Hệ sinh thái tự nhiên, rừng và hệ sinh thái nhân văn ở Tây Nguyên rất đặc trưng, chúng quan hệ biện chứng chặc chẽ nhau. Tổng hòa các hệ sinh thái nơi đây đan xen chằng chịt như một tấm áo choàng kỳ diệu, như một bà mẹ thiên nhiên vĩ đại nhiệm màu đang nối vòng tay để bảo vệ, cung cấp sữa, nuôi dưỡng hàng triệu đứa con của mình, đây có thể coi là mái nhà lý tưởng Đông Nam Bộ nói riêng và Đông Dương nói chung hay “thiên đường” cho hàng triệu đứa con đang sống chung trong ngôi nhà của mẹ và của triệu triệu đứa con từ xa đến thăm mẹ.

Do vậy, chúng ta cần phải hiểu mẹ và bảo vệ mẹ, không làm mẹ buồn. Hiểu “Mẹ”, ta sẽ biết thương mẹ và như một quy luật, “Mẹ” sẽ thương ta và che chở, đùm bọc ta nhiều hơn. Từ bao đời nay, “Mẹ” luôn thương yêu và giang rộng vòng tay đón tất cả những đứa con từ xa và bạn bè của chúng về thăm mẹ.

Không gian văn hóa của mẹ có nhiều đặc sắc và cuốn hút mà không bất kỳ nơi đâu có được mà di sản văn hóa phi vật thể cồng chiêng được thế giới công nhận chỉ là một trong số đó. Bên cạnh đó còn có nhiều dân tộc và bản sắc văn hóa khác nhau, gắn với truyền thống đấu tranh cách mạng của từ đời bao đời nay. Từ những năm 1940s nhà dân tộc học trẻ Georges Condominas, người Pháp đã đến Tây Nguyên để cùng ăn ở với đồng bào và nghiên cứu về văn hóa của người Mnông và một số dân tộc khác ở đây. Công trình nghiên cứu về văn hóa và dân tộc học cùng với những phát hiện độc đáo đã thu hút sự quan tâm của thế giới và hiện đang lưu giữ tại Bảo tàng Quai Branly (Pháp).

Việc tác động đến vùng đất linh thiêng và nhạy cảm Tây Nguyên chúng ta cần phải có thời gian nghiên cứu chuyên sâu liên và đa ngành cùng với sự tham gia góp ý, phản biện của xã hội, của nhiều nhà khoa học liên và đa nghành, đặc biệt là người dân tri thức, có kinh nghiệm trong vùng bị ảnh hưởng. Chúng ta có thể xây những tòa tháp đôi còn hơn tòa tháp đôi WTC ở New York, Mỹ trong vòng vài năm. Nhưng nếu không hiểu đúng, không giữ được hệ sinh thái tổng hòa đặc biệt ở Tây Nguyên thì vỉnh viễn chúng ta không bao giờ lấy lại được.

Do vậy, chúng ta cần hiểu đúng và hành động đúng, có như thế thì chúng ta mới không có tội với thế hệ con cháu chúng ta.

Mong mỗi người góp một ý hay và một bàn tay.
Tuệ Đức Thịnh

 GIỮ THÂN CHO MẸ