Ba lan du ký 2:
Đất nước của các nhân vật lẫy lừng
Có đi qua những đồng
cỏ xanh ngăn ngắt, nhìn những con bò sữa tha thẩn gặm cỏ bên cạnh
các căn nhà nên thơ, người ta mới thấy nét đẹp vùng quê Âu Châu an
bình đến thế nào. Ba lan còn là xứ sở của họ nhà cò. Chúng hay đến
Ba Lan như một nơi chốn thiên cư. Không nhắm mắt tôi cũng mường
tượng được những cánh cò trắng, bay ngợp đồng xa, ngát dịu cả làn
không khí đầu thu. Từ lâu tôi vẫn yêu cái hình ảnh một con cò trắng
đội mũ xanh, mỏ mang một em bé gói chặt trong mảnh khăn vuông, tận
tụy giao từng nhà có những bà mẹ đang giờ khai hoa nở nhụy, chờ ngắm
đứa con mình.
Có phải cái thanh bình lãng mạn của đất nước làm nên tâm hồn con
người không, mà Ba Lan đã sản sinh những con người lừng lẫy. Nhà
soạn nhạc, nghệ sĩ dương cầm vĩ đại của xứ sở Ba Lan,
Fryderyk Chopin
đã chào đời tại ngôi làng Zelazowa Wola cách Warsaw chừng 60 km.
Ngay từ nhỏ, tài năng của Chopin đã sớm bộc lộ và ông được so sánh
với thần đồng âm nhạc Amadeus Mozart của Áo. Ông được mến mộ khắp
châu Âu. Ông cũng là người có công phong cách hóa điệu Polonaise, và
tạo cho điệu nhạc vũ truyền thống của Ba Lan thường được dùng trong
những hội hè một tinh thần hào hiệp và phong thái mã thượng.
Đoàn du lịch chúng tôi vào thăm
công viên Hoàng gia Lazienki, công viên rộng lớn,
đẹp và nổi tiếng nhất
của Ba Lan
đã có hơn 300 năm tuổi. Ngay cổng vào là tượng của Chopin, tượng đài
kỳ vĩ này được xây từ thập niên 20 thế kỷ trước. Bị chiến tranh hủy
hoại vào năm 1940, 18 năm sau, bức tượng của đại diện xuất chúng của
trường phái Lãng mạn trong âm nhạc thế giới được tái khắc họa theo
hình mẫu ban đầu. Cũng tại nơi đây những cung nhạc bất tử của vị đại
nhạc sư Chopin được các nghệ sĩ dương cầm đời sau trình tấu lại mỗi
chủ nhật hàng tuần trong mùa hè. Trên các băng ghế đá nghỉ chân của
đại lộ Phố Cổ đều có để nhạc Chopin mà du khách chỉ cần bấm vào
chiếc nút nhỏ là có thể nghe được các bản nhạc giao hưởng của ông.
tượng Chopin
tại
cổng
công viên Hoàng gia Lazienki.
Lúc này trời vào thu, cây
lá chuyển mình đợi giờ phai úa. Công viên đại ngàn Lazienki rợp mát
che cho Cung điện Mùa hè của các triều đại vua chúa Ba Lan. Những
tòa dinh thự tuyệt đẹp được xây từ thế kỷ XVII nghiêng bóng trên mặt
hồ, cùng soi nước. Gót chân du khách nào đã lững thững qua đây, đạp
lên dấu ấn quá khứ, lòng không khỏi bâng khuâng. Bạn không thể không
dán mắt vào hình ảnh những cô gái hay các phụ nữ vẻ ngoan hiền, đầu
đội khăn voan, len hay lụa, tay cầm một bó hoa xinh xinh, đi về phía
giáo đường. Trông họ thanh khiết và đẹp làm sao. Theo tục lệ Âu
châu, người phụ nữ phải dùng khăn che tóc khi vào nhà thờ vì tóc là
đầu mối của mọi tội lỗi. Tôn giáo của Ba Lan thuộc Công giáo La Mã
(Roman Catholic).
