Chúng ta đã đọc hàng loạt bài viết tường trình từng giờ của đại chúng Bát Nhã từ thời đầu cho đến khi những biểu hiện cụ thể nhất. Vậy chuyện gì sẽ xảy ra? Tâm thức cộng đồng, trong đó, giới báo chí cùng nhiều nhà phân tích cho rằng sự việc sẽ leo thang. Nhưng nấc thang kế tiếp là gì?

Ngay từ đầu, những mâu thuẫn và hiểu lầm giữa hai bên, thầy Đức Nghi và ban Giáo Thọ Làng Mai, vấn đề có tính cách nội bộ. Đây là điểm khởi đầu chăng? Chưa hẳn. Hơn thế nữa, còn nhiều trọng điểm khác nhau. Tới giờ phút này, vấn đề tài chính chi phối trong mối quan hệ của Thầy Đức Nghi với Làng Mai, đây là môt kết luận rất vội vã. Một thể chế chính trị vây quanh con rối, giờ đến thời hiện rõ.

Từ những hiểu lầm, mang tính cách “trong nhà” đó; Hoà Thượng Nhất Hạnh mong muốn những hoà giải thích đáng và đẹp lòng. Nhưng những cố gắng mang lại một kết quả không mong đợi. Ngay cả Thầy Đức Nghi cũng không mấy hài lòng, và những đòi hỏi và áp lực về phía Làng Mai được nâng lên; cụ thể, áp lực cho Ban Giáo Thọ Làng Mai từ đường lối hướng dẫn và tổ chức giáo dục; ở đây, vấn đề tài chánh là một chiến lược khác mà chúng tôi chưa nhắc tới. Kết quả, vấn đề “trong nhà” chưa bao giờ thoả mãn và êm ấm vì sao, vì “bên ngoài” vẫn chưa yên. Nói thêm, từ khi những mâu thuẫn có mặt, Ban Giáo Thọ đại diện Làng Mai vẫn chưa có cơ hội gặp mặt Thầy Đức Nghi, những quyết định mang tính tự quyết và các vị đệ tử của Thầy Đức Nghi thừa hành hoạt động; và chưa bao giờ có cơ hội ngồi xuống với Ban Giáo Thọ để thương lượng.

Vấn đề được leo thang, Ban Trị Sự tỉnh Lâm Đồng bắt đầu can thiệp. Đơn giản, Làng Mai cũng rất từ tốn giải quyết với sự kiên nhẫn với ước mơ duy nhất là “chúng con muốn được tu” thế thôi. Điểm cáo buộc Làng Mai hoạt động chính trị, dựa vào một số điểm đề nghị với Chủ Tịch Nguyễn Minh Triết hồi đầu năm 2005, để làm lý do chính đáng để “trục xuất” tăng đoàn. Như vậy chúng ta quá coi thường Ngài Chủ Tịch; vì theo luận cứ đó, phải bỏ ra 3 năm tức là tới giữa năm 2008, mới tiêu hóa những đề nghị của Làng Mai đối với chính sách tôn giáo. Từ đó, cho chúng ta thấy; đây là một luận cứ vô hiệu. Làng Mai vẫn muốn êm ấm cho thế hệ trẻ được tu học. Ban Trị Sự tỉnh Lâm Đồng, thuộc cấp tỉnh nhưng không thể can thiệp được vấn đề này, vốn thuộc phạm vi xử lý của Ban. Vì sao? Vì Ban Trị Sự không đủ mạnh. Vậy ai mạnh hơn Ban Trị Sự vốn mục đích là quản trị các vấn đề tự viện? Ban Tôn Giáo – là câu trả lời. Cần nói thêm các cuộc họp của Ban Trị Sự không có đại diện của Làng Mai tham dự.

Làng Mai vẫn hiểu cách làm việc của nhà nước Việt Nam, vẫn kiên nhẫn tìm đến Ban Tôn Giáo. Những buổi họp mang tính “kết liễu” vẫn không có đại diện Làng Mai tham dự. Kết quả, những nghị quyết mờ mờ ra đời, những công văn trục xuất các vị Giáo Thọ mang quốc tịch nước ngoài, đình chỉ những khóa tu, đình chỉ quyền sống và tu học của các tăng sinh Làng Mai; điều này có nghĩa là đình chỉ cả một thế hệ của quốc gia. Tiếp đến công văn lệnh trục xuất yêu cầu ngày 2/9/2009 toàn bộ tăng thân rời khỏi tu viện Bát Nhã. Người xuất gia sẽ đi về đâu khi tự viện, nơi nương náu của người xuất gia, niêm phong? Chưa giải quyết được chỗ ở của họ, vốn đây là trách vụ của Ban Trị Sự làm việc dưới quyền của Ban Tôn Giáo.

