Trái
đất là một hành tinh sống động, và nó phải thay đổi để duy trì sự sống
của nó. Những nhà địa chất học cho chúng ta biết rằng trái đất chia
thành nhiều lớp. Trung tâm trái đất là nóng nhất, kế tiếp là lớp phủ
mantle, nhiệt độ thấp hơn trung tâm nhưng vẫn rất nóng, và nó chứa
đựng đá nóng chảy gọi là magma hay dung nham. Phía bên ngoài trái đất
là lớp vỏ cứng. (Jean Zukowski and Susan S. Johnston,p. 141) Lớp vỏ
cứng vở ra thành cả chục mãnh. Những mãnh trên bề mặt này dường như
“trôi” trên đá nóng chảy, dung nham, như gỗ trôi trên nước. Khi những
mãnh vở này di chuyển, mặt đất thay đổi. Núi lửa bùng nổ, và động đất
gầm thét. Đôi khi hình thành thung lũng và núi non vươn lên. Một số
mãnh của trái đất va chạm vào nhau bên dưới đại dương và biển cả.
Những bản đồ mới với những thông tin từ vệ tinh đã giúp những nhà địa
lý nghiên cứu những sự thay đổi của lớp vỏ cứng, bề mặt của trái đất
và đã thấy nó hoạt động như thế nào (p139).
Những nhà khoa học biết rằng tất cả những bộ phận của trái đất hoạt
động tương ứng với nhau. Bề mặt của trái đất thì cứng, nhưng người ta
biết rằng bên dưới lớp vỏ cứng giống như nước sôi trong nồi, dung nham
nóng bỏng tuôn chảy từ trung tâm hướng về phía bể mặt trái đất. Những
chuyển động cuộn tròn này mang theo những mãnh của trái đất với chúng.
Những chuyển động đối lưu này cũng hình thành chức năng làm sạch trái
đất. Thán khí trong không khí trên bề mặt trái đất hòa tan vào trong
nước của đại dương. Những làn sóng vươn lên trên không khí và “bắt”
lấy thán khí CO2. Thán khí biến thành carbonat rắn (CO3) trong nước và
chìm xuống đáy đại dương. Ở đấy nó biến thành một loại đá. Khi những
mãnh của trái đất trên bề mặt của đáy đại dương tiến vào bên dưới
những mãnh của đại lục, đá carbonat tan chảy thành dung nham magma. Vì
thế một số thán khí (CO2) hâm nóng địa cầu được tiêu thụ (p.22).
Con người đã khống chế môi trường chung quanh họ hơn bất cứ chủng loại
nào khác trên trái đất. Với sự phối hợp của óc thông minh và khả năng
làm ra những công cụ, con người đã tìm ra những phương thức để làm cho
hầu hết đất đai trên địa cầu được sử dụng, những phương thức để sử
dụng tài nguyên thực vật và động vật, và những phương thức để sử dụng
khoáng vật, dầu khí, cùng những vật chất và tài nguyên khác của địa
cầu (p.35).
Tuy chỉ là một bộ phận của toàn thể địa cầu, nhưng số lượng của nhân
loại đã làm cho những tài nguyên cạn kiệt không thể tái tạo. Điều này
đã làm nên sự mất cân bằng trong hệ thống sinh quyển. Ô nhiễm nguồn
nước là điều trước tiên, thứ hai là việc sử dụng nhiên liệu từ lòng
đất, và thứ ba là vấn đề tàn phá rừng. Rừng nhiệt đới là một thí dụ
điển hình của một loại hệ thống sinh quyển. Thực vật vùng giàu mưa
được hỗ trợ hình thành một sự đa dạng kỳ thú của những chủng loại cho
trái đất. Chúng đồng thời hấp thu thán khí (CO2) và nhả ra dưỡng khí
(O2). Thán khí được cây cối và thực vật tiêu thụ trong một tiến trình
mà cây xanh sử dụng năng lượng của ánh sáng, thán khí, và nước để sản
sinh carbohydrate trong sự hiện diện của diệp lục tố (màu xanh lá
cây). Chức năng này của rừng nhiệt đới là quan trọng vì, đối với con
người, thán khí có thể ảnh hưởng đến khí hậu. Trong một ý nghĩa nào
đấy, rừng nhiệt đới làm sạch không khí. Con người cần dưỡng khí
(oxygen), và thực vật đặc biệt cây cối của rừng nhiệt đới – cung cấp
oxygen. Nhưng bất hạnh thay, rừng nhiệt đới đang bị biến mất, và đất
đai ở những nơi nào đấy đang biến thành sa mạc. Khi con người cố gắng
khống chế hành tinh và làm cho đời sống thoải mái hơn, người ta tiêu
tán tài nguyên cần đến vì sự sinh tồn của tất cả (p. 36).