Tôi thấy họ chụm ba ngón tay làm dấu thánh từ trái qua phải. Ba ngón
tay chụm tượng trưng cho ba ngôi.
thánh đường Holy Cross
nơi cất giữ trái tim của Chopin.
Chúng tôi vào thánh đường Holy Cross là nơi cất giữ trái tim của
Chopin. Trái tim người nhạc sĩ thiên tài này đang được bảo quản sau
một phiến đá hoa cương bên trong nhà thờ nằm ngay bên cạnh lối đi
chính giữa. Năm 1939, khi quân phát xít Đức tiến vào chiếm đóng Ba
Lan, trái tim Chopin được mang đi cất giấu để tránh rơi vào bàn tay
nhơ nhuốc của đội quân giết người không ghê tay dưới trướng nhà độc
tài Adolf Hitler. Mùa Thu năm 1949, khi chiến tranh thế giới thứ hai
đã đi qua, trái tim của Chopin được đưa trở lại Ba Lan trong một
chiếc hộp bằng gỗ sồi, cuối cùng được đưa đến an nghỉ tại Holy
Cross. Thánh đường của những con tim này cũng cất giấu trái tim các
danh hoa và nhân vật lừng lẫy của Ba Lan như
Władysław Reymont,
Juliusz Słowacki,
Józef Ignacy Kraszewski,
Bolesław Prus,
Władysław Sikorski.
Viện bảo tàng Marie Curie hay căn nhà cổ nơi bà sinh ra cũng là đích
đến của chúng tôi. Vị nữ bác học hai lần đoạt giải Nobel này có quốc
tịch Pháp và Nga nhưng sinh tại Ba Lan, nhà số 15 con đường Ulica
Freta, Warsaw. Trên tường trước căn nhà có đề hai chữ tắt Po
(Polonium) và Ra (Radium) là hai chất hoá học mà bà nghiên cứu, khám
phá ra. Phần đầu của chữ Polonium mang tên Poland do bà đặt để kỷ
niệm nơi sinh của mình. Bà là người phụ nữ đầu tiên được chấp nhận
vào làm giảng sư đại học ở Sorbornne, Pháp. Tài năng sáng chói của
bà đã mở đường và làm gương cho phụ nữ trên con đường học lên cao
hơn sau này. Bà mất vì bịnh ung thư do tiếp xúc quá lâu và nhiễm hoá
chất của bà thí nghiệm. Bà thọ 66 tuổi.
Viện bảo tàng Marie Curie hay căn nhà cổ nơi bà sinh ra
Ngày hôm sau chúng tôi rời Warsaw đi về Krakow, trên đường đi chúng
tôi ghé Wadowice, thị trấn bé nhỏ cách Krakow 30 dăm về phía Tây
Nam. Nó là nơi sinh của cố Đức Giáo Hoàng John Paul II. Đoàn du lịch
được dẫn vào thăm ngôi giáo đường nơi Đức thánh cha đã từng ở đó.
Nhà thờ cổ này có nét đẹp rất xưa của kiến trúc Gô-tích thời Trung
Cổ từ thế kỷ thứ 15. Du khách có thể mua quà lưu niệm giá rất rẻ ở
đây. Có những bức tranh, tượng hay chuỗi có tạc hình ĐGH Paul II.
Sau đó chúng tôi ghé
Krakow, thành phố cổ kính và đậm nét văn hoá nhất của Ba Lan, phát
triển từ thời đồ đá. Thành phố này biến thành thủ đô của chính phủ
Đức Quốc Xã khi quân đội Nazi xâm lăng, nên ít chịu tổn thất tan
hoang như Warsaw. Ngày xưa nơi đây được chọn làm thủ phủ của Kraków
Voivodeship từ thế kỷ 14 và từng là nơi sinh sống của những nhà vua
qua các triều đại. Các lâu đài của vua Ba Lan được dựng trên đồi
Wawel nhìn xuống dòng sông Wisla thơ mộng. Krakow trầm lắng, tĩnh
mịch là một trong những trung tâm hàng đầu về khoa học, văn hóa và
nghệ thuật của quốc gia này. Nó được người Ba Lan coi là thủ đô tinh
thần do lịch sử của thành phố hơn 1000 năm và cũng là một trung tâm
lớn về du lịch nội địa và quốc tế, thu hút 7 triệu khách mỗi năm.