Tai nạn lớn xảy ra ngày 27/9/2009!!! Lịch Sử Việt Nam ghi lại mực chưa khô trên giấy bản.

Làng Mai vẫn “im lặng hùng tráng”, vẫn chấp pháp; tìm đến Chủ Tịch mặc dù “không biết hiện giờ Chủ Tịch đang ở đâu”; đồng thời tìm đến giới nhân sĩ, sĩ phu và trí thức của Việt Nam xin ngăn chặn bạo hành liên tục xảy ra dù đang tị nạn tại Chùa Phước Huệ. “Hỏi trang dẹp loạn rày đâu vắng”, có lẽ việc truyền thông giữa các cấp trong hệ thống lãnh đạo của Việt Nam còn quá thô sơ; kết quả, Chủ Tịch nước vẫn chưa nhận được và chưa cập nhật được những tai nạn lớn của đất nước mà Chủ tịch đang thống lãnh. Có phải là một bi kịch.

Giáo sư Nguyễn Lang, là một sử gia được nhiều người trí thức biết trong cả hai chế độ, Việt Nam Cộng Hoà và Việt Nam Xã Hội Chủ Nghĩa. Giáo Sư mong muốn, vấn đề phải “trong ấm, ngoài êm”. Vẫn muốn người nhà giải quyết. Truyền thống văn hoá gia đình của Việt Nam rất bền vững qua bao nhiêu thế hệ, từ đó, sử gia Nguyễn Lang cũng mong muốn yên bình trong phạm vi đất nước. Nhưng cơ hồ, Chủ Tịch nước coi tánh mạng của những “tương lai đất nước” rất nhẹ.

Bước kế tiếp, một thiền sư của thế giới, Thích Nhất Hạnh, chắc chắn sẽ lên tiếng trên bình diện quốc tế. Thiền Sư cũng đã từng yểm trợ ngài Đạt Lai Lạt Ma về vấn đề Tây Tạng tại Ý. Hai vĩ nhân của thế giới có thể nào sẽ hợp tác để cứu nhân loại không? Đó là một câu hỏi. Đây là bước chân đi của một người lớn.

Chiến tranh có thể xảy ra, vì trong lòng mọi người dân Việt Nam đã có những ngọn lửa ấy. Ngôi nhà dân tộc Việt đang bị đánh phá rách nát. Dòng lịc sử Việt Nam, chúng ta hãy đọc lại, chưa có một ngày hòa bình. Đó có phải là nghiệp chung của dân tộc? Chúng ta biết, người Việt Nam vẫn chưa hết kinh hoàng từ những cuộc chiến vừa qua. Làng Mai vẫn giữ thái độ ôn hoà, vì họ biết tu tập, họ không muốn chiến tranh tàn khốc sẽ xảy ra mà kẻ bị hại lại là người dân Việt Nam. Một khi thế giới can thiệp, hiển nhiên, phải mang lợi ích cho họ và bất lợi vẫn là người Việt Nam. Ở đây, ai sẽ chịu trách nhiệm đó?

Giờ đây, vấn đề Làng Mai không phải là vấn đề của cá nhân nào, dù đó là Thiền Sư Nhất Hạnh; mà đây là vấn đề trọng đại của dân tộc. Cũng có thể nói, đây là bước ngoặc cho vấn đề thay đổi lịch sử cho người Việt Nam.

Ban Trị Sự của toàn cõi Việt Nam, các văn phòng 1 và 2 của Phật Giáo Việt Nam hiện họ đang làm gì trong khi con cháu của họ đang bị đàn áp. Tiếng nói chân chánh (chánh ngữ) và hành động chân chánh (chánh nghiệp) của họ đang bị thế lực nào giam giữ; cho nên, họ đã không đủ can đảm nói lên tiếng nói trung thực từ đáy lòng. Họ vẫn thanh thản nhưng không có hề hấng gì đến đàn hậu tấn của chư vị lãnh đạo Phật Giáo. Vậy họ đang thật sự là “trị sự” hay không? Chúng ta đã hiểu rõ, mọi người đều hiểu rõ. Hệ thống báo chí của Việt Nam, các nhân sĩ báo chí cũng đã không dám nói tiếng nói trung thực của lòng người. Cơ hồ, Việt Nam đang lâm vào tình trạng mất khả năng truyền thông từ những cơ quan đại diện tiếng nói: Độc Lập - Tự Do - Hạnh Phúc. 

Thích Phong Định,
tháng 10 ngày 06 năm 2009