - Boston và Boston - Hà Nội, tôi đều quá
cảnh ở sân bay Narita, Tokyo chừng dăm tiếng đồng hồ. Khi mua vé,
một số người khuyên đừng đi qua Nhật vì có thể bị nhiễm phóng xạ.
Nhưng có lẽ vì tôi đã quá cảnh Tokyo nhiều lần rồi nên thành thói
quen và cũng thấy nhớ. Và thú thực, tôi cũng muốn được quan sát nước
Nhật đang sống như thế nào sau cơn " tiểu hồng thủy" mới tràn qua
cho dù chỉ ở một trong không gian nhỏ là một sân bay. Báo chí đã nói
về bản lĩnh và nhân cách người Nhật sau thảm họa sóng thần cũng như
bản lĩnh và nhân cách người Nhật sau khi người Mỹ ném hai quả bom
nguyên tử xuống đất nước này. Và cả bản lĩnh của người Nhật ngay khi
dân tộc họ trở thành một trong những dân tộc giàu có nhất thế giới.
Ở nhiều nơi trong khu vực sân bay Narita, người ta có dán một tờ
giấy với nội dung nước Nhật đang gặp khó khăn sau thảm họa sóng thần
nên thiếu năng lượng, vì vậy quản lý sân bay xin lỗi hành khách khi
hệ thống điều hòa trong khu vực sân bay không thể phục vụ hành khách
như trước kia. Lúc đầu không nhìn thấy lời xin lỗi đó, tôi tỏ ra khó
chịu với sự nóng bức trong sân bay sau một chuyến bay quá dài. Nhưng
khi đọc được lời xin lỗi đó thì tôi lại thầm xin lỗi những người
Nhật. Lúc đó, tôi thấy mình thật ích kỷ. Sống tử tế thật khó. Có lẽ
chỉ khi chết rồi con người mới có thể tuyên bố rằng mình đã sống
hoàn toàn tử tế.
Tôi là kẻ nghiện thuốc lá. Bởi thế, xuống đến sân bay là tôi đảo mắt
kiếm tìm phòng hút thuốc. Cho đến bây giờ, chỉ ở Mỹ là tôi không tìm
thấy phòng hút thuốc trong sân bay còn tất cả các sân bay tôi đã
từng qua đều có phòng hút thuốc. Nhưng chưa ở đâu, phòng hút thuốc
trong sân bay lại rộng, đẹp và sạch như ở sân bay Narita. Tất cả mọi
thứ trong phòng hút thuốc ở Narita đều đẹp và sạch như là một phòng
khánh tiết. Nhìn là biết những người quản lý sân bay đã quan tâm đến
cái phòng hút thuốc như thế nào.
Nhưng xin bạn nhớ rằng họ quan tâm không phải vì họ khuyến khích
người ta hút thuốc mà là lối sống văn hóa của họ. Hút thuốc có hại
sức khỏe cho người hút thuốc và cũng có hại phần nào đó cho người
bên cạnh. Nhưng không vì sự có hại đó mà người không hút thuốc tẩy
chay người hút thuốc. Phép ứng xử với những người hút thuốc qua cách
thiết kế và chăm sóc các phòng hút thuốc là một phép ứng xử văn hóa
của những người quản lý sân bay Narita. Hút thuốc không có tội,
nghĩa là không vi phạm luật pháp trừ khi anh hút thuốc ở nơi cấm
hút. Và vì vậy, người hút thuốc phải được ứng xử một cách văn hóa và
bình đẳng. Tôi nói vậy vì tôi thấy phòng hút thuốc ở nhiều sân bay
trên thế giới giống như địa ngục. Một cái phòng nhỏ xíu chỉ dăm
người vào hút thuốc là chật cứng. Những người hút thuốc chen nhau
trong mù mịt khói thuốc trông thật thảm hại. Có lẽ những người quản
lý ở các sân bay đó tìm cách đày đọa và sỉ nhục những người hút
thuốc để cho họ phải bỏ thuốc chăng ?
Tôi còn nhớ mãi một trong những câu chuyện đau lòng trong các trại
giam giữ những người Việt Nam vượt biên ở Hongkong những năm đầu
thập kỷ 80 của thế kỷ trước. Cảnh
sát Hongkong cai quản những trại đó đã ra lệnh những người Việt Nam
vượt biên mỗi ngày mỗi người phải bắt 50 con ruồi thì mới được phát
khẩu phần ăn. Đó là một sự sỉ nhục. Đó là vô lương tâm. Tôi
đã trực tiếp trò chuyện với một số người từ trại đó trở về. Họ đã
khóc khi kể lại câu chuyện bắt ruồi để được ăn. Trước kia tôi không
nghĩ đến việc bỏ thuốc lá. Nhưng khi nhìn những phòng hút thuốc ở
sân bay Narita và cách những người lao công lau chùi phòng hút thuốc
đã làm tôi nghĩ tới việc bỏ thuốc lá. Người ta chỉ có thể thức tỉnh
con người bằng văn hóa chứ không bao giờ thức tỉnh con người bằng áp
bức dưới bất cứ hình thức nào được.
