Lâu
nay đa số chúng ta thường quen với một cách hiểu nhân quyền hay Quyền
con người là những vấn đề chính trị. Nhưng thật ra Quyền con người là
những điều thiết thực liên quan đến cuộc sống hàng ngày của chúng ta,
từ cơm áo gạo tiền đến hạnh phúc và hưởng thụ cuộc sống.
Nếu
ai đó đang phải sống thiếu thốn, bệnh tật không có điều kiện để chữa
trị, thất nghiệp không có trợ cấp, già cả thiếu người chăm sóc; trẻ em
lang thang cơ nhỡ,… thì QUYỀN ĐƯỢC HƯỞNG MỘT MỨC SỐNG THÍCH ĐÁNG của
mình đã không được đảm bảo.
Những ai đang vật lộn với cuộc sống, đầu tắt mặt tối làm quần quật
suốt ngày, tăng giờ, tăng ca mà đồng lương và thu nhập vẫn không đủ để
nuôi gia đình thì đó là QUYỀN ĐƯỢC TRẢ CÔNG XỨNG ĐÁNG VÀ HƯỞNG CHẾ ĐỘ
THÙ LAO CÔNG BẰNG, HỢP LÝ NHẰM ĐẢM BẢO SỰ TỒN TẠI CỦA BẢN THÂN VÀ GIA
ĐÌNH đã không được tôn trọng.
Ít
ai trong chúng ta mà không phải mất ăn mất ngủ để lo chạy trường cho
con, để lo tiền đóng rất nhiều các khoản chi phí “tự nguyện” lẫn bắt
buộc cho con ăn học. Cũng không ít trường hợp bậc làm cha mẹ đã đau
như cắt ruột vì buộc phải cho con mình nghỉ học bởi không đủ tiền. Đó
là do QUYỀN ĐƯỢC HỌC TẬP, ĐƯỢC GIÁO DỤC MIỄN PHÍ (ít nhất ở bậc tiểu
học và trung học cơ sở) đã không được thực hiện đầy đủ cho chúng ta.
Các
QUYỀN nói trên đều là QUYỀN CON NGƯỜI hay NHÂN QUYỀN.
Nạn
bạo hành trẻ em và phụ nữ hay lao động vị thành niên hoặc nạn nô dịch
hoặc bị buộc làm việc như nô lệ đều là những điều mà QUYỀN CON NGƯỜI
không cho phép: “không ai bị bắt làm nô lệ hoặc bị cưỡng bức làm việc
như nô lệ”, “các bà mẹ và trẻ em có quyền được hưởng sự chăm sóc và
giúp đỡ đặc biệt”. Tuyên ngôn quốc tế về Quyền con người quy định như
vậy.
Nạn
tảo hôn hay hôn nhân ép buộc hoặc cấm đoán hôn nhân chính là sự vi
phạm QUYỀN CON NGƯỜI của cha mẹ đối với con cái mình: QUYỀN CỦA NAM NỮ
ĐƯỢC KẾT HÔN VÀ XÂY DỰNG GIA ĐÌNH KHI ĐỦ TUỔI MÀ KHÔNG PHẢI HẠN CHẾ VÀ
PHÂN BIỆT ĐỐI XỬ.
Nếu
có ai đó bị ăn cắp bản quyền tác phẩm thì đã có người xâm phạm QUYỀN
ĐƯỢC BẢO VỆ CÁC QUYỀN LỢI VẬT CHẤT VÀ TINH THẦN TỪ CÁC SÁNG TẠO của
mình. Cũng là QUYỀN CON NGƯỜI đấy.
Và
những ai đó buộc phải chuyển nhượng tài sản của mình cho người khác,
tổ chức khác mà mình không muốn nhưng phải làm vì ảnh hưởng bởi quyền
lực và tiền bạc của những người đó, tổ chức đó thì QUYỀN SỞ HỮU TÀI
SẢN VÀ KHÔNG BỊ TƯỚC ĐOẠT TÀI SẢN MỘT CÁCH ĐỘC ĐOÁN của mình đã bị xâm
hại nghiêm trọng. Đừng nghĩ những vấn đề đất đai không liên quan đến
QUYỀN CON NGƯỜI.
Bạn
đã từng bao giờ bị hoặc lo lắng điện thoại mình bị nghe lén, thư tín
của mình bị đọc trộm, phòng ngủ mình bị nhìn trộm, quay lén? Hoặc bạn
có phản ứng khó chịu không khi ai đó bỗng nhiên lăng mạ, chửi bới
mình? Người bình thường thì không thể chấp nhận được những điều như
thế vì đó là những QUYỀN CON NGƯỜI của chúng ta mà chúng ta không muốn
bị người khác xâm phạm.
