|
Liệng sợi tơ sen trói mãnh hổ*
-
PSN 4.11.2011 |
Đào Thị Ngọc Trâm
Rồi thì tờ lịch của tháng 10 cũng sẽ phải lật qua để nhường cho tờ
lịch của tháng 11. Hôm nay đã là ngày cuối của tháng. Cuốn lịch treo
tường của Làng Mai như người bạn, người thầy thân thiết suốt 10 tháng
qua. Ngắm nhìn mãi dòng chữ gợi lên biết bao cảm xúc trong tim:
Liệng sợi tơ sen trói mãnh hổ, liệng sợi tơ sen trói mãnh hổ,
…
Dòng chữ lặp đi lăp lại trong đầu mang theo những biến đổi của cảm
xúc. Cảm xúc đầu tiên là của người đọc một câu văn : “Cách nói quá,
hình ảnh đối lập, thậm chí quá đối lập: Sợi tơ sen – con mãnh hổ”… Cảm
xúc cuối cùng - giờ này - là của người đã trải nghiệm, dù mới chỉ một
lần nhưng sâu sắc đến không thể quên được: Rằng đó là sự thật, việc
trói được mãnh hổ bằng sợi tơ sen là sự thật.
Đó là giờ sửa bài tập hình học không gian cho lớp 11, buổi học cuối
cùng trước khi nghỉ Tết Kỉ Sửu. Thông thường mỗi bài sẽ có một học
sinh lên bảng trình bày, sau đó cả lớp sẽ cùng giáo viên chỉnh sửa,
hay bổ sung cách làm khác nếu có. Bài tập hôm đó thuộc loại khó, không
có em nào làm được, vì vậy giáo viên phải sửa. Sau khi đã trình bày
căn kẽ cách giải, viết lời giải lên bảng xong, tôi nói câu vẫn thường
nói: Các con có ai có ý kiến gì không, ai không có ý gì hãy sửa vào
tập.
Đúng vào lúc đó, một cậu học sinh ngồi đầu bàn, dãy cuối đứng hẳn ra
khỏi chỗ ngồi, tay phải khoát lên làm một vòng tròn, miệng nói: Cô!
Con thấy cách này tầm thường lắm!
Âm hưởng của từ “tầm thường” cùng với phong cách của em đó như thể có
quả bom nổ tung đầu óc tôi. Quá bất ngờ, trong đầu chẳng nghĩ được gì
cả thì tự nhiên tôi cảm nhận có hơi thở đang đi vào qua cánh mũi, đồng
thời có cục gì nằng nặng đang từ từ đi lên qua bụng, ngực dần đến cổ
họng, tự nhiên tôi đi theo hơi thở vào đó và thở ra từ từ, cứ như vậy,
chỉ cảm nhận hơi thở đi vào và đi ra qua cánh mũi, cũng không nhớ là
bao nhiêu hơi thở nữa, thì cái cục nằng nặng đó từ từ đi xuống rồi mất
ra sao cũng không rõ nữa. Chỉ đến lúc đó tôi mới định thần và cảm thấy
không khí lớp học ắng lại, như người ta vẫn nói “con ruồi bay qua cũng
nghe thấy”, không một học sinh nào làm gì hết, tất cả đang nhìn lên
cô, chờ xem cô sẽ làm gì.
Ý nghĩ đầu tiên vụt đến trong đầu khi định thần lại là “Hay là nó có
cách giải khác?”, tôi đi luôn xuống phía em và hỏi: Bắc Việt (tên em
đó) có cách giải khác chăng? Cũng ngay lập tức tôi thấy ngay vẻ bối
rối của Việt và hiểu rằng em không có cách khác, trong khi đó các em
khác xôn xao: “đúng rồi cách khác đâu? nói đi!”. Khi đó tôi thấy
thương cho cái tình trạng của em quá, và cũng vì đã bình tâm lại, tôi
trở về bục giảng và nói với cả lớp: Theo cô, ta chỉ có thể nhận xét
một cách giải là tầm thường hay không trong tình huống có một cách
khác để so sánh. Còn trong tình huống chỉ có một cách thì dù ta không
hài lòng lắm ta cũng chỉ có thể nói nó bình thường. Cô nghĩ ta nên cảm
ơn bạn Việt vì hôm nay bạn đã cho chúng ta thấm thía câu thành ngữ
“nhất ngôn xuất hữu, tứ mã nan truy - một lời nói đi ra, bốn con ngựa
khó đuổi”.