Krakow, thành phố cổ kính và đậm nét văn hoá nhất của Ba Lan
Tới Âu châu mà không thử các món đặc sản và bia, rượu của từng vùng
thì du khách còn thiếu sót rất nhiều. Chúng tôi ăn trưa ở một trong
các quán cà phê có bàn ghế ngoài trời dưới bóng rợp của các lọng dù
và thưởng thức món xúc xích Ba lan ăn kèm với bắp cải chua, khoai
tây. Nó tương tự món xúc xích của Đức. Còn món Pierogi dồn thịt,
khoai hay cheese thì không hợp khẩu vị người Việt mình cho lắm.
Du khách đến Ba Lan không thể không ghé thăm mỏ muối
Wieliczka. Mỏ muối này được khai thác
liên tục từ thế kỷ thứ 13 cho đến nay và là một trong những mỏ muối
lâu đời nhất thế giới. Mỗi năm có trung bình khoảng 800.000 khách
mỗi năm.
Khách được đưa xuống mỏ bằng thang máy chứa được mỗi lần 36 người.
Xuống sâu khí hậu hơi lành lạnh. Khi tới
đất, mỗi chặng đường, mỗi
bước đi vào lòng đất (dài 1.9 dặm = 3 kí
lô mét), khách đều được hướng dẫn viên của mỏ giải thích và kể lại
lịch sử của từng giai đoạn hình thành. Khách được xem những trục gỗ
và ròng rọc lớn là cách vận hành cổ xưa đưa muối lên, xuống của
người thợ mỏ. Rải rác đây đó hai bên vách, hình ảnh các nhân vật
thần thoại được chạm khắc trên các tảng muối mỏ kết tinh. Muối kết
tinh giống nhũ thạch trong các thạch động theo nhiều hình dáng khác
nhau nhưng nhỏ và mịn hơn. Thiên nhiên diệu kỳ, con người cũng tài
tình khi khách thấy những căn phòng, những điện thờ, nhà thờ nhỏ,
cùng mọi vật dụng của thợ mỏ trong vòng 700 năm để lại, tạo nên nét
kỳ vĩ hiếm có. Cuối cùng khách được vào một sảnh đường có những bức
tranh, những bức tượng chạm khắc bằng đá muối trên tường theo những
huyền thoại và di tích lịch sử của Ba Lan. Một bức tượng của DGH
John Paul II bằng đá muối cũng được chạm khắc. Tôi có hỏi sao Ba Lan
không khai thác muối từ biển mà phải khai thác từ mỏ khổ sở đến thế.
Người hướng dẫn viên nói rằng. Ngày xưa muối rất hiếm và đắt giá. Vì
đi lại khó khăn nên việc vận chuyển muối biển đến Âu châu xa hơn và
giá thành cao hơn nên muối mỏ rẻ hơn. Chính quyền đế quốc La mã khi
đó đã kiểm soát kinh tế bằng cách tăng và giảm giá muối. Binh lính
thời đó được trả lương bằng muối. Đá muối ngày đó rất quý và giá trị
hơn cả vàng.
Bức hoạ
chạm nổi bằng đá muối trên tường mỏ muối Wieliczka
Chúng tôi ra khỏi mỏ muối, mọi người đều ghé lại quầy lưu niệm mua
những món đồ lưu niệm làm bằng đá muối, vì nó rất đặc biệt. Sau này,
mỗi lần nếm những hạt muối, tôi không khỏi hình dung được công khó
của bao người thợ mỏ ngày xưa. Người đã khai thác và đem chất hoá
học cần thiết của con người là muối từ lòng đất sâu lên trên mặt
đất.
Xin đón đọc kỳ tới Văn hóa Ba Lan và Người Việt
Trịnh Thanh Thủy
|