Nếu
người thân của ta bị tra tấn, đánh đập, bị đối xử tàn ác không có tính
người, thậm chí là chết thì đó không chỉ là chuyện không may mà phải
hiểu rằng những rủi ro bất hạnh đó sẽ không xảy ra nếu những người
thực thi pháp luật có ý thức tôn trọng để không chà đạp lên QUYỀN CON
NGƯỜI của nạn nhân – QUYỀN ĐƯỢC SỐNG ĐƯỢC AN TOÀN, ĐƯỢC TÔN TRỌNG NHÂN
PHẨM CÁ NHÂN và QUYỀN KHÔNG BỊ TRA TẤN, BỊ ĐỐI XỬ TÀN BẠO.
Rồi
một lúc nào đó phải chứng kiến người thân mình bị ra trước vành móng
ngựa, bị buộc xưng là bị cáo, bị đối xử như một phạm nhân dù chưa có
bản án, bị trở nên thấp cổ bé họng trước những người của Viện kiểm sát
thì đó là lúc quan tòa đã không bảo vệ được QUYỀN ĐƯỢC ĐỐI XỬ NHƯ
NGƯỜI KHÔNG CÓ TỘI VÀ QUYỀN BÌNH ĐẲNG TRƯỚC TÒA ÁN của chúng ta. Đó
chính là QUYỀN CON NGƯỜI cho cả những người thực sự phạm tội đi nữa,
không được tước đoạt của họ.
Không chỉ ở các phiên tòa hình sự mà ngay cả trong những việc tranh
chấp, kiện tụng dân sự, chắc cũng không ít trường hợp sự thật và tiếng
nói của thường dân không có chút giá trị gì đối với những lời phán
quyết. QUYỀN ĐƯỢC BẢO VỆ CÔNG BẰNG TRƯỚC PHÁP LUẬT đã bị đồng tiền và
những quan hệ thân thế làm cho chỉ còn tồn tại trên giấy vào những lúc
như vậy.
Có
lẽ đã có nhiều người phải trải qua tâm trạng bứt rứt, dày vò, thậm chí
là xấu hổ vì đã không dám lên tiếng ủng hộ những việc làm mà mình thấy
là đúng đắn. Ngay cả khi những việc đó được thực hiện bởi những người
mình đã từng thân thiết và biết là người tốt, có nhân cách. Không
những không dám giúp đỡ mà mình còn phải xa lánh những người đó và gia
đình họ vì sợ liên lụy. Lại QUYỀN CON NGƯỜI ư? Đúng, là QUYỀN CÓ NGHĨA
VỤ VỚI CỘNG ĐỒNG MÀ CHỈ Ở ĐÓ NHÂN CÁCH CỦA MÌNH MỚI CÓ THỂ PHÁT TRIỂN
ĐẦY ĐỦ. Nếu chúng ta thấy có quá nhiều cái xấu, kém đạo đức đang tồn
tại thì nguyên nhân chính là các quyền con người này đang bị thiếu
vắng.
Không chỉ chuyện của người khác, ngay cả chuyện của chính mình mà ta
không dám lên tiếng. Nhiều người cứ phải chịu đựng bao oan trái xảy ra
hàng ngày đối với mình, gây ra bởi những người đang được trả lương
bằng tiền mình đóng thuế. Những người đó đáng lẽ phải đảm bảo cho mình
QUYỀN ĐƯỢC HƯỞNG SỰ PHỤC VỤ CỦA NHÀ NƯỚC MỘT CÁCH CÔNG BẰNG thì lại
tạo ra sự nhũng nhiễu để mình phải đút lót cho họ.
Không những vậy họ còn áp bức để mình không dám mở miệng ca thán về
những điều sai trái của họ. Đó chính là sự xâm phạm QUYỀN TỰ DO BÀY TỎ
Ý KIẾN của con người. Nếu quyền này được đảm bảo thì ngay cả khi chúng
ta chưa có điều kiện để không bỏ phiếu cho họ thì cũng buộc họ phải
tỉnh ngộ mà làm tốt hơn trách nhiệm của mình.
Khi
mọi người được tự do bày tỏ ý kiến của mình đối với những việc làm và
công chức của chính quyền thì khi đó mới có thể đảm bảo được rằng Ý
CHÍ CỦA NHÂN DÂN LÀ CÁI GỐC CỦA QUYỀN LỰC CHÍNH PHỦ. Đây chính là
QUYỀN LÀM CHỦ ĐẤT NƯỚC, cũng là một QUYỀN CON NGƯỜI của chúng ta. Một
khi mà quyền làm chủ đất nước của người dân bị xâm phạm thì không chỉ
quyền lợi của mỗi cá nhân mà cả lợi ích và chủ quyền quốc gia cũng sẽ
bị xâm lấn, đến mức có thể trở thành nô lệ, thuộc địa.