Báo cáo năm 1995
của Ủy Ban Liên Quốc Gia Vì Vấn Đề Khí Hậu Biến Đổi (IPCC) tuyên bố,
“Bằng chứng về sự cân bằng sinh thái thừa nhận một sự ảnh hưởng thấy
rõ của con người trên sự thay đổi của khí hậu” (Meyerson, 445). Trong
hoạt động sản xuất và tiêu thụ hàng hóa cùng phục vụ, con người đốt
cháy nhiên liệu từ lòng đất, phá rừng, sử dụng phân bón và sản xuất
hóa chất - hợp chất - nguyên tố (chlorofluorocarbons - CFC). Tất cả
những việc làm này thải ra khí nhà kính (khoảng 56% carbon dioxide,
24% CFC's, 15% methane và 5% nitrous oxide) vào khí quyển (Meyerson,
447). Sự gia tăng của khí nhà kính trong khí quyển cô cạn được quyết
định bởi khả năng hấp thu của đại dương và đất đai và số lượng của khí
nhà kính được phân hủy là bao nhiêu bởi phản ứng hóa học. Tất cả khí
nhà kính không được hấp thụ hay phân hủy tồn tại trong khí quyển của
trái đất và làm cho sự vận hành của khí hậu trở nên phức tạp, bao gồm
cả việc gia tăng nhiệt độ.” *(Meyerson, 445).
Trái đất ấm lên là một đe dọa nghiêm trọng, nó làm cho sự sống của
chúng ta lâm vào tình trạng nguy hiểm (Trái Đất Ấm Lên Là Một Đe Dọa
Nghiêm Trọng - Ross Gelbspan) bao gồm những hiện tượng:
- Băng tan ở Bắc Băng Dương, châu Nam cực, và Băng hà ở Hy Mã Lạp Sơn.
- Thời tiết khắc nghiệt (khô hạn, lụt lội, cuồng phong, bảo tuyết,
động đất,…)
- Động vật chết hàng loạt (hải cẩu, cá heo, cò,…)
Con người đã làm cho mất sự cân bằng của thiên nhiên. Tất cả những hệ
thống tự nhiên, như hệ thống sinh thái, hướng đến sự cân bằng trong
những nhân tố và năng lực trái nghịch. Tất cả những vấn nạn sinh ra từ
việc sử dụng quá mức tài nguyên và việc con người chiến đấu để kiểm
soát môi trường (p. 39). Những hội nghị Quốc tế về trái đất ấm lên
luôn là những tin tức hàng đầu. Hầu hết mọi người đồng ý rằng sự gia
tăng nhiệt độ của thế giới là do ảnh hưởng của thán khí nhà kính trong
khí quyển. Hầu hết mọi người nhất trí rằng sự nóng ấm đang ảnh hưởng
lên mô thức khí hậu của thế giới. Thí dụ, nhiều bảo tố nguy hiểm hơn
được hình thành do bởi đại dương ấm lên. Lụt lội tàn phá nhà cửa và
mùa màng bởi bảo tố. Và nó xảy ra do bởi tác động của con người lên tự
nhiên (p. 51).
Phía bên trên trái đất là một lớp thán khí (cùng với hơi nước và
methane từ sự phân hủy của những chất hữu cơ) hoạt động như một lớp
phủ. Nó ngăn sức nóng từ mặt trời đến gần hành tinh của chúng ta. Hầu
hết những rắc rối với thán khí CO2 đến từ việc đốt cháy nhiên liệu từ
lòng đất (dầu mõ, than đá, và khí thiên nhiên) cho năng lượng. Sự đốt
cháy nhiên liệu từ lòng đất làm gia tăng loại khí độc hại này trong
khí quyển. Hơn thế nữa, ít người tin rằng công kỹ nghệ sẽ giảm thiểu.
Thực tế, khi dân số gia tăng, sự sản sinh thán khí CO2 có thể gia tăng
lên tám tỉ tấn mà bây giờ chúng ta đang sản xuất hằng năm (p.51).
Giống như những giọt nhỏ hơi nước tập trung chung quanh những đốm bụi
nhỏ hình thành những cơn mưa, những giải pháp tập hợp quanh những ý
tưởng này:
1. Giảm thiểu sự lệ thuộc vào nhiên liệu từ lòng đất và công kỹ nghệ.
2. Tìm những nguồn tài nguyên năng lượng thay đổi (vì thế có thể giảm
thiểu sự tiêu dùng nhiên liệu từ lòng đất đã làm gia tăng thán khí vào
khí quyển).
3. Phát triển thực vật (qua nghiên cứu thực vật) có thể sẽ hấp thu
nhiều thán khí hơn.
4. Tìm những phương thức làm cho đại dương tiêu thụ thán khí CO2 nhiều
hơn (p.52).