Vì thời gian quá cảnh ở sân bay Narita quá dài nên chúng tôi tìm đến
một quán ăn trong sân bay. Tôi gọi một bát mì hải sản. Theo trí nhớ
của tôi thì giá một bát mì như vậy vẫn không có gì thay đổi sau cuộc
khủng hoảng kinh tế toàn cầu và đặc biệt sau thảm họa sóng thần. Lúc
đó, nghĩ lại những cơn bão giá ở trong nước như trận đồ bát quái mà
người tiêu dùng không thể tìm thấy đường thoát ra. Khi chúng tôi
ngồi vào bàn thì một người hầu bàn bước đến cúi đầu chào chúng tôi
và hỏi chúng tôi dùng gì. Rồi anh mang nước cho chúng tôi. Lúc đó,
tôi vô tình chạm vào tay anh và làm đổ cốc nước. Nước làm ướt một
chiếc giày của tôi. Trong khi tôi lúng túng chưa biết làm gì thì
người hầu bàn đã nói lời xin lỗi và quỳ xuống lau chiếc giày của tôi
bằng một chiếc khăn trắng tinh. Tôi thực sự bất ngờ và thấy xấu hổ.
Tôi nghĩ đến cách ứng xử của những người Việt Nam ở những nơi công
cộng. Người hầu bàn lau chiếc giày bị ướt của tôi kỹ lưỡng như đang
lau một viên kim cương. Tôi cam chắc rằng nếu một người hầu bàn
trong những quán ăn ở Việt Nam cúi xuống lau giày cho khách thì họ
sẽ rất xấu hổ. Nhưng họ biết đâu rằng : chính tôi, người có chiếc
giày được lau, mới là người thấy xấu hổ chứ không phải là người lau
chiếc giày ấy cho tôi.
Khi ăn xong, tôi đã để lại một món tiền tip kha khá vì muốn bày tỏ
sự biết ơn của mình với người hầu bàn đó. Nhưng người hầu bàn nói họ
không nhận tiền tip. Một lần nữa, tôi thực sự ngạc nhiên. Tôi cố tìm
cách đưa tiền tip cho người hầu bàn nhưng người hầu bàn vẫn nhã nhặn
từ chối. Năm 1992, trong chuyến đi đầu tiên của mình đến Mỹ, tôi có
đến một quán ăn người Việt ở New York. Khi ăn xong tôi đã để 10 đô
la tiền tip lại. Người hầu bàn là một người Mỹ gốc Việt đã tỏ ra vô
cùng bực bội với tôi vì tôi đã không để 12 đô la mà chỉ để 10 đô la.
Sau này tôi mới biết họ tính phần trăm tiền tip theo tổng giá của
bữa ăn. Tôi thực sự không biết điều đó. Sao người hầu bàn kia không
giải thích cho tôi? Và sao người hầu bàn kia không có thể nói: "Quý
ông còn thiếu 2 đô la tiền tip theo quy định, nhưng nếu quý ông
không có 2 đô la thì cũng không sao. Mong quý ông trở lại nhà hàng
chúng tôi để chúng tôi được phục vụ quý ông". Nếu nói như vậy, người
hầu bàn và nhà hàng của anh ta sẽ không bao giờ mất 2 đô la (vì
đương nhiên tôi sẽ trả thêm) mà còn được một cái gì đó giá trị gấp
ngàn lần giá trị của 2 đô la kia. Và chắc chắn những lần tới New
York sau đó tôi sẽ tìm đến nhà hàng đó. Bởi có gì hạnh phúc hơn khi
được trở lại một nơi chốn đã từng gieo vào lòng mình sự xúc động và
kính trọng. Nhưng bây giờ, trong các nhà hàng ở Mỹ, người ta tính
tiền tip vào luôn hóa đơn thanh toán. Nghe rất khoa học và sòng
phẳng nhưng vẫn không ổn ở một khía cạnh nào đó.
Sau khi từ chối tiền tip, người hầu bàn hỏi chúng tôi có cần gì nữa
mà anh ta có thể phục vụ chúng tôi. Chúng tôi cảm ơn anh. Anh cúi
đầu chào chúng tôi và bước lùi một bước mời chúng tôi đi. Một lời từ
chối lịch sự, một cái cúi đầu, một bước đi lùi, một nụ cười thân ái,
một gương mặt tự tin chỉ của một người hầu bàn đã một lần nữa làm
nên nhân cách người Nhật. Họ đã từ một đất nước nghèo nàn và tan
hoang vì chiến tranh trở thành một đất nước văn minh, văn hóa và
giàu có. Họ không bán hàng giả, hàng độc hại, họ không dùng tiền hay
vũ khí đe dọa người khác. Sự nhẫn nại trong hành động lau chiếc giày
cho khách và sự chối từ tiền tip của người hầu bàn Nhật và sự nhẫn
nại của người bán trứng Trung Quốc và cách ăn mì tôm của cậu sinh
viên Trung Quốc hoàn toàn khác nhau.