Để
con người có thể thụ hưởng được các QUYỀN nói trên thì QUYỀN CON NGƯỜI
còn bao gồm cả QUYỀN CỦA MỖI NGƯỜI ĐƯỢC HIỆN THỰC HÓA CÁC QUYỀN CỦA
MÌNH BẰNG CÁC NỖ LỰC TRONG NƯỚC LẪN HỢP TÁC QUỐC TẾ. Do vậy không có
gì sai trái khi chúng ta tìm kiếm sự hỗ trợ từ nước ngoài để giúp tăng
cường và bảo vệ quyền con người cho mình.
Vì
để có thể chống lại có hiệu quả sự xâm phạm quyền lợi của mình từ
những người khác nên QUYỀN CON NGƯỜI không thể thiếu các QUYỀN BIỂU
TÌNH, ĐÌNH CÔNG, QUYỀN ĐƯỢC LẬP HỘI HOẶC TỰ DO THAM GIA CÁC TỔ CHỨC để
cùng nhau bảo vệ các quyền và lợi ích chính đáng của mình.
Và
để con người khác với các động vật khác, có thể phát triển thành những
xã hội ngày càng văn minh hơn thì QUYỀN CON NGƯỜI đương nhiên là phải
có các QUYỀN TỰ DO TƯ TƯỞNG, TÍN NGƯỠNG VÀ TÔN GIÁO, QUYỀN TỰ DO
TRUYỀN BÁ HOẶC GIỮ QUAN ĐIỂM CỦA MÌNH MÀ KHÔNG BỊ CAN THIỆP, ÁP ĐẶT VÀ
QUYỀN KHÔNG BỊ BẮT BUỘC PHẢI THEO MỘT TỔ CHỨC HOẶC TÔN GIÁO HAY MỘT TƯ
TƯỞNG NÀO CẢ. Có như vậy thì con người mới có thể luôn sáng tạo ra
những cái mới ngày càng tốt đẹp hơn cho cuộc sống vật chất lẫn tinh
thần của mình.
Có
lẽ ít có những gì đang diễn ra trong cuộc sống hàng ngày của chúng ta
mà không liên quan đến QUYỀN CON NGƯỜI. Có thể chúng ta không thể nhớ
hết từng tên gọi của các quyền này nhưng chắc chắn một điều là tất cả
những gì liên quan đến sự tồn tại và phát triển của con người đều liên
quan đến QUYỀN CON NGƯỜI. Nếu chúng ta còn thấy bất an trong cuộc
sống, còn phải chịu thiếu thốn và phải bị sợ hãi thì khi đó chính là
QUYỀN CON NGƯỜI của chúng ta còn chưa được tôn trọng và bảo vệ đầy đủ.
Mục
tiêu cao cả nhất của các QUYỀN CON NGƯỜI được xác lập trong Tuyên ngôn
Nhân quyền toàn thế giới của Liên Hiệp Quốc chính là để đảm bảo cho
con người ở khắp mọi nơi trên thế giới có được một cuộc sống không
phải thiếu thốn, không bị sợ hãi để tự do mưu cầu hạnh phúc của mình,
xây dựng và bảo vệ nhân phẩm của mình. Từ đó góp phần làm cho thế giới
hòa bình, thịnh vượng và văn minh. Bản Tuyên ngôn này đã được cụ thể
hóa thành hai bản Công ước quốc tế về các Quyền Dân sự, Chính trị,
Kinh tế, Xã hội, Văn hóa mà Nhà nước Việt Nam đã ký kết nhằm cam kết
tôn trọng và bảo vệ các Quyền này cho nhân dân Việt Nam từ năm 1982.
Sau đó Hiến pháp hiện hành cũng đã quy định và bảo vệ các quyền đó cho
công dân Việt Nam. Việc sửa đổi Hiến pháp hiện nay cũng đã được xác
định là nhằm tôn trọng và bảo vệ hơn nữa QUYỀN CON NGƯỜI.
Do
vậy nếu chúng ta nói, tìm hiểu, viết về Quyền con người của mình thì
không có gì sai trái hay phạm pháp cả.
Trần
Văn Huỳnh
Bài dự thi viết về: "Quyền
con người và tôi" do Phong trào CĐVN phát động
Phù Sa thay tựa.
Nguồn:
CĐVN
|
|