Một số đề xuất lý tưởng bên ngoài tiến trình công kỹ nghệ. Một số đề
nghị cho cá nhân, cộng đồng và quốc gia hành động trong việc làm chậm
tiến trình hâm nóng toàn cầu. Bởi vì những nhà khoa học và chuyên môn
nói rằng đây là một vấn đề không phải bất cứ một quốc gia nào có thể
giải quyết một cách đơn độc, mà là vấn đề của cả địa cầu, của cả nhân
loại. Vì vậy, bất cứ ý tưởng nào hướng đến toàn thể mọi người trên
trái đất và được tất cả mọi người hưởng ứng thì vấn nạn hâm nóng toàn
cầu mới có thể giải quyết.
Đề xuất cho mỗi cá nhân trong sáu tỉ con người trên
trái đất này: Mỗi người dành năm ngày trong một tháng để:
1. Một ngày quán
chiếu về hòa bình. Tâm bình thế giới bình. Những buổi lễ của Phật
Giáo thường có một phút nhập từ bi quán nhưng bây giờ: Hãy nghĩ về hòa
bình, trong một ngày. Vì mỗi hành động vì hòa bình hay chiến tranh
trước tiên xảy ra trong tâm tư mỗi người chúng ta. Kinh Hoa Nghiêm
nói: “Tâm năng tác thiên đường. Tâm năng tác địa ngục.” Có thể nói
rằng, hòa bình là thiên đường, chiến tranh là địa ngục. Phần lớn tài
nguyên của địa cầu được dùng vào cho kỹ nghệ chiến tranh. Và kỹ nghệ
là nguyên nhân chính của việc sản sinh thán khí vào khí quyển và làm
trái đất nóng lên. Một hành động cho hòa bình trước tiên xảy ra trong
tâm tư mỗi chúng ta như lời Thiền sư Nhất Hạnh nói: “Hòa bình trong tự
tâm, hòa bình trên thế giới.” (Peace in oneself. Peace in the world).
Hãy chế tác một tâm thức hòa bình, hãy sản sinh một con người hòa
bình, và hãy gởi thông điệp của tâm linh hòa bình vào không gian,
nhưng cũng vì như D. Livingstone Smith nói trong quyển Động Vật Nguy
Hiểm Nhất, rằng “Sự đổ vở của môi trường và xã hội bây giờ lan rộng và
trong mức độ toàn cầu. Phát triển kỹ thuật đã cung cấp căn bản cho một
loại tiến hóa xã hội mới vượt khỏi biên giới của văn hóa, tôn giáo hay
tâm linh. Tuy nhiên, kỹ thuật không là lý do trực tiếp một cách căn
bản, nhưng bằng thúc đẩy nội tại của xã hội và tâm lý. Loài người có
những khía cạnh tàn phá cũng như dễ thương. Với mức độ mà chúng ta có
thể ăn mừng nghệ thuật, kiến thức khoa học và lòng vị tha của chúng
ta, thì chúng ta không thể quên sự thật rằng chúng ta cũng là “động
vật nguy hiểm nhất.” [1] Nên chúng ta phải tư duy về hòa bình!
2.
Một ngày không nghĩ bất cứ điều gì liên hệ đến nóng. Những gì gọi
là nóng ở đây có thể là tâm giận dữ, thù hận, buồn bực, tham lam và
dục vọng. Hãy dành một ngày trong tháng tránh không nghĩ đến những
điều này, và đừng gởi những thông điệp nóng bức để không gian chung
quanh chúng ta được an hòa. Vì nóng bức cũng làm thán khí tăng lên
bằng hành động thực tế hay từ trong tâm tư hãy tiết chế về những điều
nóng, những điểm nóng... Và cũng vì như Thiền Sư Nhất Hạnh nói về Bốn
Chân Lý Cao Quý của Đạo Phật như sau: Chân lý thứ nhất là khổ đau hiện
hữu. Chân lý thứ hai là khổ đau có nguyên nhân của chúng. Chân lý thứ
ba là hạnh phúc là có thể hiện thực. Chân lý thứ tư là có một con
đường đưa đến hạnh phúc. Điều đầu tiên gọi là dukkha, khổ đau. Điều
thứ ba gọi là sukha, hạnh phúc. Chúng hoàn toàn khác nhau. Chúng ta
thường lầm lẫn tham muốn hay dục vọng với hạnh phúc. Chúng ta không
cần phải sợ hãi khổ đau; chúng ta có thể đối diện chúng. Nếu chúng ta
chạy trốn nó chúng ta sẽ không bao giờ có cơ hội để chuyển hóa nó.”
[2] Lại nguyện: Xin thổi ngọn gió từ bi, thanh lương vào thế gian nóng
bức. Đem mặt trời trí tuệ rạng rỡ, về ngự giữa không gian âm u (chúc
tán của Làng Mai).