Sự nhẫn nại của người Nhật là sự rèn luyện nhân cách, là ứng xử văn
hóa, là sự tôn trọng con người và ý chí vươn lên. Sự nhẫn nại đó
không chứa đựng những tham vọng ngông cuồng và những mưu mô. Cũng
như người Nhật đã dạy cho con em của họ về những khó khăn mà dân tộc
Nhật phải đương đầu, dạy cho mỗi người Nhật hãy bằng hành động trung
thực của mình làm cho văn hóa Nhật, nhân cách Nhật cũng như giá trị
những sản phẩm made in Japan lan tỏa vào lòng con người trên toàn
thế giới chứ không phải là những cuộc "xâm lăng" đầy mưu tính đôi
khi phi nhân và ác độc.
Góp thêm cho câu chuyện "người hầu bàn
Nhựt"
tanya tranphung myfe_1988@yahoo.com
Xin mạn phép tác giả bài viết về người dân Nhật, cho tôi được góp
thêm một phần nhỏ về tư cách , văn hoá Nhật, cũng như về đời sống tỵ
nạn ở Hồng Kông.
Năm 1980, tôi vượt biên sang Hồng Kông, sống trong trại tỵ nạn
Shamshuipo bên Kowloun.
Ngay cả khi vừa đến HK, ở hai tuần trong trại cấm (trước khi ra tự
do, người tỵ nạn ở tạm trong trại cấm để lo thủ tục), chính phủ HK
cũng rất lịch sự, chúng tôi được phát thức ăn cho từng nhóm (dù thức
ăn không có gì là ngon, nhưng cũng khá đầy đủ, chỉ tội người mình
tranh dành thức ăn với người mình, ngay cả đến thùng nước trà cũng
dành giựt, phe đảng, thật xấu hổ và khốn nạn vô cùng). Khi ra tự do,
hai tuần lễ đầu tiên, có thể là do Liên Hiệp Quốc đài thọ (tôi không
rõ lắm), mỗi người được phát một hôp cơm (rất ngon), ngày hai buổi
sáng chiều, tôi chưa bao giờ nghe nói là phải bắt đủ 50 con ruồi mới
được phát cơm ăn.
Còn về bên Nhật, có lần về VN, khoảng 1995, tôi đi máy bay Nhật, lần
đó tôi ghé phi trường Osaka (Kansai airport), thật ngỡ ngàng với
cách chào đón của các tiếp viên (trên máy bay cũng như ở phi
trường), họ rất lịch sự, luôn cúi đầu chào, hai tay chắp đang trước,
làm tôi đôi khi lúng túng vì không biết mình có phải chào lại như
thế không, (lýdo là chưa bao giờ gặp chuyện lạ đời như thế ở bên Mỹ,
chứ nói gì đến VN). (Nói thì nói thế, chứ tôi cũng đã đáp lễ lại y
chang cho phải phép). Chúng tôi ngủ lại phi trường nên họ cho mỗi
người một phòng (trong phi trường có khách sạn riêng), rất lịch sự
và sạch sẽ, không phải trả thêm một cent nào cả.
Tối đó, tôi và một người bạn rủ nhau ra phố, đi tàu điện hỏa tốc chỉ
45 mins. là đến Osaka, dạo quanh phố, sạch sẽ và lối tiếp đón cũng
rất ư là lịch sự, ngay cả trong quán ăn cũng vậy, không biết tiếng
Nhật nên dù nói chuyện bằng tay chân, chúng tôi cũng rất vui và kính
trọng họ lại qua lối ứng xử nhã nhặn của dân Nhật.
Trên tàu hoả tốc, mỗi lần có một cô tiếp viên đi sang toa khác để
phục vụ, họ đều cúp rạp người xuống chào các hành khách của toa cô
sắp rời đi, và bước sang toa khác bằng cách đi giật lùi chứ không
quay lưng lại.
Tôi đã khâm phục nước Nhật nhiều hơn từ khi đó.
Mới đây, con gái tôi sang Nhật học hai lần, lần nào cũng ca tụng sự
bình yên, không trộm cắp ở Nhật, lúc nào nó cũng gọi điện về bảo tôi
"Mẹ đừng lo cho con, bên này rất an bình, không hề có trộm cắp, xe
đạp để cũng tự nhiên, chẳng ai lấy, dân tộc của họ rất ư là tự
trọng, mẹ cứ yên tâm đi". Thành ra, sau này tôi càng kính phục họ
nhiều hơn, nhất là chuyện thiên tai kép vừa xảy ra ở Nhật, càng làm
tôi thấy mình và các con phải học hỏi ở họ nhiều hơn, bỏ bớt tính
ích kỷ trong con người VN từ xưa đến giờ để sẽ không bao giờ thấy
xấu hổ và sẽ hãnh diện khi tự hào mình là người VN, cũng có lòng tự
trọng và văn hoá không thua gì dân chúng Nhật.
Ước mong trong tương lai, người VN ta cũng sẽ bắt chước dân chúng
Nhật, cho dù chậm hơn (nhưng thà muộn còn hơn không bao giờ? Có phải
không các bạn ?).
Không có con đường đưa tới hạnh phúc, hạnh phúc là con đường. |
|
|