Tôi cảm nhận được tiếng thở phào của lớp học. Giờ học tiếp tục, việc
dạy của tôi cũng tiếp tục nhưng trong một trạng thái khác trước. Cảm
giác nhẹ nhõm như vừa giải xong một bài toán lớn của đời mình mà bao
lâu nay bế tắc, hay giống như cắt bỏ một khối u làm mình khổ sở từ nhỏ
tới giờ, hay theo như cách nói của Sư Ông (Nhất Hạnh) là đã trói được
con mãnh hổ quấy rối mình bấy nay, con mãnh hổ có tên sân hận.
Từ nhỏ tôi đã có tiếng là nóng tính, thừa hưởng từ ông ngoại và mẹ,
nhưng lại cứ bao biện rằng như vậy là thẳng thắn, bộc trực,… Nhiều hệ
lụy cay đắng do nóng giận gây ra làm tôi vô cùng đau khổ và ân hận, để
rồi lần sau cơn giận lại đến như một con mãnh hổ, lôi tôi đi khiến tôi
lại mắc sai lầm và rồi lai căm ghét bản thân mình, cứ như thế.
Tập thở theo cách Sư Ông chỉ dẫn ở Bát Nhã, tôi cũng không nghĩ có
ngày thành công như trên, nhưng mỗi khi chú vào hơi thở cảm thấy khỏe
khoắn, dễ chịu nên thích thú làm theo, tính đến ngày xảy ra sự kiện
trên đây là được khoảng một năm.
Trải nghiệm bản thân khiến mỗi khi nhìn lên tờ lịch tháng 10 có dòng
chữ “Liệng sợi tơ sen trói mãnh hổ” của Sư Ông, thế nào trong đầu tôi
cũng hiện ra ý nghĩ “Ông già tinh quái quá, tuệ giác là thế này đây”.
Có những lần nhìn như vậy tự nhiên nước mắt tràn ra, nước mắt của lòng
biết ơn Sư Ông và pháp môn của Người.
 Không
thể nói là sau sự kiện trên thì bầy mãnh thú sân hận không còn
làm gì được tôi nữa, chúng vẫn quấy rầy tôi, nhưng thiệt hại mà chúng
gây ra đã giảm thiểu rất, rất nhiều.
Chưa hết, tôi còn muốn chia sẻ hồi kết đẹp của sự kiện trên: Giờ học
đầu tiên sau nghỉ Tết, tôi bước vào lớp thì đã thấy trên bàn giáo viên
ai đó đặt một bó hoa hồng vàng rất đẹp. Chắc hẳn tôi đã cười rất tươi
khi nói với cả lớp: Lớp ta năm nay hên rồi nha, đầu năm có hoa hồng
vàng vào lớp thế này chắc cả lớp học hành tấn tới lắm. Ai là tác giả
của cái hên này cho cả lớp biết mà
cảm ơn chứ. Tôi thật bất ngờ và vui sướng khi thấy người đứng lên cũng
từ dãy cuối đầu bàn đó: em Bắc Việt. Em đã xin lỗi cô ngay sau giờ học
đó, còn lúc này cả hai cô trò cùng cả lớp đều hạnh phúc. Tôi đã lưu
lại bó hồng đó, xin được chia sẻ với tất cả những người thân thiết của
tôi: Gia đình, bạn bè, học trò.