3.
Một ngày không dùng đến lửa. Trong nhiều cộng đồng hay quốc gia
hằng năm có một ngày không dùng đến xe hơi. Ở Á Đông, như Trung Hoa
hay Việt Nam có tiết hàn thực, tức là ngày ăn đồ lạnh, không dùng đến
lửa, để kỷ niệm hiền sĩ Giới Tử Thôi, không màng danh lợi thà chết
trong lửa chứ không ra mặt để lãnh lấy công danh.
Chúng ta có thể biến thành một ngày trong tháng để tiết kiệm năng
lượng và cũng đề nhớ rằng: Vì “rõ ràng rằng lửa là thảm họa chính của
sự thay đổi khí hậu của địa cầu” như lời nói của Swetnam, giám đốc
Phòng Nghiên Cứu Vành Đai Xanh của Đại Học Arizona[3].
4.
Một ngày tư duy về màu xanh lá cây. Có nghĩa là hãy dành một ngày
chỉ để nghĩ về màu xanh lá cây chung quanh chúng ta và để tiệm lực nội
tại chống lại sự tàn phá rừng. “Vì sự chặt phá và cháy rừng nhiệt đới
đã làm gia tăng 25% tổng lượng khí carbon sản sinh. Điều này vẫn có
thể cứu chữa[4].
5. Một ngày để trồng thêm một cây xanh. Mỗi người dành một ngày
trong tháng chỉ để trồng thêm một cây xanh. Một hành động thực tế.
Đề xuất cho những cộng đồng hay quốc gia:
Bao phủ mỗi tấc đất, bất cứ nơi nào, nhất là những vùng đất hoang hóa,
với cây xanh quanh năm (evergreen) ngay cả sa mạc vì người ta đã chế
tạo ra nước khô (dry water), và một số người đã mơ đến việc lái xe qua
những khu rừng ở sa mạc.
Tại nhiều vùng trên
thế giới, chẳng hạn như ở Mauna Loa ở Hawaii, các nhà khoa học đã đo
được sự gia tăng do con người tạo nên trong thán khí nhà kính, nguyên
nhân chính của tình trạng nóng lên của địa cầu. Lượng thán khí trong
khí quyển dao động hàng năm, bởi vì nó được kéo xuống trong mùa hè nhờ
nhiều khu rừng rộng lớn ở Bắc Bán Cầu. Tuần hoàn hàng năm, trong biểu
đồ trên, biểu hiện như “răng cưa” đàng sau gia tăng trung bình hàng
năm[5].
Trên đây có thể chỉ là những dự kiến để tham chiếu vì như Đức Đạt Lai
Lạt Ma nói, chúng ta chỉ có một trái đất mà thôi. Hãy nhìn những con
mèo hay con chó khi nó sắp chết, những con ký sinh trùng sống trên
thân thể nó vội vàng bỏ chạy khỏi thân thể con vật sắp chết để đi tìm
những con vật khác đề tiếp tục sự sống, nhưng con người chúng ta nếu
trái đất này giẩy chết thì chúng ta chạy đi đến hành tinh nào để tị
nạn. Bởi vì cũng lời của Đức Đạt Lai Lạt Ma, thì gia đình nhân loại
chúng ta dường như đơn độc trong vũ trụ này, trái đất là ngôi nhà duy
nhất của chúng ta, và như chúng ta biết trái đất cũng là một sinh vật
sống, nếu chúng ta có bảo vệ sự sống thì trái đất sẽ sống cùng sự tồn
tại của con người, bằng trái lại nếu trái đất có mệnh hệ nào thì chúng
ta cũng cùng chung số phận.
Đức Đạt Lai Lạt Ma : Nhân loại chúng ta sống trên trái đất này đối
diện với một nhiệm vụ tạo dựng một đời sống hạnh phúc cho chính chúng
ta.
Tuệ Uyển
soạn dịch 28/09/2010
Trích dẫn:
P. 141, 139, 22, 35, 36, 39, 51: Between the Lines
*(Meyerson,445).
(http://f01.middlebury.edu/EC428A/Conferences/Environment/2001-f/Rodman/how.html)
[1] [1] D. Livingstone Smith [2007] The Most
Dangerous Animal,
http://www.ecobuddhism.org/wisdom/introduction/buddhism_and_the_climate_energy_emergency/
[2] 2. Thich Nhat Hanh [2007] Art of Power,
http://www.ecobuddhism.org/science/climate/a_climate_in_crisis/
[3]
http://www.sciencedaily.com/releases/2009/04/090423142332.htm
[4]
http://www.ecobuddhism.org/science/ecology_and_energy/the_climate_energy_emergency
[5]http://www.ecobuddhism.org/350_target/350_target/350_target_background_and_dalai_lama_s_endorse/