Ước mong sao chia sẻ này có thể giúp cho những ai đang bị quấy rầy bởi
lũ mãnh hổ: giận hờn, ganh tỵ, tuyệt vọng, … Việc tập thở ở nhà là
chính, nhưng hàng tháng, hay nửa tháng, hay một tuần cũng nên gặp
những người cùng tập với mình để “nạp năng lượng”. Hiện nay vào Chủ
nhật thứ ba của tháng tôi thường đến chùa Pháp Vân (số 1 – Lê Thúc
Hoạch, quận Tân Phú) để tập thở và Chủ nhật thứ tư thì đi “tu
pic-nic”, nghĩa là tập thở ngoài trời, cùng các bạn đồng tu.
30 – 10 – 2011
Đào Thị Ngọc Trâm -Tâm Nguyệt Oanh
-------------------
PS ghi chú:
*
Thiền Sư Nhất Hạnh
dịch từ câu: "Phóng xuất ngũ ti phược hổ nhi" trong
một bài kệ của thiền sư Pháp Cổ, để nói về đạo nghiệp của Tuệ Trung
Thượng Sĩ. (Bài này tìm thấy ở Chương XI, tập I, sách Việt Nam
Phật Giáo Sử Luận của giáo sư Nguyễn Lang, tức Thiền sư Thích Nhất
Hạnh).
Cổ quốc sư
Kim thượng sĩ
Nhất cá trượng phu phân bỉ
thử
Tỳ gia tác giả lập hạ phong
Ngốc lão Bàng Công thậm gia
tử
Tam huyền qua giáp phá lao
quan
Trát thượng mi mao hưu nghĩ
nghĩ
Nhãn bì cái khước Tu Di lô
Khẫu lý hoành thôn đại hải
thủy
Ninh Long hàm hạ xuyên ly
châu
Phóng
xuất ngũ ti phược Hổ nhi
Pháp vương vương pháp nhậm
hoành hành
Ba thủ đồng đồ vong nhữ nhĩ
Ðẳng nhàn hí lộng một huyền
cầm
Xã vũ thôn ca thả ra rị
Rị ra ra
Ra rị rị
Bất thuộc cung thương giốc
vũ chủy
Ngô sư thanh Ôn Như điệu
Cách tương thù thường hựu
tăng mỹ
Tứ kỳ dĩ hỹ tri âm hy
Kỷ cá dương dương tịa hồ
nhĩ
Hậu nhân tiếp hưởng thừa kù
hư
Nhận thức y tiền hoàn bất
thị
Ý!)
dịch:
Xưa quốc sư
Nay thượng sĩ
Một thể trượng phu mà
hai vị
Dưới gió, Tỳ gia đứng
thế cao
Một trái cà xưa nhà Bàng
Uẩn
Khí giới tam huyền phá
ngục tù
Trên mắt lông nheo ngừng
tư tưởng
Mí mắt khép lấy núi Tu
Di
Há miệng uống liền hết
biển cả
Xâu ngọc ly dưới cằm
Ninh Long
Liệng
sợi tơ Sen trói mãnh hổ.
Pháp vương hay vương
pháp, tùy cơ
Nắm tay cùng về quên bỉ
thử
Khi nhân độc tấu đàn
không giấy
Tình tang ca vũ rền thôn
xóm
Tính tình tang
Tang tính tình
Ðâu cần theo giốc, chủy,
cung, thương
Thầy ta nối khúc Ôn Như
Cũ
Cách điệu phi thường hoa
mỹ thêm
Tử Kỳ đi rồi, tri âm
thiếu
Mênh mông trời nước cũ
còn đâu
Người sau tiếp nối húc
hư truyền
Bắt chước như xưa sai
lạc hết
Ta cũng gặp được câu:
"Phóng
tước liên ti phược hổ nhi"
(ở đây có sự khác
biệt so với câu trên xuất ngũ ti/tước
liên ti)
trong những bài pháp thoại dưới đây:
|
Từng bước thảnh thơi, từng bước nở hoa sen |
|
